ჩანეს ხალხი

ჩანეს ხალხმა, არავაკების ჯგუფებთან ერთად, დაახლოებით 2 500 წლის წინ გაიანა დატოვა. იგი ჩამოყალიბდა როგორც მიწათმოქმედი კულტურა, ააშენეს მჭიდროდ დასახლებული სოფლები, მოაშენეს მარცვლეული, მიწის თხილი და ბამბა. ისინი ასევე ცნობილნი არიან თავიანთ კერამიკითა და გრაფიკებით, რომლებიც ძირითადად აღმოჩენილია ქალაქ სანტა-კრუს-დე-ლა-სიერის, ელ-ფუერტეს გარშემო არსებულ პამპასებში, ასევე პორტაჩუელოში, კოტოკაში, ელ-პარიში, მატარალსა და ვარნესში.^[2] ამავე დროს, ეს ხალხი ამზადებდა ხის ნიღბებსა და ტანსაცმელს.

ჩანეს უძველესი რელიგიური ძეგლი ელ-ფუერტე-დე-სამაიპატა იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლთა სიაშია შესული.^[3]

ჩანე საკმაოდ მშვიდობიანი კულტურა იყო და ვაჭრობდა კეჩუაზე მოლაპარაკე ინკებთან და არავაკზე მოსაუბრე სხვა ეთნიკურ ჯგუფებთან. ჩანემ და ინკებმა ზავიც კი დადეს გუარანის ტომების წინააღმდეგ ძალების გაერთიანების თაობაზე, რომლებიც სამხრეთიდან უტევდნენ; მათ ინკები ჩირიგუანოს ეძახდნენ. ჩანეს მშობლიურ მიწას ხშირად თავს ესხმოდნენ გუარანები და ესპანურ დაპყრობამდე, მათ დაამარცხეს ორივე — ჩანეცა და ინკებიც და დაიპყრეს ის ვაკეები და ხეობები, რომლებიც დღეს ბოლივიის სანტა-კრუსის დეპარტამენტის შემადგენლობაში შედის.^[3] ზოგიერთი ჩანე გუარანის მონად ჩაუვარდა, ზოგიერთი კი სამხრეთ-აღმოსავლეთით ნაკლებ ნაყოფიერ მიწებზე გადასახლდა. ჩანეს ბევრი ქალი გუარანებმა ცოლებად წაიყვანეს, შესაბამისად, დაიწყო ასიმილაციის პროცესიც. შემდეგში, კოლონიურ პერიოდსა და არგენტინისა და ბოლივიის დამოუკიდებლობის შემდგომ, გუარანებიცა და გუარანზე მოსაუბრე ჩანებიც ევროპელებში აითქვიფნენ.