Јохан Христијан Фабрициј

Јохан Кристијан Фабрициј e роден на 7 јануари 1745 во Тондер (Tønder) во Шлезвиг каде што татко му бил лекар.^[1][2]Гимназија учел во Алтона од каде што се запишал на Универзитетот во Копенхаген во 1762 година.^[3] Подоцна со татко му и својот роднина Јохан Зоега, кој бил ентомолог и ботаничар заминува да студира на Универзитетот во Упсала под менторство на Карл Линеј. После две години се враќа во Данска и ја започнува својата работа на (лат.)Systema entomologiæ која што е објавена во 1775 година.^[3] За сето ова време се издржувал со стипендија од татко му кој работел како консултант во првата данска болница основана од кралот Фредерик V.^[3]Фабрициј бил назначен за професор во Копенхаген во 1770 година, а во 1775 или 1776 Универзитетот од Кил го назначува за професор по природни науки и економија, ветувајќи дека ќе изградат Природнонаучен музеј и ботаничка градина.^[2] Трипати се обидел да го напушти професорското место во Кил при што во еден од обидите по апел на неговите студенти бил спречен од кралот и Војводата од Шлезвиг - Кристијан VII.^[2] Во Кил останал до крајот на својот живот.^[1]

За време на престојот во Кил, преку лето постојано патувал во Лондон за да ги проучува колекциите на британски колекционери, како Џозеф Бенкс и Дру Дјури.^[4] Кон крајот на кариерата, Фабрициј поминувал поголем дел од времето и во Париз каде што често се среќавал со Жорж Кивје и Пјер Андре Латреј.^[2] Бил доста заинтересиран и за настаните поврзани со Француската револуција. Кога слушнал за британскиот напад врз Копенхаген во 1807 година, Фабрициј се вратил во Кил, нарушувајќи го своето и онака веќе кревко здравје. Починал на 3 март 1808 година, на возраст од 63 години.^[2] Неговата ќерка починала во несреќа во Париз, но останале двата негови сина, кои подоцна студирале медицина.^[1]

Еволутивните идеи на Фабрициј не се добро познати. Верувал дека човекот потекнува од големите мајмуни и дека може да се формираат нови видови со хибридизација на постојните.^[5] Бил наречен и „Татко на Ламаркизмот“ заради неговата верба дека може да се формираат нови видови со морфолошка адаптација.^[5][6] Пишувал за влијанието на животната средина врз развојот на видовите и феноменот на селекција (женките претпочитаат најсилни мажјаци).^[5][7]

Фабрициј се смета за еден од најголемите ентомолози на XVIII век.^[2] Бил многу поголем набљудувач на инсектите од својот ментор-ботаничар Карл Линеј. Именувал 9776 видови на инсекти, наспроти списокот на Линеј која содржи околу 3000.^[7] Идентификувал многу видови од фамилијата Tenebrionidaeсоберени од Синај во Египет врз основа на колекциите на други ентомолози.^[8]Во системот за класификација додава две различни области. Почнува да ги разгледува и вештачките и природните одлики на инсектите. Вештачките одлики овозможуваат определување на видот, а природните овозможуваат определување на врска со други родови и видови.^[7]За разлика од класификацијата на инсектите на Линеј, која била заснована на бројот на крилата и нивната форма, Фабрициј ја користел формата на усните делови за да ги раздели видовите кои тој ги нарекол класи.^[7]

Се држел до тоа дека „оние чијашто исхрана и биологија се исти мора да припаѓаат на истиот род“.^[9] Системот за класификација кој го предложил останал истиот сè до денес, иако имињата не се исти. На пример неговото име за редот тврдокрилци е „Eleutherata“, наместо модерниот назив Coleoptera, за редот Hymenoptera го користел називот „Piezata“; сè уште се употребува терминот Glossata, но за помала група на пеперуги, а не за цел ред. Предвидел и дека машките гениталии може да обезбедат корисни одлики за систематика, но не можел самиот да го примени тоа.^[9]

Во 1775 година го поделил родот краткокрилци (Staphylinidae) воспоставувјќи го и родот „Paedarus“. Линеј го сметал овој род за единствен кој го нарекувал „Staphylinus“. Фабрициј опишал 77 видови на краткокрилци.^[10]

Негови позначајни дела во систематската ентомологија се:^[7]

• латински: Systema entomologiæ (1775)
• латински: Genera insectorum (1776)
• латински: Species insectorum (1781). Целосен наслов: латински: Species insectorum, exhibentes eorum differentias specificas, synonyma auctorum, loca natalia, metamorphosin, adjectis observationibus, descriptionibus
• латински: Mantissa insectorum (1787)
• латински: Entomologia systematica emendata et aucta (1792–1799)
• латински: Systema eleuthatorum (1801)
• латински: Systema rhyngotorum (1803)
• латински: Systema piezatorum (1804)
• латински: Systema antliatorum (1805)
• латински: Systema glossatorum (1807)

Многу од овие дела може да се најдат во следните дигитални библиотеки:

• Biodiversity Heritage Library (24 дела)
• Google Books (24 дела)
• Gallica (12 дела)
• HathiTrust (1 дело^[11])

Колекциите на Фабрициј се распоредени во Природонаучниот музеј Лондон, француски: 'Muséum national d'histoire naturelle', Париз, Hope Department of Entomology, Оксфорд, the Hunterian Museum and Art Gallery, Глазгов, Zoological Museum во Кил и дански: 'Statens Naturhistoriske Museum', Копенхаген.^[2]

Има напишано и неколку дела за економија, иако се помалку важни од неговата работа како ентомолог. Ги напишал: дански: Begyndelsesgrundene i de økonomiske Videnskaber (1773), германски: Polizeischriften (1786–1790) и германски: Von der Volksvermehrung, insonderheit in Dänemark (1781).^[3]

• Circumscriptional names
• AnimalBase Архивирано на 26 јули 2021 г. Сеопфатна литература од Фабрициј и список на редови/таксони.
• ITIS Список на редови/таксони опишани од Фабрициј
• Работата на Јохан Христијан Фабрициј во Библиотеката за биодиверзитетско наследство
• Encyclopedia of Life−EOL.org: Редови опишани од Фабрициј — Напишете Fabricius во полето за пребарување.
• Список на британската пеперуга 1858 — биографија на страна XVI.