1520-იანები

1520-იანი (ათას ხუთას ოციანი) წლები, ასევე ცნობილი, როგორც 1520-იანები — გრიგორიანული კალენდრის ათწლეული, რომელიც დაიწყო 1520 წლის 1 იანვარს და დასრულდა 1529 წლის 31 დეკემბერს.

მოვლენები

სარჩევი: 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529

• 18 იანვარი – დანიის და ნორვეგიის მეფე კრისტიან II ამარცხებს შვედებს, ტბა ოსუნდენთან მომხდარ ბრძოლაში.
• 18 მარტი – პოლონურმა შეიარაღებულმა ძალებმა აიღო მარიენვერდერის ციხესიმაგრე. სწორედ ამ პერიოდში მიმდინარეობდა ომი პოლონელებსა და ტევტონთა ორდენის წარმომადგენლებს შორის
• 16 აპრილი – კასტილიისა და ლეონის სამეფოში დაიწყო სამეფო ხელისუფლების წინააღმდეგ აჯანყება, რომელსაც სათავეში ხუან ლოპეზ დე პადილა ედგა. აჯანყება ერთი წელი და ექვსი თვე გაგრძელდა, საბოლოოდ გამარჯვება სამეფო ხელისუფლებამ მოიპოვა.
• ივნისი – აცტეკთა იმპერიის მმართველი მონტესუმა II, კონკისტადორმა ერნან კორტესმა დაატყვევა. აცტეკთა იმპერიას სათავეში ჩაუდგა მონტესუმას უმცროსი ძმა კუიტლაუაკი.
• 15 ივნისი – რომის პაპმა ლეო X გამოსცა «Exurge Domine», სადაც დაგმობილი იყო მარტინ ლუთერის მოძღვრება და ის ეკლესიიდან განკვეთილად გამოაცხადეს.

• 7 ივლისი – ესპანელებმა დაამარცხეს აცტეკები ოტუმბეს ბრძოლაში, რომელიც მოხდა ტესკოკოს ტბის სიახლოვეს.
• 22 სექტემბერი – ოსმალეთის იმპერიის სულთანი გახდა სელიმ I-ის ვაჟი სულეიმან I.
• ოქტომბერი – აცტეკების სახელმიწფოს მმართველი კუიტლაუაკი გარდაიცვალა ყვავილის დაავადებით. აცტეკთა ქვეყნის უკანასკნელი მმართველი გახდა მონტესუმას ძმისშვილი კუაუტემოკი.
• 21 ოქტომბერი – პორტუგალიელი აღმომჩენი ჟუან ალვარერს ფაგუნდესი მივიდა სენ-პიერი და მიკელონის კუნძულებამდე.
• 8 ნოემბერი – ქრისტიან დანიელის ბრძანებით სტოკჰოლმში სიკვდილით დასაჯეს აჯანყებული შვედების მოთავეები.
• 28 ნოემბერი – სამხრეთ ამერიკის სამხრეთით არსებული სრუტეების გავლის შედეგად სამი გემი პორტუგალიელი მკვლევარის ფერდინანდ მაგელანის მეთაურობით წყნარ ოკეანეში შედის, რითაც ისინი პირველი ევროპელები ხდებიან, რომლებმაც ატლანტის ოკეანიდან წყნარ ოკეანეში შეცურეს.

• დუარტე ბარბოსა დაბრუნდა კანურში.
• კახეთის მეფე ლევანმა დაამარცხა კახეთში შეჭრილი დავით X-ის ლაშქარი
• საფრანგეთის ცენტრალურ ნაწილში დასრულდა ტალსის ციხესიმაგრის მშენებლობის პროცესი.
• ოსმალების წინააღმდეგ აჯანყება მოხდა სირიაში (1520-1521).
• პორტუგალიელებმა განხორციელდა პირველი დიპლომატიური მისია ეთიოპიაში. ამ პერიოდში ეთიოპიის იმპერიის მმართველი იყო დავიდ II.

• 3 იანვარი – რომის პაპმა ლეო X-მ გამოსცა სპეციალური სიგელი, რომლითაც პროტესტანტული რელიგიის დამაარსებელი მარტინ ლუთერი ერეტიკოსად ცხადდებოდა.
• 22 იანვარი – კარლ V ჰაბსბურგმა გამოსცა ვორმსის ედიქტი.
• 6 მარტი – ფერნანდო მაგელანმა აღმოაჩინა კუნძული გუამი.
• 16 მარტი – ფერნანდო მაგელანმა მიაღწია ფილიპინებამდე.
• 7 აპრილი – ფერნანდო მაგელანმა ფეხი დადგა ფილიპინების კუნძულ სებუზე.
• 24 აპრილი – მოხდა ვილიალარის ბრძოლა, ამ ბრძოლაში კასტილიურმა შეიარაღებულმა ძალებმა დაამარცხეს აჯანყებულები და მათი სამი ლიდერი მძევლად აიყვანეს.
• 26 აპრილი – მარტინ ლუთერმა დატოვა გერმანული ქალაქი ვორმსი. ის ერთი წლის განმავლობაში აღარ გამოჩენილა.
• 27 აპრილი – ფერნანდო მაგელანი მოკლეს ფილიპინებში.
• მაისი – დაიწყო ომი, საღვთო რომის იმპერიასა და საფრანგეთს შორის. ამ პერიოდში საღვთო რომის იმპერატორი იყო კარლ V ჰაბსბურგი, ხოლო საფრანგეთის მეფე ფრანსუა I.
• 17 მაისი – ედუარდ სტეფორდი, სახელმწიფოს ღალატის გამო სიკვდილით დასაჯეს.
• 20 მაისი – პამპლონას ბრძოლა: ამ ბრძოლაში ფრანგულმა შეიარაღებულმა ძალებმა დაამარცხა ესპანელები.

• 27 მაისი – ჩინეთის იმპერატორი გახდა მინის დინასტიის წარმომადგენელი ჯიაჯინგი. ის ქვეყანას მართავდა 1567 წლამდე.
• 29 ივნისი ან 30 ივნისი – პირველი დოკუმენტი რომელიც დაწერილია რუმინულად: ნიაკშუს წერილი შექმნილია, რუმინელი ვაჭრის მიერ. წერილი დაწერილია კირილიცაზე.
• 30 ივნისი – ქალაქ პამპლონას სიახლოვეს მოხდა ესკუიროზის ბრძოლა: ფრანგულმა შეიარაღებულმა ძალებმა ჰენრი II ნავარელის ხელმძღვანელობით, დაამარცხა ესპანელები.

• 3 ივნისი – ყირიმის ხანმა მეჰმედ I გერაიმ მოსკოვის მისადგომებიდან უკან დაიხია.
• 8 აგვისტო – ტენოჩტიტლანის დაცემა: ერნან კორტესმა და ესპანელების მოკავშირე ადგილობრივმა ინდიელებმა დაამარცხეს აცტეკების შეიარაღებული ძალები რომელსაც აცტეკთა იმპერიის უკანასკნელი ტოლატოანი კუაუტემოკი ხელმძღვანელობდა.
• 13 აგვისტო – იმპერატორი კუაუტემოკი კაპიტულაციას აცხადებს. ქვეყნის სათავეში მოექცა ერნან კორტესი.
• 29 აგვისტო – ქალაქი ბელგრადი აიღო ოსმალურმა შეიარაღებულმა ძალებმა სულეიმან I-ის ხელმძღვანელობით.
• ნოემბერი – საფრანგეთსა და საღვთო რომის იმპერიას შორის არსებული ომის ფარგლებში, განხორციელდა ქალაქ ტურენზე ალყა. თუმცა ეს ქალაქი მაინც ჰაბსბურგების მმართველობის ქვეშ დარჩა.
• 13 დეკემბერი – გარდაიცვალა პორტუგალიის მეფე მანუელ I. ქვეყნის მმართველი გახდა მისი ვაჟი ჟუან III, რომელიც ქვეყანას 1557 წლამდე უძღვებოდა.

• ესპანელმა კონკისტადორმა აღმოაჩინა პუერტო-რიკოს არქიპელაგი.
• რიაზანი დაიკავა მოსკოვის დიდი სამთავროს შეიარაღებულმა ძალებმა. ეს ტერიტორია შევიდა სამთავროს შემადგენლობაში.
• როქსოლანს და სულთან სულეიმან I-ს შეეძინათ პირველი შვილი მეჰმედი.
• პორტუგალიაში დასრულდა ბელენის ციხესიმაგრის მშენებლობის პროცესი. რომლის აგება მიმდინარეობდა 1515 წლიდან.
• კახეთის მეფე ლევანის ჯარმა შაქი დაარბია.
• ფრანჩესკო II სფორცა გახდა მილანის ჰერცოგი. ის მილანის ჰერცოგი იყო 1535 წლამდე.
• დასრულდა ომი პოლონეთსა და ტევტონთა ორდენის წარმომადგენლებს შორის, კრაკოვის ზავის დადებით.
• ყაზანის სახანოს მმართველი გახდა საჰიბ I გერაი. ის ქვეყანას მართვადა 1524 წლამდე.
• დღევანდელი შრი-ლანკის კუნძულზე, ვიჯაიაბაჰუს მკვლელობის და კოტეს სამეფოს დაშლის შემდეგ წარმოიშვა სიტავაკის სამეფო.

• 9 იანვარი – ადრიანე VI-მ შეცვალა ლეო X. ის გახდა რომის 218-ე პაპი.
• 27 აპრილი – ბიკოკას ბრძოლა: ფრანგულმა და შვეიცარიულმა შეიარაღებულმა ძალებმა, რომელსაც ოდე დე ფუა ხელმძღვანელობდა დამარცხება განიცადა საღვთო რომის იმპერიისთან.
• 18 მარტი – ესპანელმა მეზღვაურმა ხუან სებასტიან ელკანომ ინდოეთის ოკეანეში აღმოაჩინა კუნძული ამსტერდამი.
• 19 მარტი – დაარსდა მექსიკის ქალაქი ტოლუკა.

• 19 ივნისი – კარლ V ჰაბსბურგი ეწვია ინგლისს. დაიდო ხელშეკრულება კარლსა და ჰენრი VIII-ს შორის, რომლის ძალითაც მათ უდგა განეხორციელებინათ ერთობლივი შეტევა საფრანგეთზე.
• 28 ივლისი – ოსმალეთის სულთნის სულეიმან I-ის ფლოტმა ალყა შემოარტყა კუნძულ როდოსს.
• 6 სექტემბერი – ფერნანდო მაგელანის ექსპედიციიდან ერთადერთი გადარჩენი გემი ვიქტორია, დაბრუნდა სანლუკარ დე ბარამედაში, ესპანეთი. ეს გემი გახდა პირველი რომელმაც დედამიწის გარშემო შემოვლა განახორციელა.
• 15 ოქტომბერი – ერნან კორტესი გახდა ახლად შექმნილი სახელმწიფოს ახალი მექსიკის გუბერნატორი.
• 18 დეკემბერი – თურქულმა შეიარაღებულმა ძალებმა მოახერხა კუნძულ როდოსზე შესვალა, თუმცა ამის შემდეგ ბრძოლებმა ქალაქის ქუჩებში გადაინაცვლა.

• Textus Receptus-ს მიერ გამოქვეყნდა ბიბლიის მესამე გამოცემა.
• ჰაიდ-ად-დინ ბარბაროსამ აიღო ქალაქი ანაბა.

• შვედეთის გამოყოფა დანიისაგან, გამეფდა გუსტავ I

• ოსმალებმა დაკარგეს კონტროლი კუნძულ როდოსზე.

• გერმანელების გამარჯვება პავიასთან, ფრანსუა I-ის ჯარებზე.
• რომის პაპმა ლეო X-მ ინგლისის მეფე ჰენრი VIII-ს განქორწინებაზე უარი უთხრა
• მეფე ჰენრი VIII-მ თავი ინგლისის ეკლესიის მეთაურად გამოაცხადა და განუდგა რომს.

• ოსმალები მოჰაჩის ორსაათიან ბრძოლაში ამარცხებენ უნგრელებს. უნგრეთი ოსმალეთის იმპერიის ნაწილი ხდება.
• გაიმართა პანიპატის ბრძოლა, რის შედეგად ლოდის დინასტიას ბოლო მოეღო და გამარჯვებულმა ბაბურმა დიდ მოგოლთა იმპერია დააარსა.

• 5 იანვარი : ანაბაპტისტების სექტის ლიდერი ციურიხში ფელიქს მანცი სიკვდილით დასაჯეს დახრჩობით.

• 28 მაისი : ერნანდო დე სოტომ ფლორიდას მიაღწია.
• 23 სექტემბერი : სულეიმან I-მა ვენის ალყა დაიწყო.
• ქ. ხონი საეპისკოპოსო ცენტრი გახდა.