Хан Тенгри
Хан Тенгри (киргиски: Кан-Теңири, казашки: Хан Тәңірі, ујгурски: خان تېڭرى, кинески: 汗腾格里峰) — планина во венецот Тианшан. Лежи на тромеѓата Кина—Киргистан—Казахстан, источно од езерото Исик-ќол. Геолошки се издига на висина од 6.995 м, но неговата ледничката капа достигнува 7.010 м.
| Хан Тенгри | |
|---|---|
 Хан Тенгри од ледникот Северен Енгилчек | |
| Највисока точка | |
| Надм. вис. | 7.010 м [1] |
| Истакнатост | 1.685 м [2] |
| Координати | 42°12′39″N 80°10′30″E / 42.21083° СГШ; 80.17500° ИГД |
| Географија | |
Хан Тенгри на карта
| |
| Место | Аксуски реон, Исикќолска област, Киргистан округ Раимбек, Алматинска област, Казахстан околија Венсу, Синѓанг, Кина |
| Матичен венец | Тианшан |
| Искачување | |
| Прво освојување | 1931, Михаил Погребецки |
| Најлесен пат | искачување по ледник/смег/мраз/карпи |
Ова е втора планина по висина на Тианшан, пониска само од Џенгиш Чокусу (или Врв на Победата, 7.439 м). Хан Тенгри е највисока планина во Казахстан и трета по висина во Киргистан, по Џенгиш Чокусу (7.439 м) и Лениновиот Врв/Ибн Сина (7.134 м). Воедно претставува најсеверниот 7.000-метарски врв на светот, што го прави тежок за искачување.
Име
Името Хан Тенгри буквално значи „Крал Небо“ на казашки и монголски, и се однесува богот Тенгри кој постои во многубошкиот тенгризам и средноазискиот будизам.
Одлики
Хан Тенгри е масивна мермерна пирамида прекриена со снег и мраз. На зајдисонце мермерот има румена боја, поради што се нарекува „крвава планина“ (казашки: Қантау; киргиски: Кан-Тоо). Планината е сместена спроти ледникот Јужен Енгилчек, 16 км северно од Џенгиш Чокусу. Првично се сметала за највисока на Тианшан поради стрмниот изглед во споредба со масивноста на Џенгиш Чокусу, но и нејзината видливост од далечина. Во истиот подвенец спаѓаат врвовите Чапаев (6.371 м) и Горки (6.050 м). Анатолиј Букреев го сметал Хан Тенгри за најубавиот врв на светот поради неговите геометриски сртови и симетричноста.
Историја
Иако е речиси 430 м понизок од соседот, Хан Тенгри се сметал за највисок врв во венецот сè до мерењето на Џенгиш Чокусу во 1943 г.
Во 1857 г. Петар Семјонов бил првиот Европеец кој ја здогледал планината.[3]
Хан Тенгри за првпат е освоен во 1931 г. од украинската екипа на Михаил Погребецки преку јужната (киргистанска) страна, а потоа од западниот срт. Првото искачување од север го извршила екипата на М. Кузмин (од казахстанска страна) во 1964 г. Ова е еден од петте врвови кои советскиот планинар морал да ги освои за да ја добие престижната награда „Снежен леопард“.
Анатолиј Букреев го извел првото самостојно брзинско искачување во 1990 г.
За првото зимско искачување е заслужна казахстанска екипа, изведено на 7 февруари 1992 г. Таа била сочинета од Валериј Хришчатиј, Виктор Деди, Јуриј Мојсеев, Владимир Сувига, Александар Савин, Игор Путинцев и Малик Исметов.[4][5]
Австрискиот планинар Тони Дирнбергер загинал при симнувањето од Хан Тенгри на 17 август 1992 г.[6]
Во 2004 г. преку дузина планинари загинале во голема лавина на правецот Погребецки, најпопуларниот на планината.
Врвот е претставен на банкнотата од 100 сомови.
Базниот логор Јужен Енгилчел (4.000 м)
Врвот на банкнота од 100 сомови
Хан Тенгри и Џенгиш Чокусу гледани од кинеска страна
.jpg)
Наводи
Надворешни врски
- „Хан Тенгри“. SummitPost.org. (англиски)
- Маршрутни карти на Хан Тенгри (англиски)
- Меѓународен ланинарски логор Хан Тенгри (англиски)