അഗ്നിപർവതവക്ത്രം

അഗ്നിപർവതോദ്ഗാരത്തിന്റെ മുഖം. ഇവ ചോർപ്പിന്റെ ആകൃതിയിലോ കിണറുപോലെയോ കാണപ്പെടുന്നു^[1]. ഈ വിലമുഖങ്ങളുടെ അടിയിൽ ഭൂമിയുടെ അഗാധതലങ്ങളിലേക്കിറങ്ങിച്ചെല്ലുന്ന നാളികൾ ഉണ്ടായിരിക്കും. ഇവയ്ക്ക് (ക്രേറ്ററുകൾ) അനേകശതം മീ. ആഴവും കുറഞ്ഞത് 300 മീ. ഓളം വ്യാസവും ഉണ്ടായിരിക്കും. ക്രേറ്ററുകളുടെ വശങ്ങൾ ഏറിയകൂറും കുത്തനെയിരിക്കും. ഇവ അഗ്നിപർവതത്തിന്റെ ശീർഷത്തിൽതന്നെയായിരിക്കണമെന്നില്ല; ചിലപ്പോൾ പാർശ്വസ്ഥിതവുമാകാം.

വൃത്താകൃതിയിൽ ഒരു കി.മീ.-ലേറെ വ്യാസമുള്ള അഗ്നി പർവതവക്ത്രങ്ങളും വിരളമല്ല. ഇവയെ കാൽഡെറാ(Caldera) എന്നു പറയുന്നു. അത്യുഗ്രമായ പൊട്ടിത്തെറിയുടെ ഫലമായി വിലമുഖത്തിന്റെ വശങ്ങൾ അടർത്തിമാറ്റപ്പെടുകയോ പർവതത്തിന്റെ മുകൾഭാഗം ഇടിഞ്ഞമരുകയോ ചെയ്യുന്നതു മൂലമാണ് കാൽഡെറാ രൂപംകൊള്ളുന്നത്.

സജീവമല്ലാത്ത അഗ്നിപർവതങ്ങളുടെ വിലമുഖം വെള്ളംനിറഞ്ഞു ജലാശയങ്ങളായി മാറുന്നു. ഇവയാണ് ക്രേറ്റർതടാകങ്ങൾ.