Украинаның әкімшілік бөлінісі
Украинаның әкімшілік бөлінісінің (укр. Адміністративний устрій України) үш деңгейі бар: 27 аймағы (24 облысы, ерекше мәртебесі бар 2 қала және 1 автономиялық республика), 136 ауданы және 1469 громадасы бар.[1][2]
2020 жылдың шілде айындағы соңғы әкімшілік реформа 490 аудан мен облыстық маңызы бар 118 қаланың көпшілігін 136 ауданға біріктірді.[3]
Қырым мен Украинаның оңтүстік-шығысын Ресей Федерациясының аннексиялауынан кейін Қырым Автономиялық Республикасы мен Севастополь, сондай-ақ Донецк, Херсон, Луганск және Запорожье облыстарының бөліктері Ресей Федерациясының де-факто басқаруына өтті. Халықаралық деңгейде көптеген мемлекеттер Ресейдің жаулауын мойындамады.[4]
Бірінші деңгейлі бөлінісі
| Түсі | Сипаттамасы |
|---|---|
| 24 облысы | Украина облысы — елдің ең басты бірінші деңгейлі аймағы. Украина — унитарлы мемлекет, облыстардың Украина Конституциясында және заңда белгіленгеннен басқа көп құқықтық құзыреті жоқ. |
| 1 автономиялық республика | Қырым Автономиялық Республикасының әкімшілік статусы Украина Ата заңының 10-Бөлімінде бекітілген. 2014 жылғы Қырым дағдарысының нәтижесінде Ресей заңсыз түрде аймақты Қырым Республикасы атауымен аннексиялады.[5] |
| 2 ерекше мәртебесі бар қала | Ерекше мәртебесі бар екі қала бар: Киев және 2014 жылдан бері аннексияланған Севастополь. Олардың әкімшілік статусы Конституцияның 9-Бөлімінде бекітілген.[6] Облыс пен республикалар громадаларға бөлінсе, ерекше мәртебесі бар қалалар қалалық аудандарға бөлінеді. |
Тізімі
| Байрағы | Елтаңбасы | # | Атауы [a] | Атауы (украинша) | Ауданы (км2) | Халқы (2021) | Халық тығыздығы (адам/км2, 2021) | Орталығы | Аудан саны | Громада саны | Орналасуы |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |  | 1 | Қырым Автономиялық Республикасы | Автономна Республіка Крим | 26 081 | 1 967 259 | 75,43 | Ақмешіт | 10 | — |  |
 |  | 2 | Винница облысы | Вінницька область | 26 513 | 1 529 123 | 57,67 | Винница | 6 | 63 |  |
 |  | 3 | Волынь облысы | Волинська область | 20 144 | 1 027 397 | 51,00 | Луцк | 4 | 54 |  |
 |  | 4 | Днепропетровск облысы | Дніпропетровська область | 31 974 | 3 142 035 | 98,27 | Днепр | 7 | 86 |  |
 |  | 5 | Донецк облысы | Донецька область | 26 517 | 4 100 280 | 154,63 | Донецк (де-юре) Краматорск (де-факто) | 8 | 66 |  |
 |  | 6 | Житомир облысы | Житомирська область | 29 832 | 1 195 495 | 40,07 | Житомир | 4 | 65 |  |
 |  | 7 | Закарпатье облысы | Закарпатська область | 12 777 | 1 250 129 | 97,84 | Ужгород | 6 | 64 |  |
 |  | 8 | Запорожье облысы | Запорізька область | 27 180 | 1 666 515 | 61,31 | Запорожье | 5 | 67 |  |
 |  | 9 | Ивано-Франковск облысы | Івано-Франківська область | 13 928 | 1 361 109 | 97,72 | Ивано-Франковск | 6 | 62 |  |
 |  | 10 | Киев облысы | Київська область | 28 131 | 1 788 530 | 63,58 | Киев | 7 | 69 | _in_Ukraine.svg) |
 |  | 11 | Кировоград облысы | Кіровоградська область | 24 588 | 920 128 | 37,42 | Кропивницкий | 4 | 49 |  |
 |  | 12 | Луганск облысы | Луганська область | 26 684 | 2 121 322 | 79,50 | Луганск (де-юре) Белогоровка (де-факто) | 8 | 37 |  |
 |  | 13 | Львов облысы | Львівська область | 21 833 | 2 497 750 | 114,40 | Львов | 7 | 73 |  |
 |  | 14 | Николаев облысы | Миколаївська область | 24 598 | 1 108 394 | 45,06 | Николаев | 4 | 52 |  |
 |  | 15 | Одесса облысы | Одеська область | 33 310 | 2 368 107 | 71,09 | Одесса | 7 | 91 |  |
 |  | 16 | Полтава облысы | Полтавська область | 28 748 | 1 371 529 | 47,71 | Полтава | 4 | 60 |  |
 |  | 17 | Ровно облысы | Рівненська область | 20 047 | 1 148 456 | 57,29 | Ровно | 4 | 64 |  |
 |  | 18 | Сумы облысы | Сумська область | 23 834 | 1 053 452 | 44,20 | Сумы | 5 | 51 |  |
 |  | 19 | Тернополь облысы | Тернопільська область | 13 823 | 1 030 562 | 74,55 | Тернополь | 3 | 55 |  |
 |  | 20 | Харьков облысы | Харьківська область | 31 415 | 2 633 834 | 83,84 | Харьков | 7 | 56 |  |
 |  | 21 | Херсон облысы | Херсонська область | 28 461 | 1 016 707 | 35,72 | Херсон | 5 | 49 |  |
 |  | 22 | Хмельницкий облысы | Хмельницька область | 20 645 | 1 243 787 | 60,25 | Хмельницкий | 3 | 60 |  |
 |  | 23 | Черкассы облысы | Черкаська область | 20 900 | 1 178 266 | 56,38 | Черкассы | 4 | 66 |  |
 |  | 24 | Чернигов облысы | Чернігівська область | 31 865 | 976 701 | 30,65 | Чернигов | 5 | 57 |  |
 |  | 25 | Черновцы облысы | Чернівецька область | 8097 | 896 566 | 110,73 | Черновцы | 3 | 52 |  |
 |  | 26 | Киев | Київ | 839 | 2 962 180 | 3530,61 | Киев | 10 | — | _in_Ukraine.svg) |
 |  | 27 | Севастополь | Севастополь | 864 | 385 870 | 446,61 | Севастополь | 4 | — |  |
Автономиялық республика
Қырым Автономиялық Республикасы (укр. Автоно́мна Респу́блика Крим) географиялық жағынан Украинаның оңтүстігіндегі Қырым түбегінің негізгі бөлігін қамтиды. Оның астанасы — Ақмешіт. Қырым Автономиялық Республикасы — Украина құрамындағы өз конституциясы бар жалғыз аймақ.
2014 жылдың 16 наурызында Қырымды ресейлік әскерилер басып алғаннан кейін Ресей Федерациясына қосылу туралы референдум өтті. Дауыстардың көпшілігі бұл шараны қолдады. 21 наурызда Ресей Мемлекеттік думасы Қырымды Ресей Федерациясының құрамына қосуына дауыс берді. Украина үкіметі референдумды да, Қырымды аннексиялауды да заңсыз деп таниды. 27 наурызда БҰҰ Бас Ассамблеясы 68/262-қарарын 100 қарсы 11 дауыспен қабылдап, референдумды жарамсыз деп танып, Қырым мен Севастопольдің мәртебесін өзгертпей-ақ қойды.
Облыстары
Облыс (укр. о́бласть) Украинаның әкімшілік бөлінісінің бірінші деңгейінде орналасқан. Көптеген облыстары өздерінің әкімшілік орталығының атымен аталған. Астаналары Луцк және Ужгород болып табылатын Волынь және Закарпатье облыстары Волынь мен Закарпатьенің тарихи аймақтарының атымен аталған.
Ерекше мәртебесі бар қалалар
Украинада екі қаланың ерекше мәртебесі (укр. міста́ зі спеціа́льним ста́тусом) бар: Киев және Севастополь. Олардың ерекше мәртебесі оларды облыстармен бірдей әкімшілік деңгейге қояды, осылайша қалалардың атқарушы органдарын құрайтын тиісті жергілікті мемлекеттік әкімшіліктер арқылы мемлекеттің тікелей бақылауында болады.
Ресей Федерациясы Қырымды аннексиялағаннан кейін Севастополь Ресейдің басшылығында және Ресейдің федералды субъектісі ретінде біріктірілді.
Екінші деңгейлі бөлінісі
2020 жылдан бастап Украина аймақтары 136 ауданға бөлінеді.[8] Олар, өз кезегінде, қалалық, посёлкелік және ауылдық аумақтық громадаларға бөлінеді. Украинаның ірі қалалары қалалық аймақтарға бөлінген.
2020 жылға дейін бұл деңгей аудандар (укр. район), облыстық (укр. місто областного підпорядкування) және республикалық бағыныстағы қалалар (укр. місто республіканського підпорядкування) бойынша ұсынылды.
Үшінші деңгейлі бөлінісі
Громадалар
Территориялық громадалар (укр. територіа́льна грома́да; территориялық қауымдастық) немесе громадалар (укр. грома́да) 2015 жылы басталған әкімшілік реформаның бөлігі ретінде 2020 жылдың 12 маусымында Украина үкіметімен құрылды.[9]
Громадалардың үш түрі бар: ауылдық (укр. сільська́ грома́да), кенттік (укр. се́лищна грома́да) және қалалық (укр. міська́ грома́да). Барлығы 1469 громада бар (2022 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша).[10]