പഞ്ചാബി ഭാഷ

പ്രധാന ലേഖനം: പഞ്ചാബി ഭാഷാഭേദങ്ങൾ

മാഝി, ദോആബി, മാൽവി, പുവാധി എന്നിവയാണ് ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന പഞ്ചാബി ഭാഷാഭേദങ്ങൾ. പോഠോഹാരി, ലഹന്ദി, മുൽത്താനി എന്നിവ പാകിസ്താനിലെ പഞ്ചാബിയുടെ പ്രധാന ഭാഷാഭേദങ്ങളാണ്.^[7]മാഝി എന്ന ഭാഷാഭേദം ഇരു രാജ്യങ്ങളിലേയും മാനക രൂപമാണ്. സരായികി, ഹിന്ദ്കോ എന്നിവയെ പലരും പഞ്ചാബി ഭാഷാഭേദമായി കണക്കാക്കുന്നുണ്ട്.^[8]

പഞ്ചാബിയുടെ മാനക ഭാഷാഭേദമാണ് മാഝി. അതിനാൽ ഈ ഭാഷാഭേദത്തെ പഞ്ചാബിയുടെ അഭിമാന ഭാഷയായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. പഞ്ചാബിന്റെ ഹൃദയഭൂമി എന്നറിയപ്പെടുന്ന ചരിത്ര പ്രാധാന്യമുള്ള മാഝാ (Majha) എന്ന പ്രദേശത്താണ് ഈ ഭാഷാഭേദം പ്രധാനമായും സംസാരിക്കപ്പെടുന്നത്. പാകിസ്താനിലെ ലാഹോർ, ഷേഖൂപുര, കസൂർ, ഓക്കാഡ, നങ്കാനാ സാഹിബ്, ഫൈസലാബാദ്, ഗുജറാൻവാല, വസീറാബാദ്, സിയാൽകോട്ട്, നാറവാൽ, പാകിസ്താനി ഗുജറാത്ത്, ഝെലം, പാക്പത്തൻ, വഹാഡി, ഖാനേവാൽ, സാഹീവാൽ, ഹാഫിസാബാദ്, മണ്ഡി ബഹാഉദ്ദീൻ എന്നീ സ്ഥലങ്ങളും ഇന്ത്യയിലെ അമൃത്സർ, തരൻതാരൻസാഹിബ്, ഗുർദാസ്പുർ എന്നീ സ്ഥലങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നതാണ് ഈ പ്രദേശം.

പട്യാലയിലെ പഞ്ചാബി യൂനിവേഴ്സിറ്റി തയ്യാറാക്കിയ പട്ടിക പ്രകാരമുള്ള പഞ്ചാബി ഭാഷാഭേദങ്ങൾ ഇംഗ്ലീഷ് അക്ഷരമാലാ ക്രമത്തിൽ താഴെ പറയും പ്രകാരമാണ്.^[9]

1. ആവാൻകാരി
2. ബാർ ദി ബോലി
3. ബാൻവാലി
4. ഭട്ട്യാനി
5. ഭേറോച്ചി
6. ഛാഛി
7. ചക് വാലി
8. ചമ്പ്യാലി
9. ചെനാവരി
10. ധനി
11. ദോആബി
12. ഡോഗ്രി
13. ഘേബി
14. ഗോജ്രി
15. ഹിന്ദ്കോ
16. ജട്ട്കി
17. ഝങ്ഗോച്ചി
18. കാങ്ഗ്ഡി
19. കാച്ചി
20. ലുബാൻകി
21. മാൽവി
22. മാഝി
23. മുൽത്താനി
24. പഹാഡി
25. പെഷോരി/പെഷാവരി
26. പോഠോഹാരി/പിണ്ഡിവാലി
27. പൊവാധി
28. പൂഞ്ഛി
29. റാഠി
30. സ്വായേം
31. ഷാഹ്പുരി
32. ഥലോച്ചി
33. വസീറാബാദി

പുരാതനഭാരതത്തിൽ ഉപയോഗത്തിലിരുന്ന പ്രാകൃതത്തിന്റെ ഭേദമായ ശൗരസേനി എന്ന ഭാഷയിൽനിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞുണ്ടായ ഭാഷയാണ് പഞ്ചാബി^[10][11][12]സൂഫി മുനിയും മുസ്ലിം മിഷണറിയുമായിരുന്ന ഫരിദുദ്ദീൻ ഗംജ്ശാകർ പഞ്ചാബിയിലെ ആദ്യ പ്രമുഖകവിയായി കരുതപ്പെടുന്നു.^[13]

സിഖ് മതം പതിനഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പഞ്ചാബ് പ്രദേശത്ത് സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു, സിഖുകാർ സംസാരിക്കുന്ന പ്രധാന ഭാഷ പഞ്ചാബി ഭാഷയാണ്‌. ^[14] ഗുരു ഗ്രന്ഥ് സാഹിബിന്റെ സിംഹഭാഗവും പഞ്ചാബി ഭാഷയിൽ ഗുർമുഖി ലിപിയിലാണ് എഴുതപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത്.

1981-ലെ സെൻസസ് മുതൽ സരായികി, ഹിന്ദ്കോ, പോഠോഹാരി എന്നിവ തനതായ ഭാഷകളായി കണക്കാക്കാൻ തുടങ്ങിയതിനാലാണ് പഞ്ചാബി സംസാരിക്കുന്നവരുടെ എണ്ണത്തിൽ കുറവു കാണിക്കുന്നത്.

മൂന്നുകോടിയോളം ഇന്ത്യക്കാരാൽ മാതൃഭാഷയായോ രണ്ടാമത്തെ ഭാഷയായോ മൂന്നാമത്തെ ഭാഷയായോ ആയി പഞ്ചാബി ഭാഷ സംസാരിക്കപ്പെടുന്നു. പഞ്ചാബ്‌, ദില്ലി, ഹരിയാന എന്നീ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ ഔദ്യോഗികഭാഷയായ ഇത് സംസാരിക്കപ്പെടുന്ന പ്രധാന നഗരപ്രദേശങ്ങൾ അംബാല, ലുധിയാന, അമൃത്‌സർ, ചണ്ഡീഗഢ്, ജലന്തർ, ദില്ലി എന്നിവയാണ്.

പഞ്ചാബി കുടിയേറ്റക്കാരുടെ വലിയ സാന്നിധ്യമുള്ള അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ, ഓസ്ട്രേലിയ, യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം(ഏറ്റവും അധികം സംസാരിക്കപ്പെടുന്ന നാലാമത്തെ ഭാഷ)^[17] കാനഡ(ഏറ്റവും അധികം സംസാരിക്കപ്പെടുന്ന മൂന്നാമത്തെ ഭാഷ)^[18] എന്നീ രാജ്യങ്ങളിലും ഈ ഭാഷ സംസാരിക്കപ്പെടുന്നുണ്ട്.

പ്രധാന ലേഖനം: ഗുരുമുഖി

ഇന്ത്യയിൽ ഗുർമുഖി ലിപിയിൽ എഴുതപ്പെടുന്ന പഞ്ചാബി, പാകിസ്താനിൽ പേർഷ്യൻ നസ്താലിക്‌ ലിപിയിൽനിന്നും രൂപാന്തര‍പ്പെട്ട ഷാമുഖി എന്ന ലിപിയിലാണ്‌ എഴുതപ്പെടുന്നത്‌. രണ്ടാമത്തെ സിക്കുഗുരുവായ ഗുരു അംഗദ് ആണ് ഗുരുമുഖിയുടെ ഉപജ്ഞാതാവ്. ഗുരു നാനാക്ക് ഉപദേശിച്ച ഗീതങ്ങൾ എഴുതിയെടുക്കുന്നതിനാണ് ഇദ്ദേഹം ഈ ലിപിമാല ഉണ്ടാക്കിയതെന്നു കരുതപ്പെടുന്നു. ഗുരുമുഖത്തുനിന്നു വന്ന ലിപിയായതിനാൽ ഗുരുമുഖി എന്ന പേർ സിദ്ധിച്ചു.^[19] ഷാമുഖി എന്നതിന്റെ അർഥം രാജാവിന്റെ മുഖത്തുനിന്നും എന്നാണ് ^[20]ഷാമുഖിയിൽ ഉറുദു ഭാഷയിലുള്ളതിനേക്കാൾ കൂടൂതലായി നാല് അക്ഷരങ്ങളുണ്ട്. ^[21]

• 
  ഷാമുഖിയിൽ എഴുതപ്പെട്ട പഞ്ചാബി ഭാഷയെക്കുറിച്ചുള്ള പുസ്തകം
• 
  പഞ്ചാബി ഗുരുമുഖി ലിപി
• 
  പഞ്ചാബി ഷാമുഖി ലിപി
• 
  ഭുലായ് ഷാ പഞ്ചാബി കവിത (ഷാമുഖി ലിപി)
• 
  മുനീർ നിയാസി പഞ്ചാബി കവിത (ഷാമുഖി ലിപി)
• 
  ഗുരുമുഖി ലിപി

1. 2001 Census Data