Өзбекстанның әкімшілік бөлінісі
2012 жылғы жай-күйі бойынша Өзбекстанның әкімшілік-аумақтық бөлінісі 3 деңгейден тұрады: бірінші деңгейде 12 облыс (уәлаяттар, өзб. viloyat, вилоят), 1 республика (Қарақалпақстан) және орталық бағынысты 1 қала (Ташкент) бар. Облыстар мен республика аудандар (түмендер, өзб. tuman, туман) мен облыстық (республикалық) бағынысты қалаларға бөлінеді. Ташкент қаласы қалаішілік аудандарға бөлінеді. Облыстар мен республиканың аудандары аудандық бағыныстағы қалаларға, қалалық мекендерге (шаһарша, өзб. shaharcha, шаҳарча) және ауыл бұқаралары жиындарына (өзб. qishloq fuqarolar yig'ini, қишлоқ фуқаролар йиғини) бөлінеді.
Азаматтардың ауылдық жиындары сондай-ақ облыстық бағыныстағы қалалардың, ал қалалық ауылдар – облыстық (республикалық) бағыныстағы қалалар мен Ташкент қалаішілік аудандарының құрамына кіре алады[1].
Бірінші ретті әкімшілік-аумақтық бірліктер
| Картадағы нөмірі | Қазақша атауы | Өзбекше атауы | Тұрғындары (2019)[2] мың тұр. | Ауданы, (2020) км²[3] | Орталығы |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Ташкент | Toshkent Тошкент | 2510,8 | 336 | |
| 14 | Қарақалпақстан Республикасы | Qoraqalpog’iston Respublikasi Қорақалпоғистон Республикаси | 1869,7 | 166 561 | Нүкіс |
| 2 | Әндіжан облысы | Andijon viloyati Андижон вилояти | 3066,7 | 4 303 | Әндіжан |
| 3 | Бұхара облысы | Buxoro viloyati Бухоро вилояти | 1899,5 | 41 831 | Бұхара |
| 5 | Жызақ облысы | Jizzax viloyati Жиззах вилояти | 1352,1 | 21 179 | Жызақ |
| 8 | Қашқадария облысы | Qashqadaryo viloyati Қашқадарё вилояти | 3213,3 | 28 568 | Қаршы |
| 7 | Науаи облысы | Navoiy viloyati Навоий вилояти | 974,3 | 109 481 | Науаи |
| 6 | Наманған облысы | Namangan viloyati Наманган вилояти | 2752,7 | 7 181 | Наманған |
| 9 | Самарқан облысы | Samarqand viloyati Самарқанд вилояти | 3798,7 | 16 773 | Самарқан |
| 11 | Сұрқандария облысы | Surxondaryo viloyati Сурхондарё вилояти | 2569,3 | 20 099 | Термез |
| 10 | Сырдария облысы | Sirdaryo viloyati Сирдарё вилояти | 829,7 | 4 276 | Гүлістан |
| 12 | Ташкент облысы | Toshkent viloyati Тошкент вилояти | 2898,7 | 15 249 | Нұрапшан |
| 4 | Ферғана облысы | Farg’ona viloyati Фарғона вилояти | 3683,1 | 7 005 | Ферғана |
| 13 | Хорезм облысы | Xorazm viloyati Хоразм вилояти | 1835,5 | 6 082 | Үргеніш |
Бірінші ретті әкімшілік-аумақтық бірліктер
Төменгі әкімшілік-аумақтық бірліктер
Әндіжан облысы
| Картадағы нөмірі | Қазақша атауы | Өзбекше атауы | Тұрғындары 1-01-2019[4] адам | Орталығы | Құрамы[1] |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Алтынкөл ауданы | Oltinko’l tumani Олтинкўл тумани | 172913 | Алтынкөл | 11 қалалық мекен (қм), 8 ауылдық азаматтар жиналысы (ааж) |
| 2 | Әндіжан ауданы | Andijon tumani Андижон тумани | 256225 | Құйғанжар | 19 қм, 9 ааж |
| 3 | Асака ауданы | Asaka tumani Асака тумани | 319286 | Асака | Асака қаласы, 4 қм, 8 ааж |
| 4 | Балықшы ауданы | Baliqchi tumani Балиқчи тумани | 195510 | Балықшы | 3 қм, 9 ааж |
| 5 | Боз (Бостан) ауданы | Bo’z tumani Бўз тумани | 70278 | Боз | 3 қм, 3 қм |
| 6 | Бұлақбасы ауданы | Buloqboshi tumani Булоқбоши тумани | 139303 | Бұлақбашы | 4 қм, 5 ааж |
| 7 | Жалаңқұдық ауданы | Jalaquduq tumani Жалақудуқ тумани | 181902 | Жалаңқұдық | Жалаңқұдық қаласы, 7 қм, 8 ааж |
| 8 | Ізбасқан ауданы | Izboskan tumani Избоскан тумани | 231570 | Пайтұғ | Пайтұғ қаласы, 4 қм, 9 ааж |
| 9 | Қорғантөбе ауданы | Qo’rg’ontepa tumani Қўрғонтепа тумани | 210765 | Қорғантепе | Қарасу қаласы, Кургантепа, 1 қм, 5 ааж |
| 10 | Мархамат ауданы | Marhamat tumani Марҳамат тумани | 168878 | Мархамат | Мархамат қаласы, 10 қм, 5 ааж |
| 11 | Пахтабат ауданы | Paxtaobod tumani Пахтаобод тумани | 188030 | Пахтабат | Пахтаабат қаласы, 3 қм, 5 ааж |
| 12 | Ұлықнар ауданы | Ulug’nor tumani Улуғнор тумани | 58157 | Ақалтын | 1 қм, 4 ааж |
| 13 | Қожабат ауданы | Xo’jaobod tumani Хўжаобод тумани | 107116 | Қожабат | Қожаабат қаласы, 5 қм, 4 ааж |
| 14 | Шаһрихан ауданы | Shahrixon tumani Шаҳрихон тумани | 291366 | Шаһрихан | Шаһрихан қаласы, 3 қм, 12 ааж |
| Әндіжан қаласы | Andijon shahri Андижон шаҳри | 433901 | |||
| Ханабат қаласы | Xonobod shahri Хонобод шаҳри | 41679 | 1 қм, 1 ааж |
Бұхара облысы
| Картадағы нөмірі | Қазақша атауы | Өзбекше атауы | Тұрғындары 1-01-2019[4] адам | Орталығы | Құрамы[1] |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Алат ауданы | Olot tumani Олот тумани | 97376 | Алат | Алат қаласы, 8 қм, 10 ааж |
| 2 | Бұхара ауданы | Buxoro tumani Бухоро тумани | 163113 | Галаасиа | Галаасиа қаласы, 6 қм, 14 ааж |
| 3 | Уәбкент ауданы | Vobkent tumani Вобкент тумани | 136979 | Уәбкент | Уәбкент қаласы, 3 қм, 11 ааж |
| 4 | Ғиждуан ауданы | G’ijduvon tumani Ғиждувон тумани | 298958 | Ғиждуан | Ғиждуан қаласы, 13 қм, 14 ааж |
| 5 | Жандар ауданы | Jondor tumani Жондор тумани | 171198 | Жондор | 9 қм, 13 ааж |
| 6 | Қаған ауданы | Kogon tumani Когон тумани | 76234 | Қаған | 2 қм, 9 ааж |
| 7 | Қаракөл ауданы | Qorako’l tumani Қоракўл тумани | 161300 | Қаракөл | Қаракөл қаласы, 12 қм, 16 ааж |
| 8 | Қарауылбазар ауданы | Qorovulbozor tumani Қоровулбозор тумани | 18016 | Қарауылбазар | Қарауылбазар қаласы, 4 ааж |
| 9 | Пешкі ауданы | Peshku tumani Пешку тумани | 120251 | Жаңабазар | 4 қм, 10 ааж |
| 10 | Рамитан ауданы | Romitan tumani Ромитан тумани | 138652 | Рамитан | Ғазлы, Рамитан қалалары, 3 қм, 6 ааж |
| 11 | Шафырқан ауданы | Shofirkon tumani Шофиркон тумани | 174208 | Шафырқан | Шафырқан қаласы, 8 қм, 12 ааж |
| Бұхара қаласы | Buxoro shahri Бухоро шаҳри | 277839 | 2 ааж | ||
| Қаған қаласы | Kogon shahri Когон шаҳри | 60685 |
Жызақ облысы
| Картадағы нөмірі | Қазақша атауы | Өзбекше атауы | Тұрғындары 1-01-2019[4] адам | Орталығы | Құрамы[1] |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Арнасай ауданы | Arnasoy tumani Арансой тумани | 45202 | Ғолибылар | 2 қм, 6 ааж |
| 2 | Бахмал ауданы | Baxmal tumani Бахмал тумани | 152553 | Осмат | 7 қм, 10 ааж |
| 3 | Ғаллаарал ауданы | G`allaorol tumani Ғаллаорол тумани | 167673 | Ғаллаарал | Ғаллаарал қаласы, 6 қм, 14 ааж |
| 5 | Достық ауданы | Do`stlik tumani Дўстлик тумани | 64264 | Достық | Достық қаласы, 1 қм, 7 ааж |
| 6 | Замин ауданы | Zomin tumani Зомин тумани | 159907 | Замин | Даштабат қаласы, 4 қм, 9 ааж |
| 7 | Зарыпдар ауданы | Zarbdor tumani Зарбдор тумани | 83675 | Зарыпдар | 4 қм, 8 ааж |
| 8 | Зафарабат ауданы | Zafarobod tumani Зафаробод тумани | 48901 | Зафарабат | 4 қм, 6 ааж |
| 9 | Мырзашөл ауданы | Mirzacho`l tumani Мирзачўл тумани | 50408 | Гагарин | Гагарин қаласы, 2 қм, 6 ааж |
| 10 | Мақтагер ауданы | Paxtakor tumani Пахтакор тумани | 72869 | Мақтагер | Мақтагер қаласы, 1 қм, 7 ааж |
| 11 | Фариш ауданы | Forish tumani Фориш тумани | 90946 | Жаңақыстақ | 2 қм, 10 ааж |
| 4 | Шараф Рашидов ауданы | Sharof Rashidov tumani Шароф Рашидов тумани | 213992 | Үштөбе | 7 қм, 12 ааж |
| 12 | Жаңаабат ауданы | Yangiobod tumani Янгиобод тумани | 27582 | Балашаһар | 2 қм, 5 ааж |
| Жызақ қаласы | Jizzax shahri Жиззах шаҳри | 174400 |
Қашқадария облысы
| Картадағы нөмірі | Қазақша атауы | Өзбекше атауы | Тұрғындары 1-01-2019[4] адам | Орталығы | Құрамы[1] |
|---|---|---|---|---|---|
| 3 | Ғұзар ауданы | G’uzor tumani Ғузор | 199237 | Ғұзар | Ғұзар қаласы, 5 қм, 12 ааж |
| 2 | Диқанабат ауданы | Dehqonobod tumani Деҳқонобод | 143757 | Қарашина | 3 қм, 14 ааж |
| 4 | Қамашы ауданы | Qamashi tumani Қамаши | 264862 | Қамашы | Қамашы қаласы, 5 қм, 11 ааж |
| 5 | Қаршы ауданы | Qarshi tumani Қарши | 241850 | Бескент | Бескент қаласы, 15 қм, 15 ааж |
| 6 | Қасан ауданы | Koson tumani Косон | 278304 | Қасан | Қасан қаласы, 14 қм, 9 ааж |
| 7 | Қасби ауданы | Kasbi tumani Касби | 191770 | Мұғлан | 9 қм, 10 ааж |
| 8 | Кітап ауданы | Kitob tumani Китоб | 259159 | Кітап | Кітап қаласы, 13 қм, 12 ааж |
| 9 | Мырышкер ауданы | Mirishkor tumani Миришкор | 116807 | Жаңа Мырышкер | 3 қм, 12 ааж |
| 10 | Мүбарак ауданы | Muborak tumani Муборак | 84834 | Мүбарак | Мүбарак қаласы, 5 қм, 4 ааж |
| 11 | Нышан ауданы | Nishon tumani Нишон | 148636 | Жаңа Нышан | Тәлімаржан, Жаңа Нышан қалалары, 9 қм, 8 ааж |
| 1 | Шырақшы ауданы | Chiroqchi tumani Чироқчи | 399840 | Шырақшы | Шырақшы қаласы, 8 қм, 20 ааж |
| 12 | Шаһрисабз ауданы | Shahrisabz tumani Шахрисабз | 218362 | Шаһрисабз | 13 қм, 12 ааж |
| 13 | Жекебақ ауданы | Yakkabog’ tumani Яккабоғ | 257860 | Жекебақ | Жекебақ қаласы, 14 қм, 9 ааж |
| Қаршы қаласы | Qarshi Қарши | 270736 | 1 қм | ||
| Шаһрисабз қаласы | Shahrisabz Шахрисабз | 137076 |
Науаи облысы
| Картадағы нөмірі | Қазақша атауы | Өзбекше атауы | Тұрғындары 1-01-2019[4] адам | Орталығы | Құрамы[1] |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Канимех ауданы | Konimex tumani Конимех | 35032 | Канимех | 5 қм, 7 ааж |
| 2 | Қарман ауданы | Karman tumani Карман | 127707 | Қарман | 6 қм, 6 ааж |
| 3 | Қызылтөбе ауданы | Qiziltepa tumani Қизилтепа | 149223 | Қызылтөбе | Қызылтөбе қаласы, 12 қм, 8 ааж |
| 5 | Наубаһар ауданы | Navbahor tumani Навбаҳор | 110753 | Бесрабат | 5 қм, 7 ааж |
| 6 | Нұрата ауданы | Nurota tumani Нурота | 91020 | Нұрата | Нұрата қаласы, 4 қм, 7 ааж |
| 7 | Тамды ауданы | Tomdi tumani Томди | 14451 | Тамдыбұлақ | 1 қм, 7 ааж |
| 8 | Үшқұдық ауданы | Uchquduq tumani Учқудуқ | 37140 | Үшқұдық | Үшқұдық қаласы, 1 қм, 5 ааж |
| 4 | Қатыршы ауданы | Xatirchi tumani Хатирчи | 195353 | Жаңарабат | Жаңарабат қаласы, 11 қм, 9 ааж |
| Зарафшан қаласы | Zarafshon Зарафшон | 82483 | 2 қм | ||
| Науаи қаласы | Navoiy Навоий | 136374 | 1 қм |
Наманған облысы
| Картадағы нөмірі | Қазақша атауы | Өзбекше атауы | Тұрғындары 1-01-2019[4] адам | Орталығы | Құрамы[1] |
|---|---|---|---|---|---|
| 3 | Қасансай ауданы | Kosonsoy tumani Косонсой | 203883 | Қасансай | Қасансай қаласы, 10 қм, 7 ааж |
| 4 | Мыңбұлақ ауданы | Mingbuloq tumani Мингбулоқ | 123103 | Жұмашай | 7 қм, 7 ааж |
| 5 | Наманған ауданы | Namangan tumani Наманган | 174649 | Ташбұлақ | 5 қм, 10 ааж |
| 6 | Нарын ауданы | Norin tumani Норин | 160275 | Хаққұлабат | Хаққұлабат қаласы, 8 қм, 8 ааж |
| 7 | Пап ауданы | Pop tumani Поп | 215022 | Пап | Пап қаласы, 15 қм, 10 ааж |
| 8 | Төреқорған ауданы | To’raqo’rg’on tumani Тўрақўрғон | 220613 | Төреқорған | Төреқорған қаласы, 13 қм, 8 ааж |
| 10 | Үйші ауданы | Uychi tumani Уйчи | 207701 | Үйші | 13 қм, 8 ааж |
| 9 | Үшқорған ауданы | Uchqo’rg’on tumani Учқўрғон | 168214 | Үшқорған | Үшқорған қаласы, 4 қм, 8 ааж |
| 1 | Шартақ ауданы | Chortoq tumani Чортоқ | 194617 | Шартақ | Шартақ қаласы, 10 қм, 9 ааж |
| 2 | Шуст ауданы | Chust tumani Чуст | 259738 | Шуст | Шуст қаласы, 11 қм, 11 ааж |
| 11 | Жаңақорған ауданы | Yangiqo’rg’on tumani Янгиқўрғон | 212857 | Жаңақорған | 19 қм, 11 ааж |
| Наманған қаласы | Namangan Наманган | 612208 |
Самарқан облысы
| Картадағы нөмірі | Қазақша атауы | Өзбекше атауы | Тұрғындары 1-01-2019[4] адам | Орталығы | Құрамы[1] |
|---|---|---|---|---|---|
| 8 | Ақдария ауданы | Oqdaryo tumani Оқдарё | 155488 | Лайыш | 10 қм, 6 ааж |
| 1 | Бұлыңғыр ауданы | Bulung’ur tumani Булунғур | 182755 | Бұлыңғыр | Бұлыңғыр қаласы, 3 қм, 7 ааж |
| 3 | Жамбай ауданы | Jomboy tumani Жомбой | 167542 | Жамбай | Жамбай қаласы, 5 қм, 8 ааж |
| 2 | Іштіхан ауданы | Ishtixon tumani Иштихон | 247713 | Іштіхан | Іштіхан қаласы, 12 қм, 9 ааж |
| 4 | Қаттықорған ауданы | Kattaqoʻrgʻon tumani Каттақўрғон | 266993 | Бейсенбі | 8 қм, 11 ааж |
| 5 | Қосрабат ауданы | Qoʻshrabot tumani Қўшработ | 128262 | Қосрабат | 2 қм, 7 ааж |
| 6 | Нарпай ауданы | Narpay tumani Нарпай | 208662 | Ақтас | Ақтас қаласы, 3 қм, 9 ааж |
| 7 | Нұрабат ауданы | Nurobod tumani Нуробод | 147054 | Нұрабат | Нұрабат қаласы, 1 қм, 7 ааж |
| 10 | Пайарық ауданы | Payariq tumani Пайариқ | 244127 | Пайарық | Пайарық, Шелек қалалары, 9 қм, 11 ааж |
| 11 | Пастдарғам ауданы | Pastdargʻom tumani Пастдарғом | 345984 | Жұма | Жұма қаласы, 12 қм, 13 ааж |
| 9 | Мақташы ауданы | Paxtachi tumani Пахтачи | 141333 | Зиадин | 7 қм, 8 ааж |
| 12 | Самарқан ауданы | Samarqand tumani Самарқанд | 246315 | Гүлабат | 2 қм, 8 ааж |
| 13 | Тайлақ ауданы | Toyloq tumani Тойлоқ | 195914 | Тайлақ | 3 қм, 9 ааж |
| 14 | Ұрғыт ауданы | Urgut tumani Ургут | 494573 | Ұрғыт | Ұрғыт қаласы, 7 қм, 12 ааж |
| Қаттықорған қаласы | Kattaqo’rg’on Каттақўрғон | 87991 | 1 қм | ||
| Самарқан қаласы | Samarqand Самарқанд | 538211 | 3 қм |
Сұрқандария облысы
| Картадағы нөмірі | Қазақша атауы | Өзбекше атауы | Тұрғындары 1-01-2019[4] адам | Орталығы | Құрамы[1] |
|---|---|---|---|---|---|
| 9 | Алтынсай ауданы | Oltinsoy tumani Олтинсой | 172156 | Қарлұқ | 14 қм, 9 ааж |
| 1 | Ангор ауданы | Angor tumani Ангор | 129573 | Ангор | 12 қм, 7 ааж |
| 3 | Байсын ауданы | Boysun tumani Бойсун | 117471 | Байсын | Байсын қаласы, 5 қм, 7 ааж |
| Бандиқан ауданы | Bandixon tumani Бандихон | м.ж. | Бандиқан | 1 қм | |
| 4 | Денау ауданы | Denov tumani Денов | 375669 | Денау | Денау қаласы, 12 қм, 17 ааж |
| 5 | Жарқорған ауданы | Jarqoʻrgʻon tumani Жарқўрғон | 213105 | Жарқорған | Жарқорған қаласы, 5 қм, 7 ааж |
| 6 | Қызырық ауданы | Qiziriq tumani Қизириқ | 169357 | Сарық | 5 қм, 10 ааж |
| 7 | Құмқорған ауданы | Qumqoʻrgʻon tumani Қумқўрғон | 237867 | Құмқорған | Құмқорған қаласы, 11 қм, 8 ааж |
| 8 | Мұзрабат ауданы | Muzrabot tumani Музработ | 138375 | Халықабат | 10 қм, 9 ааж |
| 10 | Сарыасия ауданы | Sariosiyo tumani Сариосиё | 201848 | Сарыасия | Шарғұн қаласы, 4 қм, 9 ааж |
| 13 | Термез ауданы | Termiz tumani Термиз | 106676 | Үшқызыл | 9 қм, 5 ааж |
| 14 | Ұзын ауданы | Uzun tumani Узун | 170471 | Ұзын | 9 қм, 7 ааж |
| 11 | Шерабат ауданы | Sherobod tumani Шеробод | 188846 | Шерабат | Шерабат қаласы, 7 қм, 9 ааж |
| 12 | Шоршы ауданы | Shoʻrchi tumani Шўрчи | 203425 | Шоршы | Шоршы қаласы, 10 қм, 10 ааж |
| Термез қаласы | Termiz Термиз | 145065 |
Сырдария облысы
| Картадағы нөмірі | Қазақша атауы | Өзбекше атауы | Тұрғындары 1-01-2019[4] адам | Орталығы | Құрамы[1] |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Ақалтын ауданы | Oqoltin tumani Оқолтин | 50940 | Сардоба | 3 қм, 3 ааж |
| 2 | Баяут ауданы | Boyovut tumani Боёвут | 127210 | Баяут | 4 қм, 12 ааж |
| 3 | Гүлістан ауданы | Guliston tumani Гулистон | 70614 | Диқанабат | 5 қм, 9 ааж |
| 5 | Мырзаабат ауданы | Mirzaobod tumani Мирзаобод | 71203 | Наурыз | 2 қм, 9 ааж |
| 7 | Сайқұнабат ауданы | Sayxunobod tumani Сайхунобод | 75861 | Сайқұн | 4 қм, 7 ааж |
| 6 | Сардоба ауданы | Sardoba tumani Сардоба | 64690 | Пақтаабат | 1 қм, 6 ааж |
| 8 | Сырдария ауданы | Sirdaryo tumani Сирдарё | 125697 | Сырдария | Бахт пен Сырдария қалалары, 4 қм, 9 ааж |
| 4 | Хауас ауданы | Xovos tumani Ховос | 93702 | Хауас | 2 қм, 11 ааж |
| Гүлістан қаласы | Guliston Гулистон | 88995 | 3 ааж | ||
| Шырын қаласы | Shirin Ширин | 18547 | |||
| Жаңажер қаласы | Yangiyer Янгиер | 42446 |
Ташкент облысы
| Картадағы нөмірі | Қазақша атауы | Өзбекше атауы | Тұрғындары 1-01-2019[4] адам | Орталығы | Құрамы[1] |
|---|---|---|---|---|---|
| 7 | Аққорған ауданы | Oqqoʻrgʻon tumani Оққўрғон | 103408 | Аққорған | Аққорған қаласы, 2 қм, 10 ааж |
| 6 | Аһангаран ауданы | Ohangaron tumani Оҳангарон | 94321 | Аһангаран | 4 қм, 8 ааж |
| 1 | Бекабат ауданы | Bekobod tumani Бекобод | 154827 | Зафар | 5 қм, 12 ааж |
| 2 | Бостандық ауданы | Boʻstonliq tumani Бўстонлиқ | 167199 | Ғазалкент | Ғазалкент қаласы, 17 қм, 18 ааж |
| 3 | Бөке ауданы | Boʻka tumani Бўка | 123632 | Бөке | Бөке қаласы, 8 ааж |
| 11 | Зеңгіата ауданы | Zangiota tumani Зангиота | 194769 | Ишанқұзар | 12 қм, 9 ааж |
| 5 | Қыбрай ауданы | Qibray tumani Қибрай | 197623 | Қыбрай | 16 қм, 10 ааж |
| 10 | Құйышыршық ауданы | Quyichirchiq tumani Қуйичирчиқ | 106181 | Досабат | Досабат қаласы, 2 қм, 9 ааж |
| 8 | Паркент ауданы | Parkent tumani Паркент | 152013 | Паркент | Паркент қаласы, 3 қм, 9 ааж |
| 9 | Піскент ауданы | Piskent tumani Пискент | 99269 | Піскент | Піскент қаласы, 2 қм, 6 ааж |
| Ташкент ауданы | Toshkent tumani Тошкент | 177582 | Келес | Келес қаласы, 9 қм, 9 ааж | |
| 12 | Орташыршық ауданы | Oʻrtachirchiq tumani Ўртачирчиқ | 146732 | Нұрапшан | 4 қм, 13 ааж |
| 4 | Шыназ ауданы | Chinoz tumani Чиноз | 131475 | Шыназ | Шыназ қаласы, 9 қм, 8 ааж |
| 14 | Жоғарышыршық ауданы | Yuqorichirchiq tumani Юқоричирчиқ | 132915 | Жаңабазар | 3 қм, 9 ааж |
| 13 | Жаңажол ауданы | Yangiyoʻl tumani Янгийўл | 206775 | Жаңажол | Жаңажол қаласы, 5 қм, 8 ааж |
| Алмалық қаласы | Olmaliq Олмалиқ | 129111 | |||
| Ангрен қаласы | Angren Ангрен | 185905 | Жаңаабат қаласы, 3 қм | ||
| Аһангаран қаласы | Ohangaron Оҳангарон | 36899 | |||
| Бекабат қаласы | Bekobod Бекобод | 94296 | |||
| Нұрафшан қаласы | Nurafshon Нурафшон | 48190 | |||
| Шыршық қаласы | Chirchiq Чирчиқ | 155822 | |||
| Жаңажол қаласы | Yangiyoʻl Янгийўл | 59561 |
Ферғана облысы
| Картадағы нөмірі | Қазақша атауы | Өзбекше атауы | Тұрғындары 1-01-2019[4] адам | Орталығы | Құрамы[1] |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Алтыарық ауданы | Oltiariq tumani Олтиариқ тумани | 206645 | Алтыарық | Тыныштық қаласы, 14 қм, 15 ааж |
| 2 | Бағдат ауданы | Bagʻdod tumani Бағдод тумани | 209852 | Бағдат | 21 қм, 10 ааж |
| 3 | Бесарық ауданы | Beshariq tumani Бешариқ тумани | 223146 | Бесарық | Бесарық қаласы, 10 қм, 9 ааж |
| 4 | Буайда ауданы | Buvayda tumani Бувайда тумани | 222293 | Ибрат | 10 қм, 11 ааж |
| 5 | Даңғара ауданы | Dangʻara tumani Данғара тумани | 169323 | Даңғара | 9 қм, 8 ааж |
| 9 | Қуа ауданы | Quva tumani Қува тумани | 252523 | Қуа | Қуа қаласы, 15 қм, 11 ааж |
| 8 | Қостөбе ауданы | Qoʻshtepa tumani Қўштепа тумани | 185695 | Лаңғар | 14 қм, 15 ааж |
| 10 | Риштан ауданы | Rishton tumani Риштон тумани | 197410 | Риштан | Риштан қаласы, 13 қм, 11 ааж |
| 11 | Сох ауданы | Soʻx tumani Сўх тумани | 76161 | Рауан | 7 қм, 4 ааж |
| 12 | Ташлақ ауданы | Toshloq tumani Тошлоқ тумани | 197221 | Ташлақ | 10 қм, 10 ааж |
| 14 | Өзбекстан ауданы | Oʻzbekiston tumani Ўзбекистон тумани | 233226 | Йайпан | Йайпан қаласы, 22 қм, 10 ааж |
| 13 | Үшкөпір ауданы | Uchkoʻprik tumani Учкўприк тумани | 223091 | Үшкөпір | 11 қм, 9 ааж |
| 6 | Ферғана ауданы | Fargʻona tumani Фарғона тумани | 208068 | Уәділ | 21 қм, 16 ааж |
| 7 | Фурқат ауданы | Furqat tumani Фурқат тумани | 115562 | Наубаһар | 8 қм, 6 ааж |
| 15 | Жазжауан ауданы | Yozyovon tumani Ёзёвон тумани | 107835 | Жазжауан | 9 қм, 10 ааж |
| Қоқан қаласы | Qoʻqon shahri Қўқон шаҳри | 248740 | 1 қм | ||
| Қуасай | Quvasoy shahri Қувасой шаҳри | 91667 | 1 қм, 6 ааж | ||
| Марғылан | Marg’ilon shahri Марғилон шаҳри | 231051 | 1 қм | ||
| Ферғана | Fargʻona shahri Фарғона шаҳри | 283791 |
Хорезм облысы
| Картадағы нөмірі | Қазақша атауы | Өзбекше атауы | Тұрғындары 1-01-2019[4] адам | Орталығы | Құрамы[1] |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Бағат ауданы | Bogʻot tumani Боғот | 160859 | Бағат | 5 қм, 10 ааж |
| 2 | Гүрлен ауданы | Gurlan tumani Гурлан | 145461 | Гүрлен | 9 қм, 9 ааж |
| 6 | Қоскөпір ауданы | Qoʻshkoʻpir tumani Қўшкўпир | 168593 | Қоскөпір | 6 қм, 12 ааж |
| Топыраққала ауданы | Tuproqqal’a tumani | м.ж. | Пітнақ | Пітнак қаласы | |
| 8 | Үргеніш ауданы | Urganch tumani Урганч | 193914 | Қарауыл | 5 қм, 10 ааж |
| 4 | Хазарасп ауданы | Xazorasp tumani Хазорасп | 243501 | Хазарасп | 4 қм, 11 ааж |
| 3 | Ханқа ауданы | Xonqa tumani Хонқа | 182695 | Ханқа | 5 қм, 10 ааж |
| 5 | Хиуа ауданы | Xiva tumani Хива | 142530 | Хиуа | 6 қм, 9 ааж |
| 7 | Шауат ауданы | Shovot tumani Шовот | 166421 | Шауат | 7 қм, 11 ааж |
| 9 | Жаңаарық ауданы | Yangiariq tumani Янгиариқ | 113703 | Жаңаарық | 6 қм, 8 ааж |
| 10 | Жаңабазар ауданы | Yangibozor tumani Янгибозор | 85590 | Жаңабазар | 3 қм, 8 ааж |
| Үргеніш қаласы | Urganch Урганч | 141685 | |||
| Хиуа қаласы | Xiva Хива | 90738 |
Қарақалпақстан Республикасы
| Картадағы нөмірі | Қазақша атауы | Өзбекше және қарақалпақша атауы | Тұрғындары 1-01-2019[4] адам | Орталығы | Құрамы[1] |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Әмудария ауданы | Amudaryo tumani Амударё Aʻmiwdaʻrya rayoniʻ Әмиўдәря | 195248 | Маңғыт | Маңғыт қаласы, 4 қм, 16 ааж |
| 2 | Беруни ауданы | Beruniy tumani Беруний Beruniy rayoniʻ Беруний | 187638 | Беруни | Беруни қаласы, 1 қм, 13 ааж |
| Бозатау ауданы | Bo’zatov tumani | м.е. | Қазанкеткен | 1 қм, 4 ааж | |
| 10 | Қараөзек ауданы | Qoraoʻzak tumani Қораўзак Qaraoʻzek rayoniʻ Қараөзек | 52371 | Қараөзек | 1 қм, 8 ааж |
| 5 | Кегейлі ауданы | Kegeyli tumani Кегейли Kegeyli rayoniʻ Кегейли | 89456 | Кегейлі | Халықабат қаласы, 1 қм, 6 ааж |
| 9 | Қоңырат ауданы | Qoʻngʻirot tumani Қўнғирот Qonʻiʻrat rayoniʻ Қоңырат | 128335 | Қоңырат | Қоңырат қаласы, 5 қм, 12 ааж |
| 8 | Қаңлыкөл ауданы | Qanlikoʻl tumani Қанликўл Qanliʻkoʻl rayoniʻ Қанлыкөл | 50316 | Қаңлыкөл | 1 қм, 7 ааж |
| 6 | Мойнақ ауданы | Moʻynoq tumani Мўйноқ Moynaq rayoniʻ Мойнақ | 31260 | Мойнақ | Мойнақ қаласы, 6 ааж |
| 7 | Нүкіс ауданы | Nukus tumani Нукус Noʻkis rayoniʻ Нөкис | 49126 | Ақмаңғыт | 1 қм, 6 ааж |
| Тақиятас ауданы | Taxiatosh tumani Тахиатош Taqıyatas rayoni Тақыятас | 72823 | Тақиятас | Тақиятас қаласы, 1 қм, 3 ааж | |
| 12 | Тақтакөпір ауданы | Taxtakoʻpir tumani Тахтакўпир Taxtakoʻpir rayoniʻ Тахтакөпир | 39916 | Тақтакөпір | 1 қм, 8 ааж |
| 13 | Төрткөл ауданы | Toʻrtkoʻl tumani Тўрткўл Toʻrtkuʻl rayoniʻ Төрткүл | 210299 | Төрткөл | Төрткөл қаласы, 5 қм, 15 ааж |
| 14 | Қожалы ауданы | Xoʻjayli tumani Хўжайли Xojeli rayoniʻ Хожели | 121160 | Қожалы | Қожалы қаласы, 1 қм, 7 ааж |
| 3 | Шымбай ауданы | Chimboy tumani Чимбой Shiʻmbay rayonı Шымбай | 115210 | Шымбай | Шымбай қаласы, 1 қм, 10 ааж |
| 11 | Шоманай ауданы | Shumanay tumani Шуманай Shomanoy rayoniʻ Шоманой | 55619 | Шоманай | Шоманай қаласы, 7 ааж |
| 4 | Елуқала ауданы | Ellikqala tumani Элликқалъа Ellikqala rayoniʻ Элликқала | 156077 | Бостан | Бостан қаласы, 1 қм, 13 ааж |
| Нүкіс қаласы | Nukus Нукус Noʻkis Нөкис | 314928 | 1 қм |
Ташкент қаласы
| Картадағы нөмірі | Қазақша атауы | Өзбекше атауы | Тұрғындары 1-01-2019[4] адам | Құрамы[1] |
|---|---|---|---|---|
| 8 | Алмазар ауданы | Olmazor tumani Олмазор | 358670 | |
| 1 | Бектемір ауданы | Bektemir tumani Бектемир | 33978 | |
| 4 | Мірабат ауданы | Mirobod tumani Миробод | 136763 | |
| 5 | Мырза Ұлықбек ауданы | Mirzo Ulug’bek tumani Мирзо Улуғбек | 270657 | 1 қм |
| 6 | Сырғалы ауданы | Sirg’ali tumani Сирғали | 181910 | |
| 9 | Үштөбе ауданы | Uchtepa tumani Учтепа | 265930 | |
| 2 | Шыланзар ауданы | Chilonzor tumani Чилонзор | 243655 | |
| 7 | Шайхантахур ауданы | Shayxontoxur tumani Шайхонтохур | 337086 | |
| 11 | Жүнісабат ауданы | Yunusobod tumani Юнусобод | 330251 | |
| 10 | Жекесарай ауданы | Yakkasaroy tumani Яккасарой | 119092 | |
| 3 | Йашнабат ауданы (2014 дейін — Хамза) | Xamza tumani Хамза | 231977 |
Тарихы
Алғышарты
Қазан төңкерісіне дейін қазіргі Өзбекстанның аумағы Ресей империясының Күнгей Каспий, Самарқан, Сырдария және Ферғана облыстары арасында, сондай-ақ оның вассалды иеліктері – Бұхара әмірлігі мен Хиуа хандығы арасында бөлінді.
1918 жылы Түркістанда Кеңес өкіметі орнағаннан кейін қазіргі Өзбекстан аумағы (Бұхара әмірлігі мен Хиуа хандығының аумақтарынан басқа) орталығы Ташкентте болған Түркістан КФР құрамына енді. 1920 жылы Бұхара мен Хиуада Кеңес өкіметі орнап, соның нәтижесінде Бұхара және Хорезм халық республикалары құрылды. 1923 жылы 30 қазанда Хорезм ХКР, 1924 жылы 19 қыркүйекте Бұхара ХКР кеңестік социалистік республикаларына айналды[5].
1924 жылы 16 қыркүйекте Түркістан КФР ОАК кезектен тыс сессиясы ұлттық-мемлекеттік межелеу туралы шешім қабылдады. Осы шешім аясында КСРО құрамында Өзбек КСР-ның құрылғаны жарияланды. Оның құрамына бұрынғы Самарқан, Жетісу, Ферғана облыстары мен таратылған Бұхара, Хорезм СКР жерлерінің бөліктері кірді. Бұл шешім БОАК 1924 жылғы 14 қазандағы 2-сессиясында бекітіліп, 1925 жылғы 11 мамырдағы Бүкілресейлік Кеңестердің 12-съезінде бекітілді. 1924 жылдың 27 қазаны Өзбек КСР-нің құрылған күні болып саналады. Самарқан оның орталығы болды. Осы кезде Өзбек КСР құрамында Тәжік АСКР-і құрылды[6].
1924—1938
1925 жылы Өзбек КСР-де облыстық бөлініс енгізілді. Облыстар уездерге, ал олар өз кезегінде болыстарға бөлінді. 1926 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша Өзбек КСР ӘАБ мынадай болды[7]:
| Облыс | Уез |
|---|---|
| Зерафшан | Бұхара, Ғиджуван, Қарман, Нұрата |
| Қашқадария | Бекбода, Ғұзар, Шаһрисабз |
| Самарқан | Жызақ, Қаттықорған, Самарқан, Хожент |
| Сұрқандария | Байсун, Шырабат, Жұршы |
| Ташкент | Мырзашөл, Ташкент |
| Ферғана | Әндіжан, Қоқан, Наманған, Ферғана, Қаниабат ауданы |
| Хорезм | Гүрлен, Жаңа Үргеніш, Хиуа, Шорахан |
| Тәжік АСКР | Таулы Бадахшан, Ғарым, Душанбе, Күләб, Қорғантөбе, Пенжакент, Ұлытөбе уәлаяттары |
| Көнемес ауданы облыс ретінде | жоқ |
Алайда, сол жылы облыстар мен уездер таратылды. Оның орнына 10 округ құрылды: Әндіжан, Бұхара, Зерафшан, Қашқадария, Самарқан, Сұрқандария, Ташкент, Ферғана, Хожент және Хорезм. Округтер аудандарға бөліне бастады.
1929 жылы Тәжік АСКР мен Хожент округі Өзбек КСР-нің құрамынан шығарылып, Тәжік КСР-ін құрады. Бұл шешімді КСРО ОАК 1929 жылы 5 желтоқсанда бекітті[8].
1930 жылы Өзбек КСР астанасы Ташкентке көшірілді. Сол жылы Кеңес Одағының басқа жерлеріндегі сияқты барлық округтер таратылып, олардың құрамына кіретін аудандар тікелей одақтық республикаға бағынуға берілді. 1931 жылы Өзбек КСР-де 71 аудан (олар 1494 ауылдық кеңеске бөлінді) және республикалық бағыныстағы 9 қала (оларға тағы 204 ауылдық кеңес бағынышты) болды[9].
1935 жылы Өзбек КСР аудандарының бір бөлігі Қашқадария округіне біріктірілді.
1936 жылы 5 желтоқсанда РКФСР құрамынан Қарақалпақ АКСР-і Өзбек КСР-іне берілді[10].
1938—1987
1938 жылы 15 қаңтарда Өзбек КСР құрамында Бұхара (оның ішінде Сұрқандария округі), Самарқан, Ташкент, Ферғана және Хорезм облыстары құрылды.
Өзбекстан ӘАБ 1938 жылдың 1 қазанындағы жағдай бойынша былай болды:
| Облыс | Облыстық бағыныстағы аудандар мен қалалар |
|---|---|
| Бұхара | Бешкент, Бұхара, Уәбкент, Ғиджуван, Ғұзар, Диқанабат, Қаған, Қамашы, Қаракөл, Қаршы, Қасан, Көнемес, Қарман, Қызылтепе, Кітап, Рометан, Свердловск, Шырақшы, Шафирқан, Шаһрисабз, Йаккабақ, Бұхара қ., Ғиджуван қ., Қаған қ., Қаршы қ., Шаһрисабз қ. |
| Сұрқандария округі Бұхара облысының құрамында | Байсун, Денау, Жарқорған, Сарыасиа, Термез, Шерабат, Шоршы, Термез қ. |
| Самарқан | Ақдария, Бұлыңғыр, Қалаарал, Жамбай, Замин, Қарадария, Қаттықорған, Митан, Нарпай, Нұрата, Пайарық, Пастдарғам, Пақтақор, Самарқан, Ұрғыт, Фариш, Қатыршы, Самарқан қ., Жызақ қ., Қаттықорған қ. |
| Ташкент | Аққорған, Ақангаран, Бекабат, Жоғарғы Шыршық, Калининск, Мырзашөл, Төменгі Шыршық, Орджоникидзевск, Паркент, Піскент, Орталық Шыршық, Хауас, Шилен, Жаңажол, Ташкент қ., Шыршық қ., Жаңажол қ. |
| Ферғана | Айым, Алтыарық, Әндіжан, Бағдат, Балықшы, Ворошиловск, Жәләлқұдық, Ізбаскент, Қаған, Қасансай, Кировск, Қоқан, Куйбышевск, Ленинск, Марғылан, Мархамат, Молотовск, Наманған, Нарын, Пап, Пақтаабат, Сталинск, Ташлақ, Төреқорған, Үйші, Үшқорған, Ферғана, Қожаабат, Шуст, Жаңақорған, Ферғана қ., Әндіжан қ., Қоқан қ., Ленинск қ., Марғылан қ., Наманған қ., Шуст қ. |
| Хорезм | Гүрлен, Қошкөпір, Маңғыт, Үргеніш, Хазарасп, Ханқа, Хиуа, Шауат, Жаңаарық, Үргеніш қ., Хиуа қ. |
| Қарақалпақ АКСР | Қараөзек, Кегейлі, Қыпшақ, Куйбышев, Қоңырат, Мойнақ, Тамды, Тақтакөпір, Төрткөл, Қожалы, Шымбай, Шаббаз, Төрткөл қ., Нүкіс қ., Қожалы қ., Шымбай қ. |
1941 жылы 6 наурызда Ферғана облысынан Әндіжан және Наманған облыстары бөлініп, Сұрқандария округі Сұрқандария облысы болып өзгертілді. 1943 жылы 20 қаңтарда Бұхара облысының бір бөлігінен Қашқадария облысы құрылды. Осының нәтижесінде 1947 жылдың 1 қаңтарына қарай Өзбек КСР ӘАБ келесідей болды[11]:
| Облыс | Облыстық бағыныстағы аудандар мен қалалар |
|---|---|
| Әндіжан | Айым, Алтынкөл, Әндіжан, Балықшы, Ворошиловск, Жәләлқұдық, Ізбаскент, Ленинск, Мархамат, Пақтаабат, Сталинск, Қалдыуанбек, Қожаабат, Шынабат, Әндіжан қ., Ленинск қ. |
| Бұхара | Алат, Бұхара, Уәбкент, Ғиджуван, Қаған, Қаракөл, Көнемес, Қарман, Қызылтепе, Рометан, Свердловск, Тамды, Шафирқан, Бұхара қ., Ғиджуван қ., Қаған қ. |
| Қашқадария | Бешкент, Ғұзар, Диқанабат, Қамашы, Қаршы, Қасан, Кітап, Көкбұлақ, Мирақ, Шырақшы, Шаһрисабз, Йаккабақ, Қаршы қ., Шаһрисабз қ. |
| Наманған | Қасансай, Наманған, Нарын, Пап, Төреқорған, Үйші, Үшқорған, Шуст, Жаңақорған, Наманған қ., Шуст қ. |
| Самарқан | Ақдария, Бұлыңғыр, Қалаарал, Жамбай, Жызақ, Замин, Іштіхан, Қарадария, Қарақыстақ, Қаттықорған, Комсомольск, Қошрабат, Митан, Нарпай, Нұрата, Пайарық, Пастдарғам, Пақтақор, Самарқан, Ұрғыт, Фариш, Қатыршы, Самарқан қ., Жызақ қ., Қаттықорған қ. |
| Сұрқандария | Байсун, Денау, Жарқорған, Сарыасиа, Термез, Ұзын, Шерабат, Шоршы, Термез қ. |
| Ташкент | Аққорған, Ақангаран, Бекабат, Бұқа, Жоғарғы Шыршық, Калининск, Қарасу, Мырзашөл, Төменгі Шыршық, Орджоникидзевск, Паркент, Піскент, Орталық Шыршық, Сырдария, Ташкент, Хауас, Шилен, Жаңажол, Ташкент қ., Ангрен қ., Бекабат қ., Шыршық қ., Жаңажол қ. |
| Ферғана | Алтыарық, Ахунбабай, Бағдат, Буайды, Уәділ, Горск, Қаған, Кировск, Қоқан, Қуасай, Қоба, Куйбышевск, Молотовск, Сох, Ташлақ, Ферғана, Фрунзе, Ферғана қ., Қоқан қ., Марғылан қ. |
| Хорезм | Гүрлен, Қошкөпір, Маңғыт, Үргеніш, Хазарасп, Ханқа, Хиуа, Шауат, Жаңаарық, Үргеніш қ., Хиуа қ. |
| Қарақалпақ АКСР | Қараөзек, Кегейлі, Қыпшақ, Куйбышевский, Қоңырат, Мойнақ, Тақтакөпір, Төрткөл, Қожалы, Шымбай, Шаббаз, Төрткөл қ., Нүкіс қ., Қожалы қ., Шымбай қ. |
КСРО ЖК Президиумының 1956 жылғы 13 ақпандағы Жарлығымен Қазақ КСР-нің құрамынан Мырзашөл мен Бостандық ауданы жерлерінің бір бөлігі Өзбек КСР-іне берілді. 1963 жылы КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының Жарлығымен Қазақ КСР-нің Шымкент және Қызылорда облыстарынан 36,6 мың км² аз пайдаланылған жерлер Өзбекстанға берілді.
1960 жылы 25 қаңтарда Қашқадария және Наманған облыстары таратылды. Біріншінің көп бөлігі Сұрқандария облысының құрамына енсе, екіншісі Әндіжан мен Ферғана облыстары арасында бөлінді. Сәл кейінірек, 1963 жылы 16 ақпанда ауыл шаруашылығының жаңа дамыған аудандарында Самарқан және Ташкент облыстарының кейбір бөліктерінен жаңа Сырдария облысы құрылды (орталығы бастапқыда Жаңажер, 1963 жылдың қарашасынан – Гүлістан қаласы болды).
1964 жылы 7 ақпанда Қашқадария облысы, 1967 жылы 18 желтоқсанда Наманған облысы қалпына келтірілді.
1971 жылы 28 маусымда Өзбек КСР Сырдария облысынан Қазақ КСР-нің Шымкент облысына шағын Жетісай, Киров және Пақтаарал аудандары берілді.
1973 жылы 29 желтоқсанда Сырдария облысының бөліктерінен Жызақ облысы құрылды. Соңғы жаңа облыс 1982 жылы 20 сәуірде Бұхара және Самарқан облыстарының бөліктерінен құрылған Науаи болды. Нәтижесінде, 1987 жылдың 1 қаңтарына қарай Өзбек КСР ӘАБ келесідей болды:
Дереккөздер
🔥 Top keywords: Басты бетҚұрбан айтҚұрбандықАбай ҚұнанбайұлыҚазақша жыл санауАрнайы:ІздеуҚазақ хандығыМұхтар Омарханұлы ӘуезовШыңғыс ханӘкелер күніҚазақстанӨзін-өзі өлтіруТүрік қағанатыАйтИсламдағы жыныстық өмір әдебіЕтеккірБесін намазыАбай жолы (роман)Ахмет БайтұрсынұлыАлланың есімдеріМұхаммедАлаш партиясыӘл-Фатиха сүресіКөкжөтелЖер аумағы бойынша мемлекеттер және тәуелді аймақтар тізіміШылауҚазақ хандығының құрылуыСақтарҚазақ хандарыҚазақстан Республикасының КонституциясыКөмірсуларЫбырай Алтынсарин1916 жылғы Қазақстандағы ұлт-азаттық көтерілісБауыржан МомышұлыҚой малының атауларыЖасушаОйжұмбақ 2ЕтістікҒұндар