Николай Платонович Патрушев
Николай Платонович Патрушев (орыс. Николай Платонович Патрушев; 11 шілде 1951 жыл, Ленинград) — кеңестік және ресейлік мемлекеттік қайраткер, Ресей Қауіпсіздік Кеңесінің бұрынғы хатшысы (2008–2024) және Федералды қауіпсіздік қызметінің бұрынғы директоры (1999—2008).
| Николай Платонович Патрушев орыс. Николай Платонович Патрушев | ||||
 Патрушев, 2019 жыл | ||||
| Лауазымы | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| 12 мамыр 2008 — 12 мамыр 2024 | ||||
| Президент | Дмитрий Медведев Владимир Путин | |||
| Ізашары | Игорь Иванов | |||
| Ізбасары | Сергей Шойгу | |||
| ||||
| 9 тамыз 1999 — 12 мамыр 2008 | ||||
| Премьер-Министр | Борис Ельцин Владимир Путин Дмитрий Медведев | |||
| Ізашары | Владимир Путин | |||
| Ізбасары | Александр Бортников | |||
| Өмірбаяны | ||||
| Білімі | 1) Ленинград кеме жасау институты 2) Минсктегі КСРО МҚК жоғары курстары 3) КСРО МҚК жоғары мектебі | |||
| Ғылыми дәрежесі | Заң ғылымдарының докторы | |||
| Мамандығы | кеме жасаушы-инженер, шенеунік | |||
| Дүниеге келуі | 11 шілде 1951 (72 жас) Ленинград, РКФСР, КСРО | |||
| Әскери қызметі | ||||
| Қызмет еткен жылдары | 1975—2008 | |||
| Әскер түрі |  Ресей ФҚҚ | |||
| Атағы |  армия генералы | |||
| Шайқасы | Екінші шешен соғысы | |||
| Марапаттары | ||||
| Николай Платонович Патрушев Ортаққорда | ||||
өңдеу  | ||||
Бұған Патрушев дейін 1999 жылдан 2008 жылға дейін Федералдық қауіпсіздік қызметінің (ФСБ) директоры қызметін атқарған. Президент Владимир Путиннің жақын тобындағы силовики фракциясына жататын[1] Патрушев елдің қауіпсіздігі бойынша жетекші тұлғалардың және Путиннің ең жақын кеңесшілерінің бірі болып саналады.[2] Ол 2014 жылы Қырымды басып алу, одан кейін 2022 жылы Украинаға басып кіру туралы шешімдер қабылдауда маңызды рөл атқарды.[3] Ол Батыс әлемі мен Америка Құрама Штаттарына шүбә көзбен қарайды деген болжамдар бар. Кейбір сарапшылар Патрушевті Путиннің мұрагері болуға ең ықтимал кандидаттардың бірі ретінде көреді.[4][5][6][7]
Жастық шағы және білімі
1951 жылғы 11 шілдеде Кеңес Одағы, Ленинград (қазіргі Санкт-Петербург, Ресей) қаласында дүниеге келген Патрушев — Кеңес Одағы Коммунистік Партиясының мүшесі болған Кеңес Әскери-теңіз флоты офицерінің ұлы.[8]
Патрушев №211 орта мектепте «Біртұтас Ресей» партиясының болашақ төрағасы Борис Грызловпен бір сыныпта оқыды.[9] Патрушев 1974 жылы Ленинград кеме жасау институтын бітіріп, алғашында институттың кеме жасау конструкторлық бюросында инженер болып жұмыс істеді, бірақ көп ұзамай, 1975 жылы МҚК-ға жұмысқа қабылданды.[10]
Минсктегі МҚК мектебінде, кейін Мәскеудегі МҚК Жоғары мектебінде (қазіргі ФҚҚ академиясы) барлау және қауіпсіздік курстарына қатысты.[8]
Патрушев Владимир Путинді 1970 жылдардан бері біледі, сол кезде екеуі Ленинград МҚК-сында бірге жұмыс істеген.[11]
Мансабы
МҚК қауіпсіздік офицері (1975–1991)
Мансабын Ленинград қаласындағы МҚК қауіпсіздік офицері болып бастаған Патрушев ақырында контрабандаға және сыбайлас жемқорлыққа қарсы жергілікті бөлімшенің басшысына дейін көтерілді.[12]
ФСК және ФҚҚ қызметі (1992–1999)
Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін Патрушев қауіпсіздік органдарындағы жұмысын жалғастырды және 1992–1994 жылдары Карелияның Қауіпсіздік министрі болды да, 1994 жылы Мәскеуге Ресей Федералды қарсы барлау қызметі (ФСК) ішкі қауіпсіздік басқармасының бастығы болып әкелінді.
1995 жылғы маусымда Патрушев ФҚҚ ұйымдастыру-инспекторлық бөлімі бастығының орынбасары болды. 1998 жылғы мамырдан тамызға дейін Президент Әкімшілігінің Бақылау басқармасының бастығы; тамыздан қазанға дейін Президент Әкімшілігі Басшысының орынбасары болды; 1998 жылғы қазанда ФҚҚ директорының орынбасары және Экономикалық қауіпсіздік басқармасының бастығы болып тағайындалды және 1999 жылғы сәуірде ол ФҚҚ директорының бірінші орынбасары болды.
ФҚҚ директоры (1999–2008)
1999 жылғы 9 тамызда президент Борис Ельциннің жарлығымен Патрушев жақын досы Владимир Путиннің орнына ФҚҚ директоры болып тағайындалды.
Ұлыбританияның 2006 жылы ФҚҚ тоқылдағы Александр Литвиненконың улануына қатысты жүргізген қоғамдық тергеуі «ФҚҚ-ның Литвиненконы өлтіру операциясын Патрушев пен президент Путин де мақұлдаған болуы мүмкін» деп тапты.[13]
Ресей Қауіпсіздік Кеңесі (2008–2024)
2008 жылғы мамырдан бастап Патрушев Ресей Қауіпсіздік Кеңесінің хатшысы болды, кеңес — ұлттық қауіпсіздік мәселелері бойынша оның шешімдерін әзірлейтін Президенттің консультативтік органы.[10]
Патрушев 2014 жылғы Украинадағы Намыс төңкерісін Америка Құрама Штаттары бастады деп санайды.[14]
Патрушев АҚШ «Ресейдің мүлдем болмағанын қалайды» деп санайды.[14]
Анастасия Вашукевичтің айтуынша, 2018 жылғы ақпанның аяғында Тайландқа барған Патрушевтің 2018 жылғы ақпанның соңында Тайландтағы оның тұтқындалуына қатысы бар.[15] Вашукевич ресейлік миллиардер Олег Дерипаска мен вице-премьер Сергей Приходьконың 2016 жылғы АҚШ президенттік сайлауына Ресейдің араласуына қатысты дәлелдері бар деп мәлімдеді.[16]
2021 жылғы қаңтарда ол «Батысқа ресейлік оппозициялық саясаткер Алексей Навальный «Ресейдегі жағдайды тұрақсыздандыру, әлеуметтік сілкініс, ереуілдер және жаңа Майдандар жасау үшін» қажет» деді.[17]
Ресейдің Украинаға басып кіруі
2021 жылғы тамызда Ауғанстаннан америкалық әскерлердің кетуі кезінде Патрушев «Известия» газетіне берген сұхбатында Америка Құрама Штаттары ауғандық одақтастарынан бас тартқанын, оның себебі АҚШ, Ұлыбритания және НАТО-ға мүше басқа елдердің барлау қызметтерінің біліксіз жұмысы және Батыстың өз шешімдерінің дұрыстығына сенімсіздігі екенін айтты. Ол АҚШ-тың Украинадағы одақтастарынан да бас тартатынын болжады.[18]
2021 жылғы қарашаның басында Орталық барлау басқармасының директоры Уильям Джозеф Бёрнс пен АҚШ-тың Ресейдегі елшісі Джон Салливан Мәскеуде Патрушевпен кездесіп, оған Ресейдің басып кіру жоспарлары туралы білетіндерін хабарлады.[19] Бёрнс егер Путин осы жолмен жүрсе, Батыс әлемі Ресей үшін ауыр зардаптармен жауап беретінін ескертті. Салливан Патрушевтің тосқауылсыз болғанын және басып алудың сәтті болатынына «өте сенімді» көрінгенін айтып кетті.[20] Алайда, 2022 жылғы қаңтардың соңында, басып кірудің алдында Патрушев Ресейдің Украинаға шабуыл жасауға дайын екенін ашық түрде жоққа шығарды.[21]
Дереккөздер Путиннің Украинаға басып кіру шешіміне оның айналасындағы соғысқұмарлардың шағын тобы, соның ішінде Патрушев пен Ресейдің қорғаныс министрі Сергей Шойгу да әсер еткенін айтады.[22] Путин режимінің сарапшысы Кэтрин Белтонның пікірінше, "Патрушев әрқашан капитализмді Батысты құлдырату құралы ретінде пайдаланып, шенеуніктерді «сатып алу» және сыбайлас жемқорлық пен т.б. пайдаланудың жетекші идеологы болды. Және ол, әрине, Батысты дұшпан, Ресейдің жауы ретінде суреттеген...". Белтонның пікірінше, «шабуыл жасау уақыты келді» деген де Патрушевтің өзі.[23] Кремльге жақын ақпарат көздерінің хабарлауынша, Путиннің жақын кеңесшілерінің көпшілігі басып кіруге қарсы болған, тіпті Патрушевтің өзі де Путинге шабуылға үш күн қалғанда дипломатияға тағы бір мүмкіндік беруге кеңес берген, бірақ Путин олардың барлығына қарсы шықты.[24]
2023 жылғы қаңтарда ол Ресей Украинада НАТО-ға қарсы соғысып жатқанын және Батыс әлемнің Ресейді жоюға тырысып жатқанын айтты.[25]
2023 жылғы 22 желтоқсанда The Wall Street Journal Батыс әлемі және Ресей барлау агенттіктеріндегі дереккөздерге сілтеме жасап, Вагнер тобы ұшағының құлауын және нәтижесіндегі Евгений Пригожиннің өлімін Патрушев ұйымдастырғанын хабарлады.[26] Газет Патрушевтің Путинге 2023 жылғы тамызда Евгений Пригожинді өлтіру жоспарын ұсынғанын және сол жоспар арқылы Пригожин ұшағы қанатының астына бомба орнатылғанын хабарлады.[26]
2024 жылғы 12 мамырда Ресей президенті Путиннің жарлығымен Патрушевтің орнына Ресей Қауіпсіздік Кеңесінің хатшысы болып Сергей Шойгу тағайындалды.[27]
Санкциялануы
2014 жылғы Ресей Федерациясы Қырымды аннексиялағаннан кейін Патрушев Еуропа одағының Ресейдегі санкцияланған тұлғалар тізіміне енгізілді.[28]
Ұлыбритания үкіметі оған 2014 жылы басталған Орыс-украин соғысы себебінен санкция салған.[29]
2018 жылғы сәуірде АҚШ оған және тағы 23 ресейлік азаматқа қарсы санкция салған.[30]
2022 жылғы Ресейдің Украинаға басып кіруінен кейін АҚШ Николай Патрушевтің ұлы Андрей Патрушевке қарсы санкция салды.[31]
Ресейдің 2022 жылғы Украинаға басып кіруіне байланысты Жаңа Зеландия санкциялады.[32]
Саяси көзқарасы
Патрушев Путиннің жақын тобындағы силовиктерге жатады.[33][a] Ресей саясаты мен қауіпсіздігі саласындағы сарапшы Марк Галеотти Путиннің ең жақын кеңесшілерінің бірі Патрушевті оның «параноидты және қастандыққа негізделген» менталитетінен «Ресейдегі ең қауіпті адам» деп атады.[34][35]
Бен Нобль, Лондон университеттік колледжінің Ресей саясаты кафедрасының доценті Патрушевті «Батыс әлемі Ресейді бірнеше жылдар бойы жаулап алуға тырысты деп ойлайтын» соғысқұмардың ең соғысқұмары деп сипаттайды.[1] Патрушевтің «Америкалықтар біз [өзіміздің табиғи ресурстарымызды] заңсыз және негізсіз басқарамыз деп есептейді, өйткені олардың пікірінше, біз оларды қажетінше пайдаланбаймыз» деп айтқаны да бар.[14]
Өз өмірі
Патрушевтің тұңғыш ұлы Дмитрий Патрушев — банкир және 2018 жылғы 18 мамырдан Ауыл шаруашылығы министрі.[36] Оның кіші ұлы Андрей 2003 жылы ФҚҚ академиясын бітірді, онда ол Михаил Фрадковтың ұлы болып табылатын сыныптасы Павел Фрадковпен бірге заңгер мамандығы бойынша оқыды және «Газпром нефть» компаниясында басшылық қызметтерде жұмыс істеді.[37][38][39]
Марапаттары
Ресейлік марапаттары
- Ресей Федерациясының батыры (2000)[8]
- 1-дәрежелі Отан алдындағы қызметі үшін ордені (2006)[40]
- 2-дәрежелі Отан алдындағы қызметі үшін ордені (2002)[40]
- 3-дәрежелі Отан алдындағы қызметі үшін ордені (2005)[40]
- 4-дәрежелі Отан алдындағы қызметі үшін ордені[40]
- Александр Невский ордені
- Батылдық ордені[40]
- Әскери қызметі үшін орден
- Теңіздегі қызметі үшін орден
- Құрмет ордені
- Ғылым және техника саласындағы Ресей Федерациясының Мемлекеттік сыйлығы
- Ғылым және техника саласындағы Ресей Федерациясы Үкіметінің сыйлығы
- Ресей субъектілерінің марапаттары
- Ставрополь өлкесі алдындағы қызметі үшін ордені (Ставрополь өлкесі, маусым 2003)[41]
- Карелия Республикасының құрметті азаматы (Карелия, 5 маусым 2006)[42]
- Қадыров ордені (Шешенстан, 19 наурыз 2014)[43][44]
- «Сампо» ордені (Карелия, 8 маусым 2020)[45]
- Ахмат-қажы Қадыров, Шешен Республикасының тұңғыш президентінің естелік ордені (Шешенстан, 15 наурыз 2022)[46]
Шетелдік марапаттары
- 3-дәрежелі Богдан Хмельницький ордені (Украина, 23 мамыр 2001)[47]
- Құрмет ордені (Беларусь, 11 шілде 2001)[48]
- 1-дәрежелі Жауынгерлік крест ордені (Армения, 2003)[49]
- Достық ордені (Вьетнам, 1 желтоқсан 2021)[50]
- 3-дәрежелі «Пьитаунзу Ситу Тингаха» («Маха Тарэй Ситу») ордені (Мьянма, 4 желтоқсан 2023)[51]
ТМД марапаттары
- Достастық ордені (2003)[52]
Діни марапаттары
- 1-дәрежелі Дмитрий Донской ордені (ОПШ, 2005)[53]