Haarzuilens
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
| Haarzuilens Gewaeze gemeinte in Nederlandj | |||||
| |||||
| Gevörmp | 1818 | ||||
| Opgehaeve | 1954 | ||||
| Opgegange in | Vleuten-De Meern | ||||
| Provincie | Utrech | ||||
| Hoofplaats | Haarzuilens | ||||
| Opperflaakde (bie opluffing) | 6,99[1] km² | ||||
| – daovan water: | km² | ||||
| Inwoeners (kort veur opluffing) | 583[2] (1947) | ||||
| – deechde: | 83,4/km² | ||||
| Lies van börgemeisters | |||||
Haarzuilens is e dörpke in 't uterste noordweste vaan de gemeinte Utrech, gelege in 't wieneg lendelek gebeed dat ze nog riek is. Veurheer waor 't 'n apaarte gemeinte. Utrech neump Haarzuilens mèt zien umgeving 'n buurt, die deil oetmaak vaan de subwiek Vleuten-Haarzuilens-Leidse Rijnpark en vaan de wiek Vleuten-De Meern.[3] Haarzuilens besteit oet 't eigelek dörp zoewie de naobersjappe Ockhuizen (noordelek) en Themaat (oostelek).
Haarzuilens oontlient zien bekindheid veural aon 't kortbij Kestiel De Haar. 't Dörp kint zoe'n 500 inwoeners.[4]
Historie en naom
De naom De Haar is verwant aon 't Aajdsaksisch hara, wat 'doonk', 'hoeggelege, oonbebouwde plaots' beteikent.[5] De ajdste vermelding vaan 't kestiel dateert vaan 1391, meh d'n ierste hier vaan De Haar, Werner, storf dinkelek al in 1309. 't Kestiel wie 't later gebouwd woort heet mesjiens 'ne kern oet de veertienden iew en woort in de vieftienden iew verbouwd. In 1482, bij d'n oorlog tösse Holland en 't Stiech, brande de Hollenders de börg aof, meh ze woort d'n iew dao-op weer herbouwd en versjèllende kiere vergroet.[6] 't Is ouch al in de vieftienden iew tot de femilie Van Zuilen 't dörp in han krijg (door e verstandshouwelek mèt 't geslach Van de Haar), en tot de naom Haarzuylens versjijnt.[7]
De gemeinte Haarzuilens oontstoont definitief in 1818, wie ze vaan Vleuten woort aofgesjeie.[8] In deen tied waor 't kestiel vervalle tot 'n rewien. 't Dörp concentreerde ziech in 'ne brinkechtegen opzat roontelum de kestielrewien.[1]
't Aonzien vaan 't dörp veranderde radicaol wie in 1890 Etienne van Zuylen van Nijevelt van de Haar de rewien èrfde. Heer waor getrojd mèt 'n telg oet de Rothschildfemilie en had daorum geld genóg veur e op de rewien kestiel te doen bouwe.[5] Heer naom daoveur Pierre Cuypers in d'n erm, dee in 1892 mèt 'n fantasievol restauratie begós.[6] Baron Van Zuylen wouw evels ouch 'nen hoof, meh daoveur stoont 't dörp in de weeg. Cuypers oontworp daorum e nui dörp, 'ne meter of viefhoonder nao 't ooste, aon de rand vaan de Themaatse polder. Daonao kós 't aajd dörp weure aofgebroke. Allein de kèrk bleef stoon es 'n soort kepel in de kestielhoof. Dit perces waor in 1898 compleet.[4]
De gemeinte Haarzuilens bleef bestoon tot 1954, wie ze mèt Vleuten, Oudenrijn en Veldhuizen opgóng in de nui gemeinte Vleuten-De Meern. Dees gemeinte woort op häör beurt in 2001 geannexeerd door Utrech. Al dezen tied heet Haarzuilens zien lendeleke ligking kinne behawwe, ouch wie Utrech e paar kilometer wijer begós mèt 't aonlègke vaan de Vinexwiek Leidsche Rijn.
Historische inwoenertalle
| jaor | aontal | jaor | aontal | jaor | aontal | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1830 | 289[9] | 1879 | 276[10] | 1930 | 439[11] | ||
| 1840 | 271[12] | 1889 | 381[13] | 1947 | 583[2] | ||
| 1849 | 317[14] | 1899 | 486[15] | ||||
| 1859 | 355[16] | 1909 | 535[17] | ||||
| 1869 | 361[18] | 1920 | 486[19] |
Aonzien en monuminte
't Klein Haarzuilens kint 49 rieksmonuminte. Väöl monuminte make deil oet vaan 't kestielcomplex of vaan de dörpsbebouwing, meh ouch alledaogser monuminte wie 'nen eendekouw en get boerderije stoon drop.[20] Ajdste intak gebouw in Haarzuilens is de dörpskèrk annex slotkepel.
't Dörp is, min of mie wie ziene veurgenger, opgezat mèt 'ne wije brink, boe-aon versjèllende romantisch uigende hoezer in vakwerkstijl stoon. De brink is gooddeils e bebuimp pleinsje mèt in 't midde 'ne steine poomp. Roond 't kestiel ligke versjèllende ornaminte. 't Park drumheen bevat e paar Franse heuf meh is op ziech veural Ingels (bosechteg) vaan opzat. De res vaan de aw geminte heet zie polderlandsjap behawwe. E deil vaan de Themaatse polder steit evels door törfwinning oonder water en vörmp noe de Haarrijnse Plassen.
Waope
De gemeinte Haarzuilens droog e waope, wat ziech zoe liet umsjrieve:
- Gekwartileerd: I en IV. in keel (roed) drei roete vaan zèlver (wit), gezat 2 en1; II en III. in zèlver drei zuile vaan keel, gezat 2 en 1.
't Waope is samegestèld oet de waopes vaan de aw femilie Van de Haar (I en IV) en de femilie Van Zuylen (II en III), die 't kestiel iewelaank in bezit had. 't Haarse waope vint me in de direkte umgeving nog bij d'n Hamtorie, en wel in umgekierde kleure. 't Zuilse waope kump op versjèllende plaotse in de provincie Utrech veur, in de ierste plaots bij de veurmaolege gemeinte Zuilen.
De gemeinte vroog in 1930 e waope aon, wat oetindelek op 15 september 1932 bij Keuninklek Besluut woort touwgekind.[7][21]
In zoe good wie gans 't dörp zien de luke roed-wit gesjèlderd, dat wèlt zègke in de waopekleure vaan de kestielhier. Ouch bij de paar modern hoezer die de plaots kint is dit 't geval.
Gebore in Haarzuilens
- Jan Broekhuijse (1929), culturelen antropoloog
