Креатин

Креатинот првпат бил идентификуван во 1832 година кога Мишел Ежен Шеврeл го изолирал од воден екстракт на скелетните мускули. Подоцна го нарекол кристализираниот талог по грчкиот збор за месо, κρέας (креас). Во 1928 година, се покажало дека креатинот постои во рамнотежа со креатининот.^[3] Студиите во 1920-тите покажале дека консумирањето на големи количини креатин не резултирало со негово излачување. Овој резултат укажал на способноста на телото да складира креатин, што пак навело на неговата употреба како додаток во исхраната.^[4]

Во 1912 година, истражувачите од Универзитетот Харвард, Ото Фолин и Вили Гловер Денис пронашле докази дека внесувањето креатин може драматично да ја зголеми содржината на креатин во мускулите.^[5] Во доцните 1920-ти, откако откриле дека интрамускулните резерви на креатин може да се зголемат со внесување на креатин во поголеми од нормалните количини, научниците откриле фосфокреатин (креатин фосфат) и утврдиле дека креатинот е клучен играч во метаболизмот на скелетните мускули. Супстанцијата креатин природно се образува кај ’рбетниците.^[6]

Откривањето на фосфокреатинот^[7][8] било објавено во 1927 година.^[8][9][10] Во 1960-тите, било покажано дека креатинската киназа го фосфорилатизира аденозин дифосфатот користејќи фосфокреатин за да создаде аденозин трифосфат. Следи дека аденозин трифосфат, а не фосфокреатинот директно се троши во мускулната контракција. Креатинската киназа користи креатин за да го „тампонира“ односот аденозин трифосфат/аденозин дифосфат.^[11]

Додека влијанието на креатинот врз физичките изведби е добро документирано од почетокот на дваесеттиот век, тој се појавил во јавноста по Олимписките игри 1992 во Барселона. Една статија од 7 август 1992 година во Times објавила дека Линфорд Кристи, освојувачот на златниот медал на 100 метри, користела креатин пред Игрите. Една статија во Bodybuilding Monthly ја именувал Сали Ганел, која била добитник на златен медал на 400 метри спринт со пречки, како уште еден корисник на креатин. Покрај тоа, Times, исто така, забележале дека спринтерот со пречки на 100 метри, Колин Џексон, почнал да зема креатин пред Игрите.^[12][13]

Во тоа време, додатоците на креатин со ниска моќност биле достапни во Обединетото Кралство, но додатоците на креатин дизајнирани за подобрување на јачината не биле комерцијално достапни до 1993 година кога стопанското друштво наречено Experimental and Applied Sciences (EAS) го претставиле соединението на пазарот за спортска исхрана под името Фосфаген.^[14] Истражувањата направени потоа покажале дека потрошувачката на високо гликемиските јаглехидрати во врска со креатин ги зголемува резервите на креатин во мускулите.^[15]

Креатинот е природно небелковинско соединение и е примарна состојка на фосфокреатинот, кој се користи за регенерирање на аденозин трифосфат во клетката. 95% од вкупните резерви на креатин и фосфокреатин во човечкото тело се наоѓаат во скелетните мускули, додека остатокот се распределува во крвта, мозокот, тестисите и во другите ткива.^[16][17] Вообичаената содржина на креатинот во скелетните мускули (како креатинот и фосфокреатинот) е 120 mmol на килограм сува мускулна маса, но може да достигне и до 160 mmol/kg преку користење суплементи.^[18] Приближно 1-2% од интрамускулниот креатин се разградува дневно и на поединецот би му било потребно околу 1-3 грама креатин дневно за да се одржи просечно (недополнето) складирање на креатин.^[18][19][20] Сештојадната исхрана обезбедува приближно половина од оваа вредност, а остатокот се синтетизира во црниот дроб и бубрезите.^[16][17][21]

Креатинот не е суштинска хранлива материја.^[22] Тоа е дериват на аминокиселина, природно произведен во човечкото тело од аминокиселините, глицин и аргинин, со дополнително барање за S-Аденозил метионин (дериват на метионин) за да ја катализира преобразбата на гванидиноацетат во креатин. Во првиот чекор од биосинтезата, ензимот аргинин:глицин амидинотрансфераза (AGAT, EC:2.1.4.1) посредува во реакцијата на глицин и аргинин за да се образува гванидиноацетат. Овој производ потоа се метилира со гванидиноацетат N -метилтрансфераза (GAMT, EC:2.1.1.2 ), користејќи S -аденозил метионин како метил донатор. Самиот креатин може да се фосфорилира со креатин киназа за да формира фосфокреатин, кој се користи како енергетски пуфер во скелетните мускули и мозокот. Цикличен облик на креатинот, наречена креатинин, постои во рамнотежа со неговиот тавтомер и со креатинот.

Креатинот се пренесува преку крвта и се зема од ткива со високи потреби за енергија, како што се мозокот и скелетните мускули, преку активен преносен систем. Концентрацијата на аденозин трифосфат во скелетните мускули е обично 2-5 mM, што би резултирало со мускулна контракција од само неколку секунди.^[23] За време на зголемените потреби за енергија, системот на фосфагенот (или аденозин трифосфат/фосфокреатин) брзо го ресинтетизира аденозин трифосфатот од аденозин дифосфат со употреба на фосфокреатин преку реверзибилна реакција катализирана од ензимот креатин киназа. Фосфатната група е прикачена на NH центарот на креатинот. Во скелетните мускули, концентрациите на фосфокреатин може да достигнат 20-35 mM или повеќе. Дополнително, кај повеќето мускули, капацитетот за регенерација на аденозин трифосфат на ЦК е многу висок и затоа не е ограничувачки фактор. Иако клеточните концентрации на аденозин трифосфат се мали, промените тешко би се детектирале бидејќи аденозин трифосфат следствено и ефикасно се надополнува од големите базени на фосфокреатин и креатин киназа.^[23] Предложеното претставување е илустрирано од Krieder et al.^[24] Креатинот има способност да ги зголеми мускулните резерви на фосфокреатин, потенцијално зголемувајќи ја способноста на мускулите да ресинтетизира аденозин трифосфат од аденозин дифосфат за да ги задоволи зголемените потреби за енергија.^[25][26][27]

Се чини дека суплементацијата на креатин го зголемува бројот на мионуклеуси што сателитски клетки ќе ги „даруваат“ на оштетените мускулни влакна, што го зголемува потенцијалот за раст на тие влакна. Ова зголемување на мионуклеусите веројатно произлегува од способноста на креатинот да ги зголеми нивоата на миогениот транскрипциски фактор MRF4.^[28]

Генетските недостатоци во биосинтетичкиот пат на креатин доведуваат до различни тешки невролошки дефекти.^[29] Клинички, постојат три различни нарушувања на метаболизмот на креатин. Недостатоците во двата синтеза ензими може да предизвикаат дефицит на L-аргинин: глицин амидинотрансфераза предизвикан од варијанти во ГАТМ и недостаток на гванидиноацетат метилтрансфераза, предизвикан од варијанти во гванидиноацетат Н-метилтрансферанс. Двата биосинтетички дефекти се наследуваат на автосомно рецесивен начин. Третиот дефект, дефект на пренесувачот на креатин, е предизвикан од мутации во SLC6A8 и се наследува на X-поврзан начин. Оваа состојба е поврзана со пренесот на креатин во мозокот.^[30]

Некои студии навеле дека вкупниот мускулен креатин е значително помал кај вегетаријанците отколку кај невегетаријанците.^{[17][30][31][32]} Се претпоставува дека ова откритие се должи на сештојадната исхрана која е главен извор на креатин. Истражувањата покажуваат дека е потребна суплементација за да се подигне концентрацијата на креатин во мускулите на лакто-ово вегетаријанците и веганите до невегетаријанско ниво.^[31] Истражувањата покажаа дека тие имаат помала концентрација на креатин во мускулите и крвта, но не и во мозокот.^{[33][34][35][36][37][38]} 

Повеќето од досегашните истражувања за креатинот главно се фокусирале на фармаколошките својства на креатинот, но сепак има недостиг од истражување за фармакокинетиката на креатинот. Студиите не утврдиле фармакокинетски параметри за клиничка употреба на креатин, како што се волуменот на распространетост, јасноста, биорасположивоста, средното време на престој, стапката на впивање и полуживотот. Треба да се утврди јасен фармакокинетски профил пред оптималното клиничко дозирање.^[39]

Предложено е приближно 0,3 kg/ден поделено во 4 еднакви интервали, бидејќи потребите за креатин може да варираат врз основа на телесната тежина.^[18][24] Исто така, се покажа дека земањето помала доза од 3 грама на ден во тек на 28 дена, исто така, може да го зголеми вкупното складирање на креатин во мускулите до иста количина како и дозата за брзо оптоварување од 20 g/ден во тек на 6 дена.^[18] Сепак, фазата на оптоварување од 28 дена не дозволува да бидат остварени ергогените придобивки од суплементацијата на креатин до целосно заситено складирање во мускулите.

Се покажало дека дополнувањето на креатинот со јаглехидрати или јаглехидрати и белковини го зголемува задржувањето на креатинот.^[15][40]

Покачување на складирањето на креатинот во мускулите е во корелација со ергогените придобивки е разговаран во делот за истражување. Сепак, повисоки дози за подолги временски периоди се проучуваат за да се надоместат недостатоците во синтезата на креатин и да се ублажат болестите.^[30][41][42]

По фазата на оптоварување од 5-7 дена, резервите на креатин во мускулите се целосно заситени и суплементирањето треба само да го покриваат количеството на креатин што се разложува дневно. Оваа доза на одржување првично била пријавена дека е околу 2-3 g/ден (или 0,03 g/kg/ден),^[18] сепак, некои студии предложуваат 3-5 g/ден доза за одржување на заситениот мускулен креатин.^{[15][20][43][44]}

Ендогените концентрации на креатин во серумот или плазмата кај здрави возрасни обично се во опсег од 2–12 mg/L. Единечни 5 грама (5000 mg) орална доза кај здрави возрасни резултира со максимално ниво на плазма креатин од приближно 120 mg/L на 1-2 часа по внесувањето. Креатинот има прилично краток полуживот на елиминација, во просек помалку од 3 часа, така што за да се одржи покачено ниво во плазмата, би било неопходно да се земаат мали орални дози на секои 3-6 часа во текот на денот.

Докажано е дека штом ќе се престане внесувањето на креатин, резервите на креатин во мускулите се враќаат во нормала за 4-6 недели.^[18][44][46]

Суплементот креатин се продава во облици на етил естер, гликонат, монохидрат и нитратни.^[47]

Користењето на креатин за подобрување на спортските изведби се смета за безбеден за краткорочна употреба, но има недостаток на безбедносни податоци за долготрајна употреба или за употреба кај деца и адолесценти.^[48]

Преглед на статија од 2018 година во Journal of the International Society of Sports Nutrition вели дека креатин монохидрат може да помогне во достапноста на енергија за вежбање со висок интензитет.^[49]

Употребата на креатин може да ја зголеми максималната моќност и изведби во анаеробната повторлива работа со висок интензитет (периоди на работа и одмор) за 5% до 15%.^[50][51][52] Креатинот нема значително влијание врз аеробната издржливост, но ќе ја зголеми моќта за време на кратки сесии на аеробни вежби со висок интензитет.^[53][54] 

Истражувањето на 21.000 студенти спортисти, покажало дека 14% од спортистите го земаат суплементот креатин за да се обидат да ги подобрат изведбите.^[55] Неспортистите пријавуваат дека земаат додатоци на креатин за да го подобрат изгледот.^[55]

Изјавено е дека креатинот има корисен ефект врз функцијата на мозокот и когнитивната обработка, иако доказите тешко се толкуваат систематски и соодветното дозирање е непознато.^[56][57] Се чини дека најголемите ефекти се кај поединци кои се под стрес (на пример, поради потешкотии со спиењето) или когнитивно оштетени.^[56][57]

Мета анализата покажа дека третманот со креатин ја зголемува мускулната сила кај мускулните дистрофии и потенцијално ги подобрува функционалните изведби.^[58] Третманот со креатин не ја подобрува мускулната сила кај луѓето кои имаат метаболички миопатии.^[58] Високите дози на креатин доведуваат до зголемена мускулна болка и нарушување на секојдневните активности кога се земаат предвид луѓе кои имаат МекАрдлова болест.^[58]

Според клиничка студија која се фокусира на луѓе со различни мускулни дистрофии, користењето на чист облик на креатин монохидрат може да биде корисно за опоравување по повреди и неподвижност.^[59]

Влијанието на креатинот врз митохондријалната функција довело до истражување за неговата ефикасност и безбедност за забавување на Паркинсоновата болест. Почнувајќи од 2014 година, доказите не обезбедиле сигурна основа за носење одлуки за третман, поради ризикот од пристрасност, малите големини на примероци и краткото времетраење на испитувањата.^[60]

Неколку примарни студии^[61][62][63] биле завршени, но сè уште не е завршен систематски преглед на Хантингтоновата болест.

Кретинот не е ефикасен како третман за амиотрофична латерална склероза.^[64]

Несаканите ефекти вклучуваат:^[65][66]

• Зголемување на телесната тежина поради дополнително задржување на водата во мускулите
• Потенцијални мускулни грчеви / напрегања / повлекувања
• Вознемирен стомак
• Пролив
• Вртоглавица

Еден добро документиран ефект на суплементацијата на креатин е зголемувањето на телесната тежина во првата недела од распоредот на додатоците, што веројатно се должи на поголемото задржување на водата поради зголемените концентрации на креатин во мускулите со помош на осмоза.^[67]

Систематски преглед од 2009 година се спротивставил загриженоста дека дополнувањето на креатин може да влијае на статусот на хидратација и толеранцијата на топлина и да доведе до мускулни грчеви и пролив.^[68][69]

Систематски преглед од 2019 година објавен од Националната бубрежна фондација истражувала дали суплементацијата на креатин има негативни ефекти врз бубрежната функција.^[70] Тие идентификувале 15 студии од 1997-2013 година кои ги разгледувале стандардните протоколи за полнење и одржување на креатин од 4-20 g/ден креатин наспроти плацебо. Тие користеле серумски креатинин, креатинин клиренс и нивоа на серумска уреа како мерка за бубрежно оштетување. Додека општата суплементацијата на креатин резултирала со малку покачени нивоа на креатинин кои останале во нормални граници, суплементацијата не предизвикала бубрежно оштетување (P вредност < 0,001). Специјалните населенија вклучени во Систематскиот преглед за 2019 година вклучиле пациенти со дијабетен тип 2^[71] и жени во послеменопауза,^[72] бодибилдери,^[73] спортисти,^[74] и тренирање со отпор.^[75][76][77] Студијата, исто така, разговарала за 3 студии на случај каде што имаше извештаи дека креатинот влијае на бубрежната функција.^[78][79][80]

Во заедничката статија помеѓу Американскиот колеџ за спортска медицина, Академијата за исхрана и диететика и диететичарите во Канада за стратегиите за исхрана за подобрување на изведбите, креатинот бил вклучен во нивниот список на ергогени помагала и тие не ја наведуваат бубрежната функција како грижа за употреба.^[81]

Најновиот став за креатинот од Journal of International Society of Sports Nutrition вели дека креатинот е безбеден за внесување кај здраво население од доенчиња до постари лица до професионални спортисти. Тие исто така наведуваат дека долгорочната (5 години) употреба на креатин се смета за безбедна.^[24]

Важно е да се спомене дека самите бубрези, за нормална физиолошка функција, имаат потреба од фосфокреатин и креатин и навистина бубрезите изразуваат значителни количини на креатин кинази (изоензими на BB-CK и u-mtCK).^[82] Во исто време, првиот од двата чекори за ендогена синтеза на креатин се одвива во самите бубрези. Пациентите со бубрежно заболување и оние кои се подложени на третман на дијализа генерално покажуваат значително пониски нивоа на креатин во нивните органи, бидејќи патолошките бубрези се попречени во способноста за синтеза на креатин и се во повратна ресорпција на креатинот од урината во дисталните тубули. Дополнително, пациентите на дијализа губат креатин поради испирање со самиот третман на дијализа и на тој начин стануваат хронично осиромашени со креатин. Оваа ситуација се влошува со фактот што пациентите на дијализа воглавно консумираат помалку месо и риба, кои се прехранбени извори на креатин. Затоа, за да се олесни хроничното намалување на креатин кај овие пациенти и да се овозможи органите да ги надополнат резервите на креатин, неодамна било предложено да се дополни пациентите на дијализа со дополнителен креатин, по можност со интрадијалитичка администрација. Ваквото дополнување со креатин кај пациентите на дијализа се очекува значително да го подобри здравјето и квалитетот на пациентите преку подобрување на мускулната сила, координацијата на движењата, функцијата на мозокот и да ја ублажи депресијата и хроничниот замор кои се вообичаени кај овие пациенти.^[83]

Истражувањето од 2011 година на 33 комерцијално достапни суплементи во Италија покажа дека над 50% од нив ги надминале препораките на Европската управа за безбедност на храна во најмалку еден загадувач. Најзастапен од овие загадувачи бил креатининот, производ на распаѓање на креатинот, исто така, произведен од телото.^[84] Креатининот бил присутен во повисоки концентрации од препораките на Европската управа за безбедност на храната во 44% од примероците. Околу 15% од примероците имале забележливи нивоа на дихидро-1,3,5-триазин или висока концентрација на дицијандијамид. Контаминацијата со тешки метали не е загрижувачка, при што може да бидат забележани само мали нивоа на жива. Две студии разгледани во 2007 година не откриле нечистотии.^[85]

Креатинот земен со лекови кои можат да му наштетат на бубрегот може да го зголеми ризикот од оштетување на бубрезите:^[86]

• Нестероидни антиинфламаторни лекови (НСАИЛ) – некои примери се ибупрофен (Motrin, Advil) и напроксен (Aleve)
• Диуретици (апчиња за вода) – пример е фуросемид (Lasix)
• Циметидин (тагамет)
• Пробеницид

Студијата на Националниот институт за здравје наведува дека кофеинот општи со креатинот за да ја зголеми стапката на напредок на Паркинсоновата болест.^[87]

Кога креатинот се меша со белковини и шеќер на високи температури (над 148 ℃), добиената реакција произведува ракородни хетероциклични амини).^[88] Таквата реакција се случува при печење на скара или пржење на месо.^[89] Содржината на креатин (како процент од сирова белковина) може да се користи како показател за квалитетот на месото.^[90]

Креатин-монохидрат е погоден за вегетаријанци и вегани, бидејќи суровините што се користат за производство на додатокот немаат животинско потекло.^[91]

• Бета-аланин
• Креатин метил естер

• Креатинска врска за белковините во Банката на податоци за белковини