სპარსეთის მმართველთა სია

სტატიაში წარმოდგენილია ირანის მეფეების სია უძველესი დროიდან 1979 წლამდე .

Faravahar background
Faravahar background

ირანის ისტორია

სპარსეთის მეფე
ძვ.წ
უძველესი ისტორია
პროტო ელამი3200–2800
ელამის დინასტია2800–550
მითანი1500–1200
კასიტი10 საუკუნე.
მარლიკი10 ს–7 ს.
მანას სამეფო10 ს–7 ს.
მიდიელების იმპერია728–550
აქემენიდების იმპერია550–330
სელევკიდების სახელმწიფო312–150
პართიის იმპერია247–ახ.წ 226
ახ.წ
სასანიდების იმპერია226–651
სპარსეთის ხალიფატი637–651
ომაიანთა ხალიფატი661–750
აბასიანთა ხალიფატი750–1258
ტაჰირიდები821–873
ალავიდების დინასტია864–928
საჯიდსების დინასტია889/890–929
საფარიდები861–1003
სამანიდები875–999
ზიარიდების დინასტია928–1043
ბუიდების დინასტია934–1062
სალარიდები942–979
მამუნდისები995-1017
ღაზნევიდების იმპერია963–1187
ღურიდების დინასტია1149–1212
სელჯუკთა იმპერია1037–1194
ხვარაზმელების დინასტია1077–1231
ილხანელები1256–1353
მუზაფარიდების დინასტია1314–1393
ჩობანდის დინასტია1337–1357
ჯალაირდების დინასტია1339–1432
თემურიდების იმპერია1370–1506
ყარა-ყოიუნლუ1407–1468
აყ-ყოიუნლუ1378–1508
სეფიანთა იმპერია1501–1722*
ჰოტაკების დინასტია1722–1729
აფშარიდების იმპერია1736–1750
ზენდები1750–1794
ყაჯარების დინასტია1781–1925
ფეჰლევიანები1925–1979
ირანის ისლამური რესპუბლიკა1979 - დღემდე

ადრეული წლები

ელამის მეფეები ძვ.წ 3000– ძვ.წ 519

ელამები უძველესი ირანული მოსახლეობა იყო . ისინი ცხოვრობდნენ დღევანდელ ხუზესტანის პროვინციაში და სწორედ აქედან უნდა წარმოდგებოდეს ამ რაიონის თანამედროვე სახელწოდება . ელამის სახელმწიფო არსებობდა IV - III ათასწლეულებში. დედაქალაქი სუსა.

ელამის მმართველები (ძვ.წთ 2700- ძვ.წ 2600)

  • უცნობი მმართველები
  • ჰამბენ-ჰაბუა I (ჰუმბაბა) (ძვ.წ 2680 წელი ურუქის მეფე)
  • ჰამბემ-შუტირი (მეფობის წლები უცნობია)
  • ქათირ-ლეკემერი (მეფობის წლები უცნობია)

ავანას დინასტია[1] (ძვ.წ. 2600-2078)

  • ავანას დინასტია პირველი ელამების დინასტიაა, რომლის შესახებაც ჩვენამდე ცნობები მოსულია (დინასტია ჩამოყალიბდა ძვ. წ. XXVII საუკუნეში მეფეების დედაქალაქი იყო ურუქი)
  • Kur-Ishshak (36 years fl. c. 2550 BC contemporary with Lugal-Anne-Mundu king of Adab & Ur-Nanshe king of Lagash)
  • პელი (დაახლოებით ძვ.წ 2500)
  • ტატა I (მეფობის წლები უცნობია)
  • უკუ ტახიში (მეფობის წლები უცნობია)
  • ხიშური (მეფობის წლები უცნობია)
  • შუშუნტარანა (მეფობის წლები უცნობია)
  • ნაპი ლხუში (მეფობის წლები უცნობია)
  • აუტელიმეში (?) (დაახლოებით ძვ.წ 2350)
  • კიკუ სივე ტემპტი (მეფობის წლები უცნობია)
  • ხიშეპ რატენი I (მეფობის წლები უცნობია)
  • ლუხ იშანი (დაახლოებ ძვ.წ 2325) ხიშეპ რატენი I-ის შვილი
  • ხიშეპ რატენი II (ძვ.წ 2325-2311) ლუხ იშანი-ის შვილი
  • ჰელუ (დაახლოებით. c. 24 საუკუნე)
  • ჰიტა (აგრეთვე. აქადის მეფე)
  • შიფიგ-ინშუშინაკი (მეფობის წლები უცნობია)
  • კუტიკ-ინშუშინაკი (ურ-ნამუს დინასტია აგრეთვე ურის მეფე) შიფიგ-ინშუშინაკი-ის შვილი
  • ავანას დინასტიას ბოლო მოუღო კურიტების შემოსევებმას.

ჰამაზის დინასტია (ძვ.წ 2530- ძვ.წ. 2030)

  • ჰატენაში (7 წლიანი მმართველობა. ძვ.წ 2530) [2]
  • ზიზი (მეფობის წლები უცნობია)
  • ურ-ადადი (მეფობის წლები უცნობია)
  • ურ-იშკური (ძვ.წ 2041- 2037)
  • ვარედ-ნანერი (ძვ.წ 2037 წლიდან)

სამეშქების დინასტია (ძვ.წ 2100- 1928)

  • უცნობი სამეშქების მეფეები ( კუტიკ-ინშუშინაკი მეფე ავანას დინასტიიდან)
  • გირ-ნემა I[3] (მეფობის წლები უცნობია)
  • თაზითა I (მეფობის წლები უცნობია)
  • ეპარტი I (მეფობის წლები უცნობია)
  • თაზითა II (მეფობის წლები უცნობია)
  • გირ-ნემა II (დაახლოებით. 2033)
  • ლურექ-ლუჰანი (ძვ.წ 2028 - 2022)
  • თან-რუფურათანი I (მეფობის წლები უცნობია)
  • კინდეტუ (მეფობის წლები უცნობია) თან-რუფურათანი I-ის შვილი
  • ჰუთრანი-თამთი (დაახლოებით. 2006) აგრეთვე ურის მეფე
  • პეპი (მეფობის წლები უცნობია)
  • ინდეტუ-ინშეშუნეკი I (მეფობდა ასევე ისინში & ბილალანში და ეშნუნენში) პეპი-ის შვილი.
  • ტენ-რუჰურეთინი II (მეფობდა ასევე. ისინში) ინდეტუ-ინშეშუნეკი I-ის შვილი.
  • ინდუტუ-ინშეშუნეკი II (მეფობდა 3 წელი. მეფობის წლები უცნობია) ინდუტუ-ინშეშუნეკი II-ის შვილი
  • ინდუტუ-ნეპერი (მეფობის წლები უცნობია)
  • ინდუტუ-თემთი (დაახლოებით ძვ.წ 1928?)

ანშანების დინასტია (ძვ.წ 2350 - 1970)

  • The unnamed king of Anshan (until 2305 BC) king of Sherihum & Anshan. Defeated & sent to Akkad.
  • Shalabum (before 2068 until 2064 BC) married with a daughter of Shulgi king of Ur
  • Libum (from 2064 BC) made some wars against Ur
  • The unnamed king of Anshan (c. 2041-2037 BC) married with a daughter of Shu-Sin king of Ur
  • The unnamed king of Anshan (until 2017 BC) married with a daughter of Ibbi-Sin king of Ur
  • Kutir-Nahhunte I (fl. c. 2006 BC) conqueror of Ur in union with Hutran-Temti king of Simashki. He took statue of Nannar from Ur to Anshan.
  • The unnamed king of Anshan (cont. Shu-ilishu king of Isin) restored statue of Nannar to Isin
  • Eparti II (cont. Iddin-Dagan king of Isin) (Sukkalmah & king of Anshan & Susa). Married with a daughter of Iddin-Dagan king of Isin in 1973 BC.

ეპარტების დინასტია (ძვ.წ 1970 - 1500)

  • ეპარტ II ისინის მეფე ძვ.წ 1973.
  • შილჰეჰა (მეფობის წლები უცნობია) ეპარტ II-ის შვილი
  • პელერ იშენი (დაახლოებით 1928?)
  • ჰუკ სეითი
  • ათთა ჰუსშუ (?1928- 1894) შილჰეჰას შვილი
  • ტეთეფ მედა (ძვ.წ 1890 წლის შემდეგ)
  • ჰუკ კირვაში (მეფობის წლები უცნობია)
  • ტამ სენითი (მეფობის წლები უცნობია)ჰუკ კირვაშის შვილი
  • ჰუკ-ნაჰუნთი (მეფობის წლები უცნობია) ჰუკ კირვაშის შვილი
  • ჰუკ ნასურ I (მეფობის წლები უცნობია)
  • შირიქუდუჰი (ასურეთის მეფე) ჰუკ ნასურ I-ის შვილი
  • შიმუთ ვართეში I (მეფობის წლები უცნობია)
  • სევე პელერ ჰუპაკი (დაახლოებით ძვ.წ 1765) შირიქუდუჰის შვილი
  • ჰუდუზიულუჰ I (მეფობის წლები უცნობია) შირიქუდუჰის შვილი
  • ჰუთირ ნაჰთე II (მეფობის წლები უცნობია) ჰუდუზიულუჰ I-ის შვილი
  • ატა მარა ჰალაკი (მეფობის წლები უცნობია)
  • ტეტა II (მეფობის წლები უცნობია) ატა მარა ჰალაკის ძმა
  • ლილა ირტეში (მეფობის წლები უცნობია) ჰუდუზიულუჰ I-ის შვილი
  • თემთი აგუნი (მეფობის წლები უცნობია) ჰუთირ ნაჰთე II-ის შვილი
  • ხუთირ შილჰეჰე (მეფობის წლები უცნობია) თემთი აგუნის შვილი
  • ჰუკ ნაშურ II (დაახლოებით . ძვ.წ 1646) ხუთირ შილჰეჰე-ს შვილი
  • თემთი რეფთეში (მეფობის წლები უცნობია) ხუთირ შილჰეჰე-ს შვილი
  • შიმუთ ვერთეშ II (მეფობის წლები უცნობია) son of Kutir-Shilhaha
  • შირთუჰი (მეფობის წლები უცნობია) ჰუკ ნაშურ II-ის შვილი
  • ჰუდუზულუჰი II (მეფობის წლები უცნობია) შიმუთ ვერთეშ II-ის შვილი
  • თან ული (მეფობის წლები უცნობია)
  • თემთი ჰალკი (მეფობის წლები უცნობია) თან ული-ის შვილი
  • ხუკ ნაშურ III (მეფობის წლები უცნობია) თან ული-ის შვილი
  • ხუთილ მეთლეთი (ძვ.წ 1500) თან ული-ის შვილი

ხიდინუიდების დინასტია(ძვ.წ 1500 - 1400)

  • ხიდინუ (ძვ.წ 15 საუკუნე) ანშანის & სასას მეფე
  • ინშუშინაკ სუკიქ ნანიპირი (მეფობის წლები უცნობია) ანშანის & სასას მეფე
  • თან რუჰურათინ III (ძვ.წ 15 საუკუნე) ანშანის & სასას მეფე
  • შალა (ძვ.წ 2041 - 2037) ანშანის & სასას მეფე
  • თემთი აჰარი (მეფობის წლები უცნობია) ანშანის & სასას მეფე

იგეჰელკიდების დინასტია (ძვ.წ 1400 – 1210)

  • ატა ჰელკი (მეფობის წლები უცნობია)
  • ატა კიტეჰი I (მეფობის წლები უცნობია) ატა ჰელკის შვილი
  • იგე ჰალიკი (მეფობის წლები უცნობია)
  • პაჰირ იშენი I (ბაბილონის მეფე) იგე ჰალიკის შვილი
  • კიდინ ჰუთრანი I (მეფობის წლები უცნობია) პაჰირ იშენი I-ის შვილი
  • ატარ კიტეჰი II (მეფობის წლები უცნობია) იგე ჰალიკი-ის შვილი
  • ჰუმბან ნუმენე I (ბაბილონის მეფე) ატარ კიტეჰი II-ის შვილი
  • უნთეშ ნეპირიშა (მეფობის წლები უცნობია) ჰუმბან ნუმენე I-ის შვილი
  • კიდინ ჰუთრანი II (მეფობის წლები უცნობია) უნთეშ ნეპირიშა-ის შვილი
  • ნეპირიშა უნთეშ (მეფობის წლები უცნობია) კიდინ ჰუთრანი II-ის შვილი
  • პაჰირ იშენი II (მეფობის წლები უცნობია)
  • უნთეშ ნეპირიშა (მეფობის წლები უცნობია) პაჰირ იშენი II-ის შვილი
  • კიდინ ჰუთრანი III , პაჰირ იშენი II-ის შვილი

შუთრუქიდების დინასტია (ძვ.წ 1210 – 970)

  • ჰულუთუშ ინშუშინაქი (დაახლოებით. 1210)
  • შუთრუქ ნაჰუნთე I (დაახლოებით. 1158)
  • ქუთირ ნაჰუნთე III (დაახლოებით. 1155)
  • შილჰაქ ინშუშინაქ I (მეფობის წლები უცნობია)
  • ჰუთელუთუშ ინშუშინაქ (დაახლოებით. 1110)
  • შილჰინა ჰამრუ ლაკამარა (ძვ.წ 1110 წლის შემდეგ)
  • ჰამბან ნიმენა II (ძვ.წ 11 საუკუნის შემდეგ)
  • შუთრუქ ნაჰუნთე II (ძვ.წ 11 საუკუნის შემდეგ)
  • აქშირ შიმუთი (მეფობის წლები უცნობია)
  • აქშირ ნაჰუნთე (მეფობის წლები უცნობია)
  • კერა ინდეში (მეფობის წლები უცნობია)
  • მარ ბიტ აპლა უსური (ძვ.წ 983- 978 ) [4]

Humban-Tahrid (Neo-Elamite)[5][6][7][8][9][10] (c. 830–521 BC)

  • The unnamed king of Elam (c. 821 BC cont. Shamshi-Adad V king of Assyria)
  • Hallushu-Inshushinak I (more than 15 years. precise dates unknown)
  • Humban-Tahrah I (until 742 BC)
  • Humban-Nikash I (742–717) son of Humban-Tahrah I
  • Shutur-Nahhunte I (717–699) son (Ruhushak) of Humban-Nikash I
  • Hallushu-Inshushinak II (699–oct. 693) brother of Shutur-Nahhunte I
  • Kutir-Nahhunte IV (oct. 693–july 692) son of Hallushu-Inshushinak II
  • Humban-Nimena III (july 692–feb. 688) son of Hallushu-Inshushinak II
  • Shutur-Nahhunte II ? (from feb. 688) son of Humban-Nimena III
  • Humban-Haltash I (until oct. 681)
  • Humban-Haltash II (oct. 681–sept. 675) son of Humban-Haltash I
  • Urtak-Inshushinak (sept. 675- 663) brother of Humban-Haltash II
  • Temti-Humban-Inshushinak I (663–sept. 653) brother of Urtak-Inshushinak
  • Humban-Nikash II (sept. 653–651) son of Urtak-Inshushinak
  • Tammaritu (652–649 & 647) son of Humban-Nikash son of Humban-Haltash I
  • Indabibi (649–after july 648)
  • Humban-Haltash III (after july 648–645/4)
  • Humban-Nikash III (647) son of Atta-Merra-Halki
  • Umhuluma (647)
  • Indattu-Inshushinak III (647–after autumn 646)
  • Humban-Hapua II (647)
  • Pa'e (after autumn 646-645/4)
  • Shutur-Nahhunte III (after autumn 646) son of Indattu-Inshushinak III
  • Humban-Kitin (precise dates unknown) son of Shutur-Nahhunte III
  • Humban-Tahrah II (precise dates unknown)
  • Hallutash-Inshushinak (precise dates unknown) son of Humban-Tahrah II
  • Ummanunu (precise dates unknown)
  • Shilhak-Inshushinak II (precise dates unknown) son of Ummanunu
  • Temti-Humban-Inshushinak II (before 550 BC) son of Shilhak-Inshushinak II
  • Halkatash (c. 549/8 BC)
  • Acina (oct.-10 dec. 522 BC) son of Upadrama
  • Humban-Nikash IV or Ummanunu II (Imanish) (dec. 522-feb. 521 BC)
  • Atta-hamiti-Inshushinak (until 520/19 BC

ირანის იმპერიები

მიდიის იმპერია, ძვ.წ 728–550

  • დაიუკუ, 728–675
  • ფრაორტი, 675–653
  • მედიუსი, 653–625
  • უვახშატრა, 625–585
  • ასტიაგე, 585–550

მიდიის იმპერია გაანადგურა აქემენიდების იმპერიამ , ამიტომაც შეწყდა მიდიის მონარქების დინასტია

აქემენიდების იმპერია, ძვ.წ 550–330 پادشاهان هخامنشی

კიროს დიდის შთამომავლებიარიარამნას შთამომავლები
  • არიარამნა, თეისპერის შვილი , სპარსეთის მეფე. მისი მეფობა ეჭვს იწვევს.
  • არშამა, არიარამნას შვილი, სპარსეთის მეფე 550, გარდაიცვალა 520. მისი მეფობა ეჭვს იწვევს.
  • ჰისტასფენი სპარსეთის ერთ-ერთი პროვინციის სატრაპი . მისი შვილია დარიოს I დიდი.

აქემენიდების იმპერია გაანადგურა ალექსანდრე მაკედონელმა .

მაკედონიის მმართველები

არგეადების დინასტია, ძვ.წ 330–310

სელებკიდების დინასტია დასრულდა, მაშინ როდესაც პართიამ დაიპყრო სელევკეიდების სირიის ტერიტორია. სელევკეიდების ტერიტორიას განაგებდნენ პართიის შაჰები არშაკიდების დინასტიიდან.

ირანული იმპერიები ირანში

პართიის იმპერია

კასპიის ზღვის სამხრეთ-აღმოსავლეთით შეიქმნა სახელმწიფო , რომლის სათავეში არშაკიდების დინასტია იყო . პართიის სახელმწიფო სწორედ მაშინ წარმოიქმნა როდესაც ალექსანდრე მაკედონელის უზარმაზარი იმპერია დაინგრა .III საუკუნის დასაწყისისთვის პართია საკმაოდ დასაუსტებული იყო . პართია გაანადგურა სასანიდების იმპერიამ 224 წელს.

სასანიდების იმპერია, 224–651

არაბთა ხალიფატი

661 და 867 წლებში სპარსეთის ყველა პროვინციას განაგებდნენ არაბთა ხალიფები.

გამოეყო, 867–1029 წლებში

პოსტ-ისლამური სპარსეთის მეფეები

თეირანი და ხორესანი, 821–872

  • თეჰირ I, ემირი 821–822
  • თელჰეთი, 822–828
  • აბდულაჰ ებნე თეჰირი, 828–844
  • თეჰირ II, 844–862
  • მუჰამედი, 862–872

ალავიდი, 864–928

  • ჰასან იბნ ზეიდ ჰასანი, ემირი 864–884
  • მუჰამედ იბნ ზეიდი, 884–900
  • მუჰამედ იბნ ალი ჰუსეინი, 913–916
  • ჰასან იბნ ჰგეშენ ჰასანი, 916–928

ზიარიდები, 928–1043

  • მერდოვიჰი, ემირი 928–934
  • ვოშმეგერი, 934–967
  • ბისუთუნი, 967–976
  • ქაბუსი, 976–1012
  • მანუჩეჰრი, 1012–1031
  • ანუშირვანი, 1031–1043
  • კეიკავოსი
  • გილანშეჰრი

ბუიდები, 932–1056 آل بویه

ფარსების დინასტია دیلمیان

  • ემედ ოდოვლეჰ აბოლ ჰასანი, ემირი 932–939
  • აზად ოდოვლეჰი, 939–982
  • შარაჰ ოდოვლეჰი, 982–989
  • სამსამ ოდოვლეჰი, 989–998
  • ბაჰა ოდოვლეჰი, 998–1012
  • სულთან ოდოვლეჰი, 1012–1024
  • ემედ ოდოვლეჰ აბუ ქალიჯერი, 1024–1048
  • მელიქ აბუ ნასრ ხოსრავ ფირუზი, 1048–1055

ხუზისტანის და ქერმენის დინასტია

  • მოეზ ოდოვლეჰი, 932–966
  • აზად ოდოვლეჰი, 966–977
  • აზადო ოდოვლეჰი , 977–982
  • ბაჰა ოდოვლეჰი, 989–1012
  • სულთან ოდოვლეჰი, 1012–1021
  • აბუ ქელიჯარ მარზბანი, 1043–1048
  • გავანი ოდოვლეჰი, 1012–1028
  • აბუ მანსურ ფულედ სოტონი, 1048–1056

ისპაჰანის და ჰამადანის დინასტია

  • როკნი ოდოვლეჰი, Sultan 932–976
  • მოაიედი ოდოვლეჰი, 976–983
  • ფაქჰრი ოდოვლეჰი, 976–997
  • მეჯდი ოდოვლეჰი, 997–1029
  • შამსი ოდოვლეჰი, 997–1021
  • სამა ოდოვლეჰი, 1021–1023

სეფარიდები 861–1002, صفاریان

  • იაგუბ სეფარი
  • აბუ იუსუფ იაკობ იბნ ლაისი, ემირი 861–878
  • ემრ ოებნ ლაისი, 878–900
  • აბოლ ჰასან თეჰერ იბნ მუჰამედ იბნ ამრო იბნ ლაისი, 900–908
  • ლაის იბნ ალი იბნ ლაისი, 908–910
  • აბუ ალი მუჰამედ იბნ ალი იბნ ლაისი, 910–910
  • აბუ ჯაფარ აჰმად იბნ მუჰამედ იბნ ქელფი, 923–963
  • აბუ აჰმედ ქელიფ იბნ აჰმედი, 963–1002

სამანიდები , 892–998 سامانیان

  • ისმაილ I, ემირი 892–907
  • აჰმადი, 907–913
  • ნესრ II, 913–942
  • ნუჰ I, 942–954
  • ადოლმალეჰი I, 954–961
  • მანსორი I, 961–976
  • ნუჰ II, 976–996
  • მანსორი II, 996–998
  • ადოლმალეჰი II, 998–998
  • ისმაილ II

ღაზნევიდები, 997–1186 غزنویان

  • მაჰმუდი, სულთანი 997–1030
  • ჯალალ ოდველეჰ აბუ აჰმად მუჰამედ იბნ მაჰმუდი, 1030–1030
  • შაჰაბ ოდველეჰ აბუ მასუდ იბნ მუჰამედი, 1030–1040
  • შაჰაბ ოდველეჰ აბოლფაზ მოდუდ იბნ მასუდი, 1040–1049
  • ბაჰა ო დოვლეჰ აბოლ ჰასან ალი იბნ მასუდი, 1049–1049
  • აზად ოდველეჰ აბუ მანსუდ აბოლ რაშიდ იბნ მაჰმუდ იბნ საბოქთიენი, 1049–1052
  • ჯამალ ოდველეჰ აბოლფაზ ფაროქჰაზად იბნ მასუდ იბნ მაჰმუდ, 1052–1059
  • ზაჰერ ოდველეჰ აბოლ მაზაფარ იბრაჰიმი, 1059–1098
  • ალა ოდველეჰ აბუ საიდ მასუდ იბნ იბრაჰიმი, 1098–1115
  • სულთან ოდველეჰ აბოლ ფაზ არსალან შაჰი, 1115–1117
  • იემენ ოდველეჰ აბოლ მაზაფარ ბაჰრამ შაჰ იბნ მასუდ, 1117–1153
  • ტაჯ ოდველეჰ აბოლ შოჯა ხოსრო საჰ იბნ ბაჰრა შაჰ, 1153–1160
  • სარაჯა ოდვალეჰ აბოლმოლოქ ზოსრო მელიქ იბნ ხოსრო შაჰ, 1160–1186

სელჯუკები, 1029–1194 سلجوقیان

  • თოღრული (თოღრულ ბეგი), სულთანი 1037–1063
  • ალფ არსლანი 1063–1072
  • მელიქ-შაჰი 1072–1092
  • ნასარ ად დინი მაჰმუდ I 1092–1094
  • რუქნ ად დინი ბერქიყარუქი 1094–1105
  • მუიზ ად დინი მელიქ შაჰ II 1105
  • გიეზ ად დინი მუჰამედ I (მუჰამედი) 1105–1118
  • მუიზ ად დინი აჰმედ სელჯუკი 1097–1157
  • მუჰამედ II 1118–1131
  • დაუდი (დავიდი) 1131–1132
  • თოღრულ II (თოღრულ ბეგი) 1132–1134
  • მესუდ I 1134–1152
  • მელიქ შაჰ III 1152–1153
  • მეჰმედ II (მუჰამედ II) 1153–1160
  • სულეიმან შაჰი 1160–1161
  • არსლან შაჰი 1161–1176
  • თოღრულ III (ღოღრულ ბეგ III) 1176–1194

დაიყო, 1194–1256 წლებში

ხვარაზმელები, 1096–1230 خوارزمشاهیان

ხვარაზმელების იმპერია , წარმოიშვა ზერბაიჯანში . ხვარაზმელებმა დაიპყრეს ირანი და ცენტრალური აზია.

  • გოთბ ალ დინი მუჰამედ I , შაჰი (1096–1128)
  • ალალ ალ დინ აბულ მოზაფარი აზიზ იბნ გოთბ ალ დინ იბნ მუჰამედი (1128–1156)
  • თაჯ ალ დინ აბოლფაზ I ილ არსალნი (1156–1171)
  • თალაჯ ად დინ მაჰმუდ სულთანშაჰ იბნ I არსლანი (1171–1172)
  • მუჰამედ II (ალა ად დინ თექეშ იბნ I არსლანი) (1172–1199)
  • სულთანი ჯალალ ედ დინ მუჰამედ იბნ ალედინ თექეში, (1199–1220)
  • ჯალალ ედ დინ მანგუბერნი იბნ ალ დინ მუჰამედი (1220–1230)

ხვარაზმელთა სახელმწიფო დაიპყრო მონღოლების იმპერიამ.

ილხანატი, 1256–1380 ایلخانان

მონღოლთა იმპერიის დაშლის შემდეგ ჩამოყალიბდა , რამდენიმე მონღოლური სახელმწიფო რომელთაგანაც ერთ-ერთი იყო ილხანთა სახელმწიფო .

  • ჰულუგუ ,დიდი ყაენის ძმა, 1256–1265
  • აბაქა ხანი , 1265–1282
  • სულთან აჰმედ თექუდერ იბნ ჰულუგუ, 1282–1284
  • არღუნ ნოინ იბნ აბექა, 1284-1291
  • გაუხათუ იბნ აბექა, 1291–1295
  • ბაუდუ, 1295
  • ჰასან ხან იბნ არღუნი, 1295–1304
  • ოლჯაითუ ხოდა ბენდეჰ იბნ არღუნი, 1304–1316
  • აბუ საიდი ბაჰადორ ხან იბნ ოლჯაითუ, 1316–1335 (last of Chinggisid il-khans)
  • არფა ქეუდი, 1335–1336
  • მუსა, 1336–1353
  • მაჰმუდი, 1337–1338
  • სეთი ბეგი, ოლჯაითუს ქალიშვილი, 1338–1340
  • ჯაჰან თემური, 1338–1339
  • სულეიმან ხანი, 1340–1344
  • თოღრუ თემური, 1335–1352
  • ანუშირვანი, 1343–1355

ილხანთა სახელმწიფოს დაშლის შემდეგ , წარმოიშვა ახალი სახელმწიფოები , მათგან ერთ-ერთი იყო ახალი მონღოლური სახელმწიფო თემურიდების იმპერია . იმპერიის დამაარსებელი იყო თემურლენგი.

მუზაფარიდების დინასტია, 1314–1393 مظفریان

  • მუბერიზ ად დინ მუჰამედ იბნ ალ მუზაფარი, ემირი 1314–1358
  • აბულ ფავარის ჯამალ ად დინ შაჰ სუჯა, 1335–1364
  • ქუთბ ალ დინ შაჰ მაჰმუდ (ისპაჰანი) , 1358–1366 (გარდაიცვალა. 1375)
  • აბულ ფავარის ჯამალ ად დინ შაჰ სუკა , 1366–1384 (მეორედ გამეფება)
  • მუჯაჰიდ ად დინ ზაინ ალ აბადინ ალი, 1384–1387

1387 წელს თემურ ლენგმა დაიპყრო მუზაფარიდების დედაქალაქი ისპაჰანი.

  • იმად ად დინ სულთან აჰმედი (მხოლოდ ქერმენში), 1387–1391
  • მუბარიზ ად დინ შაჰ იაჰია (მხოლოდ შირაზში), 1387–1391
  • სულთან აბუ იშაქი (მხოლოდ სარაჯანში), 1387–1391
  • შაჰ მანსური (მხოლოდ ისპაჰანში), 1391–1393

თემურიდების დინასტია, 1380–1507

  • თემური ("თემურლენგი"), 1369–1405, ნომინალურად მართავდა ჩაღათას ხანატი

თემურ ლენგის გარდაცვალების შემდეგ იმპერია დასუსტდა.

  • პირ მუჰამედი, თემურ ლენგის შვილიშვილი, 1392-1407, მართავდა კანდაგარს
  • მირან შაჰი, თემურ ლენგის შვილი, 1405–1408, მართავდა აზერბაიჯანს
  • რუსთემი, 1405–1409, მართავდა არაბეთს
  • ქალილ სულთანი, მირან შაჰის შვილი, 1405–1409, მართავდა სამარყანდს
  • შაჰ რუჰი, თემურ ლენგის შვილი, 1405–1447,მართავდა მარევარნახს
    • აიალი, 1414, წინააღმდეგობა გაუწია შაჰ რუჰიმ
    • აილანკარი, 1414–1415, წინააღმდეგობა გაუწია შაჰ რუჰიმ
  • ბაიქარი, 1409–1412, მართავდა ფარსს
  • ისკანდარი, 1412–1414, მართავდა ფარსს, აზერბაიჯანს & არაბეთს

1410 წელს თურქმანულმა ურდომ ყარა-ყოიუნლუმ (შავბატკნიანელები) დაიპყრეს ბაღდადი და იქ დააარსეს , მათი დედაქალაქი . თემურიდების დინასტია პრაქტიკულად დაშლილი იყო სხვადასხვა ნაწილად .

  • ულუგუ ბეგი, შაჰ რუჰის შვილი, 1447–1449

მარევარახნის მმართველები:

  • ადბ ალ ლატიფი, ულუგუ ბეგის შვილი, 1449–1450
  • აბდულა მირზა, შაჰ რუჰის შვილიშვილი, 1450–1451
  • აბუ საიდ იბნ მუჰამედი, შაჰ რუჰის შვილიშვილი, 1451–1469, მართავდა ასევე ხორასანს 1459 წელს

ხორასანის მმართველები:

  • ბაბურ იბნ ბაისუნკური, შაჰ რუჰის შვილიშვილი, 1449–1457
  • შაჰ მაჰმუდი, ბაბურის შვილი, 1457
  • იბრაჰიმი, 1457
  • ჯაჰან შაჰი, შავ ბატკნიანი თურქმანების ლიდერი, 1457–1458

აბუ საიდი, შავ ბატკნიანი თურქმანების ლიდერი.

სამარყანდის მმართველები:

  • სულთან აჰმადი, აბუ საიდის შვილი, 1469–1494
  • სულთან მუჰამედი, აბუ საიდის შვილი, 1494–1495
  • მასუდი, 1495
  • სულთან ბეისუნგური, 1495–1497
  • სულთან ალი მირზა 1495–1500

დაიპყრო უზბეკებმა

ჰერათის მმართველები:

  • სულთან მუჰამედი, აბუ საიდის შვილი, 1469
  • ჰუსეინ ბეიქარეჰი, 1469–1506
  • ბედი ალ ზამანი, ჰუსეინის შვილი, 1506–1507

დაიპყრო უზბეკებმა

თანამედროვე ირანის შაჰები

თანამედროვე ირანის მონარქების მმართველობა იწყება 1502 წლიდან როდესაც ქვეყნის სათავეში მოდიან სეფიანელები.

სეფიანთა დინასტია, 1502–1736 صفویه

სეფიანთა გვარი
მარაშ-სეფიანთა გვარი
  • შაჰ აჰმედ მერაში 1726–1728
სეფიანთა გვარი
სეფიანთა გვარი
  • სულეიმან II 1749–1750
სულთნები სეფიანთა გვარიდან
  • ისმაილ III 1750 პირველი მეფობა
უცნობი გვარი
  • მუჰამედ ჰუსეინ შაჰი III 1750 –1757 მხოლოდ მაზანდარანში. გადააყენეს 1757.
სულთნები სეფიანთა გვარიდან
  • ისმაილ III 1752–1761 მეორედ მეფობა
უცნობი სულთნები სეფიანთა გვარიდან
  • მუჰამედ შაჰი 1786 წელს ის დაქორწინდა ისმაილ III-ის ქალიშვილზე.

ჰოტაკების დინასტია , 1722-1729

  • მირ მაჰმუდ ჰოტაკი 1722–1725
  • აშრაფ ხან ჰოტაკი 1725–1729

აფშარიდების დინასტია, 1736–1797 دودمان افشار

ზენდების დინასტია, 1750–1794 دودمان زند

ირანში არეულობით და ქაოსით ისარგებლა , ზენდების დინასტიამ და ქვეყნის სათავეში მოექცა .

ყაჯარების დინასტია, 1794–1925 دودمان قاجار

პორტრეტისახელიმმართველობის დასაწყისიმმართველობის დასასრულიკავშირი წინამორბედთან
აღა მაჰმად ხან ყაჯარი17941797• ყაჯართა დინასტიის დამაარსებელი
ფათალი-შაჰი1797 წლის 17 ივნისი1834 წლის 23 ოქტომბერი• ჰუსეინ ყული ხანის შვილი
მუჰამედ-შაჰ ყაჯარი18341848აბას მირზას შვილი
ნასერ ალ-დინ შაჰი18481896
მოზაფარ ალ-დინ შაჰი18961907• ნოსერ ალი დინ-ის შვილი
მუჰამედ ალი შაჰი19071909• მოზაფარ ალ დინ შაჰი-ის შვილი
სულთან აჰმედ შაჰ ყაჯარი19091925• ყაჯართა დინასტიის უკანასკნელი წარმომადგენელი

ფეჰლევიანთა დინასტია, 1925–1979 دودمان پهلوی

პორტრეტისახელიმმართველობის დასაწყისიმმართველობის დასასრულიკავშირი წინამორბედთან
align="center"align="center"|რეზა ფეჰლევი1925 წლის 15 დეკემბერი1941 წლის 16 სექტემბერი• ფეჰლევიანთა დინასტიის დამაარსებელი
align="center"align="center"|მოჰამედ რეზა ფეჰლევი'1941 წლის 16 სექტემბერი1979 წლის 11 თებერვალი• ირანის უკანასკნელი შაჰი .

1979 წლის რევოლუციის შედეგად. ირანში დაემხო შაჰის ხელისუფლება და ქვეყანაში დამყარდა ისლამური რესპუბლიკა

იხილეთ აგრეთვე

სქოლიო

🔥 Top keywords: მთავარი გვერდიევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატი 2024სპეციალური:ძიებაევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატიდიდგორის ბრძოლაკატეგორია:ქართული გვარებიმამის დღესლოვაკეთისეტყვასაქართველოქვეყნების სიასაჭმელი ტრიუფელითამარ მეფესლოვენიადავით IV აღმაშენებელისაქართველოს ეროვნული საფეხბურთო ნაკრებიმიხეილ მესხის სტადიონიყურბან-ბაირამიილია ჭავჭავაძემეორე მსოფლიო ომიგიორგი მიქაუტაძეჩუტყვავილახვიჩა კვარაცხელიამსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატიკრიშტიანუ რონალდუპირველი მსოფლიო ომიბელგიარაბათის ციხერუმინეთიგერმანიაკარლეს პუჩდემონიიოანე-ზოსიმეთურქეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრებივეფხისტყაოსანივახტანგ I გორგასალიქუნთრუშათბილისიზღვის დონექართული დამწერლობა