საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი

საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი
ქვეყანა	საბჭოთა კავშირი
კონფედერაცია	უეფა
დაარსდა	1936
გაუქმდა	1991
დივიზიონები	1
კლუბ. რაოდენობა	იცვლებოდა
ქვეითდება	პირველი ლიგა
საშინაო თასები	საბჭოთა კავშირის თასი; საბჭოთა კავშირის ფედერაციის თასი; საბჭოთა კავშირის სუპერთასი
საერთაშ. თას(ებ)ი	უეფა-ს ჩემპიონთა თასი; უეფა-ს თასების მფლობელთა თასი; უეფა-ს თასი
მოქ. ჩემპიონი	„ცსკა მოსკოვი“ (7-ჯერ)
ყველაზე ტიტულოვანი	„დინამო კიევი“ (13-ჯერ)

საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი (რუს. Чемпионат СССР по футболу) — ყოველწლიური ეროვნული საფეხბურთო ჩემპიონატი საბჭოთა კავშირში, რომელიც ტარდებოდა 1936–91 წლებში.

სულ ჩატარდა პირველობის 54 სეზონი. ჩვეულებრივ, ჩემპიონატი გაზაფხულზე იწყებოდა და იმავე წლის ზამთარში სრულდებოდა. გამონაკლისები იყო 1936 და 1976 წლები, როდესაც გათამაშება ორჯერ – გაზაფხულზე და შემოდგომაზე გაიმართა.

ჩემპიონის ტიტულის პირველი მფლობელი გახდა მოსკოვის „დინამო“ (1936), უკანასკნელი კი მოსკოვის „ცსკა“ (1991). ყველაზე ტიტულოვანი კლუბია კიევის „დინამო“, რომელმაც 13-ჯერ მოიპოვა ჩემპიონობა.

ისტორია

1930-იანები

1936 წლის 22 მაისს დაიწყო საბჭოთა კავშირის პირველი ჩემპიონატი ფეხბურთში. პირველი შეხვედრა გაიმართა ლენინგრადში (ახლანდელი სანქტ-პეტერბურგი), ადგილობრივ „დინამოსა“ და მოსკოვის „ლოკომოტივს“ შორის. შეხვედრა მასპინძელთა გამარჯვებით დასრულდა, ანგარიშით 3–1. პირველი გოლი გაიტანა მოსკოველმა ვიქტორ ლავროვმა მატჩის მე-5 წუთზე.

პირველი ჩემპიონატის უმაღლეს ლიგაში მხოლოდ მოსკოვის, ლენინგრადისა და კიევის გუნდები მონაწილეობდნენ. მომდევნო, 1936 წლის შემოდგომის გათამაშებაში, უმაღლეს ლიგას თბილისის „დინამო“ დაემატა.

აღსანიშნავია, რომ პირველ სამ გათამაშებაში, მოგებისათვის, გუნდს სამი ქულა ერიცხებოდა, ფრესათვის – 2 ქულა, წაგებისათვის – 1 ქულა. 1938 წლიდან შეიცვალა ქულათა სისტემა: მოგებისათვის – 2, ფრესათვის – 1, ხოლო წაგებისათვის – 0 ქულა.

1940-იანები

ახალი ათწლეულის პირველი გათამაშება მოსკოვის „დინამოს“ გამარჯვებით დასრულდა, რომელმაც 2 ქულით გაუსწრო თბილისის „დინამოს“. 1941 წლის ჩემპიონატი კი სულ ორ თვეს გაგრძელდა – საბჭოთა კავშირზე გერმანიის თავდასხმის შემდეგ შეჯიბრი შეწყდა, ხოლო შედეგები გაუქმდა^[1].

ევროპაში მეორე მსოფლიო ომის დასრულებიდან ოთხი დღის შემდეგ – 1945 წლის 13 მაისს – საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატი კვლავ განახლდა. გათამაშებაში თორმეტმა გუნდმა მიიღო მონაწილეობა და იგი მეოთხედ მოიგო მოსკოვის „დინამომ“^[2].

მომდევნო წლიდან მოყოლებული კი ზედიზედ სამჯერ მოიგო ჩემპიონატი მოსკოვის „ცდკა“-მ (1946, 1947, 1948). 1949 წელს კი კვლავ მოსკოვურმა „დინამომ“ იმარჯვა.

1950-იანები

1950-იანი წლები მოსკოვური გუნდების, „სპარტაკისა“ და „დინამოს“, დომინირებით აღინიშნა. ამ ორმა გუნდმა ათწლეულის ათი სეზონიდან რვა მოიგო.

განსაკუთრებული იყო 1952 წლის სეზონი, რომელიც უჩვეულო ვადებში და პირობებში ჩატარდა. საბჭოთა კავშირში შეიქმნა ეროვნული ოლიმპიური კომიტეტი, რის შემდეგაც საბჭოთა კავშირის ფეხბურთელთა ნაკრები ოლიმპიადისათვის სამზადისს შეუდგა. ამან განაპირობა ჩემპიონატის გვიან დაწყება (8 ივლისს, ხოლო იმ გუნდებისთვის, რომელთა მოთამაშენი ნაკრებში იყვნენ, კიდევ უფრო გვიან – აგვისტოში), მისი ერთ წრედ და ერთ ქალაქში – მოსკოვში ჩატარება. მესამე ტურის შემდეგ გათამაშებიდან მოხსნეს და დაშალეს მოსკოვის „ცდსა“, რომელიც ნაკრების ბირთვს შეადგენდა^[3]. „ცდსა“ მხოლოდ იოსებ სტალინისა და ლავრენტი ბერიას გარდაცვალების შემდეგ აღდგა.

1960-იანები

1961 წელს კიევის „დინამო“ პირველი არარუსული გუნდი გახდა, რომელმაც საბჭოთა კავშირის ჩემპიონის ტიტული მოიპოვა, ხოლო 1964 წელს თბილისის „დინამო“ – მეორე. 1960-იან წლებში დაიწყო საბჭოთა კლუბების გამოსვლები ევროტურნირებზე. 1967–68 წლებში ევროპის ჩემპიონთა თასზე გამოვიდა კიევის „დინამო“, ხოლო თასების მფლობელთა თასზე – მოსკოვის „ტორპედო“.

1970-იანები

1972 წელს მოსკოვის „დინამო“ გახდა პირველი საბჭოური გუნდი, რომელიც ევროპული ტურნირის ფინალში გავიდა, სადაც შოტლანდიის „რეინჯერსთან“ დამარცხდა. 1975 წელს კი კიევის „დინამო“ გახდა პირველი საბჭოთა გუნდი, რომელმაც მოიპოვა ევროპული ტიტული. ვალერი ლობანოვსკის გაწვრთნილმა გუნდმა თასების მფლობელთა თასის გათამაშება მოიგო, შემდეგ კი უეფა-ს სუპერთასის მატჩში მიუნხენის „ბაიერნიც“ დაამარცხა.

1977 წელს საუბარი დაიწყო ჩაწყობილ თამაშებზე, ვინაიდან ამ სეზონში ფრეთა არნახული რაოდენობა დაფიქსირდა საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატის ისტორიაში^[4]. 1978 წლიდან ამოქმედდა ფრესათვის ქულათა დარიცხვის ლიმიტი. გუნდს მხოლოდ რვა ფრესათვის ერიცხებოდა ქულები.

1980-იანები

1981 წელს თბილისის „დინამო“ გახდა მეორე საბჭოური გუნდი, რომელმაც ევროტურნირი მოიგო. ნოდარ ახალკაცის თავკაცობით, გუნდი თასების მფლობელთა თასს დაეუფლა. 1986 წელს კიევის „დინამომ“ ეს ტურნირი მეორედ მოიგო. 1990 წელს ჩემპიონატი საქართველოს და ლიტვის კლუბებმა დატოვეს, 1991 წელს კი საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატი უკანასკნელად ჩატარდა, რომლის გამარჯვებული მოსკოვის „ცსკა“ გახდა.

ჩემპიონები

სეზონი	გამარჯვებული^[5]	მეორე ადგილოსანი	მესამე ადგილოსანი
1936 (გ)	დინამო მოსკოვი (1)	დინამო კიევი	სპარტაკი მოსკოვი
1936 (შ)	სპარტაკი მოსკოვი (1)	დინამო მოსკოვი	დინამო თბილისი
1937	დინამო მოსკოვი (2)	სპარტაკი მოსკოვი	დინამო კიევი
1938	სპარტაკი მოსკოვი (2)	ცსკა მოსკოვი	მეტალურგი მოსკოვი
1939	სპარტაკი მოსკოვი (3)	დინამო თბილისი	ცსკა მოსკოვი
1940	დინამო მოსკოვი (3)	დინამო თბილისი	სპარტაკი მოსკოვი
1941	ჩემპიონატი შეწყდა 1941 წლის 24 ივნისს მეორე მსოფლიო ომის გამო
1942–44	არ ჩატარდა მეორე მსოფლიო ომის გამო
1945	დინამო მოსკოვი (4)	ცსკა მოსკოვი	ტორპედო მოსკოვი
1946	ცსკა მოსკოვი (1)	დინამო მოსკოვი	დინამო თბილისი
1947	ცსკა მოსკოვი (2)	დინამო მოსკოვი	დინამო თბილისი
1948	ცსკა მოსკოვი (3)	დინამო მოსკოვი	სპარტაკი მოსკოვი
1949	დინამო მოსკოვი (5)	ცსკა მოსკოვი	სპარტაკი მოსკოვი
1950	ცსკა მოსკოვი (4)	დინამო მოსკოვი	დინამო თბილისი
1951	ცსკა მოსკოვი (5)	დინამო თბილისი	შახტარი დონეცკი
1952	სპარტაკი მოსკოვი (4)	დინამო კიევი	დინამო მოსკოვი
1953	სპარტაკი მოსკოვი (5)	დინამო თბილისი	ტორპედო მოსკოვი
1954	დინამო მოსკოვი (6)	სპარტაკი მოსკოვი	დინამო მინსკი
1955	დინამო მოსკოვი (7)	სპარტაკი მოსკოვი	ცსკა მოსკოვი
1956	სპარტაკი მოსკოვი (6)	დინამო მოსკოვი	ცსკა მოსკოვი
1957	დინამო მოსკოვი (8)	ტორპედო მოსკოვი	სპარტაკი მოსკოვი
1958	სპარტაკი მოსკოვი (7)	დინამო მოსკოვი	ცსკა მოსკოვი
1959	დინამო მოსკოვი (9)	ლოკომოტივი მოსკოვი	დინამო თბილისი
1960	ტორპედო მოსკოვი (1)	დინამო კიევი	დინამო მოსკოვი
1961	დინამო კიევი (1)	ტორპედო მოსკოვი	სპარტაკი მოსკოვი
1962	სპარტაკი მოსკოვი (8)	დინამო მოსკოვი	დინამო თბილისი
1963	დინამო მოსკოვი (10)	სპარტაკი მოსკოვი	დინამო მინსკი
1964	დინამო თბილისი (1)	ტორპედო მოსკოვი	ცსკა მოსკოვი
1965	ტორპედო მოსკოვი (2)	დინამო კიევი	ცსკა მოსკოვი
1966	დინამო კიევი (2)	სკა დონის როსტოვი	ნეფთჩი ბაქო
1967	დინამო კიევი (3)	დინამო მოსკოვი	დინამო თბილისი
1968	დინამო კიევი (4)	სპარტაკი მოსკოვი	ტორპედო მოსკოვი
1969	სპარტაკი მოსკოვი (9)	დინამო კიევი	დინამო თბილისი
1970	ცსკა მოსკოვი (6)	დინამო მოსკოვი	სპარტაკი მოსკოვი
1971	დინამო კიევი (5)	არარატი ერევანი	დინამო თბილისი
1972	ზარია ვოროშილოვგრადი (1)	დინამო კიევი	დინამო თბილისი
1973	არარატი ერევანი (1)	დინამო კიევი	დინამო მოსკოვი
1974	დინამო კიევი (6)	სპარტაკი მოსკოვი	ჩერნომორეცი ოდესა
1975	დინამო კიევი (7)	შახტარი დონეცკი	დინამო მოსკოვი
1976 (გ)	დინამო მოსკოვი (11)	არარატი ერევანი	დინამო თბილისი
1976 (შ)	ტორპედო მოსკოვი (3)	დინამო კიევი	დინამო თბილისი
1977	დინამო კიევი (8)	დინამო თბილისი	ტორპედო მოსკოვი
1978	დინამო თბილისი (2)	დინამო კიევი	შახტარი დონეცკი
1979	სპარტაკი მოსკოვი (10)	შახტარი დონეცკი	დინამო კიევი
1980	დინამო კიევი (9)	სპარტაკი მოსკოვი	ზენიტი ლენინგრადი
1981	დინამო კიევი (10)	სპარტაკი მოსკოვი	დინამო თბილისი
1982	დინამო მინსკი (1)	დინამო კიევი	სპარტაკი მოსკოვი
1983	დნიპრო დნეპრი (1)	სპარტაკი მოსკოვი	დინამო მინსკი
1984	ზენიტი ლენინგრადი (1)	სპარტაკი მოსკოვი	დნიპრო დნეპრი
1985	დინამო კიევი (11)	სპარტაკი მოსკოვი	დნიპრო დნეპრი
1986	დინამო კიევი (12)	დინამო მოსკოვი	სპარტაკი მოსკოვი
1987	სპარტაკი მოსკოვი (11)	დნიპრო დნეპრი	ჟალგირისი ვილნიუსი
1988	დნიპრო დნეპრი (2)	დინამო კიევი	ტორპედო მოსკოვი
1989	სპარტაკი მოსკოვი (12)	დნიპრო დნეპრი	დინამო კიევი
1990	დინამო კიევი (13)	ცსკა მოსკოვი	დინამო მოსკოვი
1991	ცსკა მოსკოვი (7)	სპარტაკი მოსკოვი	ტორპედო მოსკოვი

სტატისტიკა

კლუბების მიხედვით

კლუბი	გამარჯვებული	მე-2 ადგილი	მე-3 ადგილი	გამარჯვების წლები
დინამო კიევი	13	11	3	1961, 1966, 1967, 1968, 1971, 1974, 1975, 1977, 1980, 1981, 1985, 1986, 1990
სპარტაკი მოსკოვი	12	12	9	1936 (შ), 1938, 1939, 1952, 1953, 1956, 1958, 1962, 1969, 1979, 1987, 1989
დინამო მოსკოვი	11	11	5	1936 (გ), 1937, 1940, 1945, 1949, 1954, 1955, 1957, 1959, 1963, 1976 (გ)
ცსკა მოსკოვი	7	4	6	1946, 1947, 1948, 1950, 1951, 1970, 1991
ტორპედო მოსკოვი	3	3	6	1960, 1965, 1976 (შ)
დინამო თბილისი	2	5	13	1964, 1978
დნიპრო დნეპრი	2	2	2	1983, 1988
არარატი ერევანი	1	2		1973
დინამო მინსკი	1		3	1982
ზენიტი ლენინგრადი	1		1	1984
ზარია ვოროშილოვგრადი	1			1972
შახტარი დონეცკი		2	2
ლოკომოტივი მოსკოვი		1
სკა დონის როსტოვი		1
მეტალურგი მოსკოვი			1
ნეფთჩი ბაქო			1
ჩერნომორეცი ოდესა			1
ჟალგირისი ვილნიუსი			1

რესპუბლიკების მიხედვით

რესპუბლიკა	1-ლი ადგილი	მე-2 ადგილი	მე-3 ადგილი	მონაწილეობა	გამარჯვებული კლუბები
რსფსრ	34	32	28	416	სპარტაკი მოსკოვი (12) დინამო მოსკოვი (11) ცსკა მოსკოვი (7) ტორპედო მოსკოვი (3) ზენიტი ლენინგრადი (1)
უკრაინის სსრ	16	15	8	191	დინამო კიევი (13) დნიპრო დნეპრი (2) ზარია ვოროშილოვგრადი (1)
საქართველოს სსრ	2	5	13	68	დინამო თბილისი (2)
სომხეთის სსრ	1	2		33	არარატი ერევანი (1)
ბელორუსიის სსრ	1		3	39	დინამო მინსკი (1)
აზერბაიჯანის სსრ			1	29
ლიტვის სსრ			1	11
ყაზახეთის სსრ				24
უზბეკეთის სსრ				22
მოლდავეთის სსრ				7
ლატვიის სსრ				7
ტაჯიკეთის სსრ				3
ესტონეთის სსრ				2

შენიშვნა: თურქმენეთისა და ყირგიზეთის გუნდებს არასოდეს უთამაშიათ უმაღლეს ლიგაში.

ყველა დროის ცხრილი

კლუბი	რესპუბლიკა	ს	პს	ბს	თ	მ	ფ	წ	გგ	მბ	ქ	I	II	III
სპარტაკი მოსკოვი	რუსეთი	53	1936	1991	1453	722	385	346	2483	1467	1821	12	12	9
დინამო კიევი	უკრაინა	54	1936	1991	1483	681	456	346	2306	1566	1810	13	11	3
დინამო მოსკოვი	რუსეთი	54	1936	1991	1485	707	404	374	2435	1457	1805	11	11	5
დინამო თბილისი	საქართველო	51	1936	1989	1724	621	406	397	2176	1677	1642	2	5	13
ტორპედო მოსკოვი	რუსეთი	51	1938	1991	1455	601	433	421	2059	1656	1613	3	3	6
ცსკა მოსკოვი	რუსეთი	48	1936	1991	1326	585	363	378	2030	1451	1524	7	4	6
ზენიტი ლენინგრადი	რუსეთი	49	1938	1989	1402	464	411	527	1725	1914	1328	1	-	1
შახტარი დონეცკი	უკრაინა	44	1938	1991	1288	434	379	475	1522	1641	1241	-	2	2
დინამო მინსკი	ბელარუსი	33	1945	1991	1053	342	319	392	1162	1297	989	1	-	3
არარატი ერევანი	სომხეთი	33	1949	1991	1026	352	280	394	1150	1306	972	1	2	-
ლოკომოტივი მოსკოვი	რუსეთი	38	1936	1991	1001	303	289	409	1218	1431	888	-	1	-
ნეფთჩი ბაქო	აზერბაიჯანი	27	1949	1988	884	253	270	361	907	1141	771	-	-	1
ჩერნომორეცი ოდესა	უკრაინა	24	1965	1991	738	244	217	277	777	884	699	-	-	1
კაირათი ალმათი	ყაზახეთი	24	1960	1988	780	226	234	320	742	983	678	-	-	-
ფახთაქორი ტაშკენტი	უზბეკეთი	22	1960	1991	722	212	211	299	805	1035	629	-	-	-
სკა დონის როსტოვი	რუსეთი	21	1959	1985	680	218	194	268	843	911	620	-	1	-
დნიპრო დნეპრი	უკრაინა	19	1972	1991	554	227	154	173	729	634	604	2	2	2
კრილია სოვეტოვი კუიბიშევი	რუსეთი	26	1946	1979	715	185	209	321	675	996	579	-	-	-
„მეტალისტი“ ხარკივი	უკრაინა	14	1960	1991	438	133	124	181	413	530	390	-	-	-
ზარია ვოროშილოვგრადი	უკრაინა	14	1967	1979	412	125	135	152	416	469	377	1	-	-
დინამო ლენინგრადი	რუსეთი	17	1936	1963	397	135	102	160	589	649	372	-	-	-
ტორპედო ქუთაისი	საქართველო	13	1962	1986	439	104	129	206	395	655	335	-	-	-
ჟალგირისი ვილნიუსი	ლიტვა	11	1953	1989	330	107	93	130	349	463	305	-	-	1
როტორი ვოლგოგრადი	რუსეთი	11	1938	1990	293	91	66	136	352	488	248	-	-	-
ნისტრუ კიშინიოვი	მოლდოვა	11	1956	1983	312	69	84	159	312	534	222	-	-	-
კარპატი ლვოვი	უკრაინა	9	1971	1980	244	68	85	91	250	301	218	-	-	-
ვვს მოსკოვი	რუსეთი	6	1947	1952	161	58	32	71	235	270	148	-	-	-
დაუგავა რიგა	ლატვია	7	1949	1962	203	51	48	104	198	311	150	-	-	-
კრილია სოვეტოვი მოსკოვი	რუსეთი	6	1938	1948	143	32	39	72	145	259	103	-	-	-
მეტალურგი მოსკოვი	რუსეთი	4	1937	1940	91	40	17	34	173	170	97	-	-	1
„მეტალისტი“ ხარკივი	უკრაინა	4	1949	1954	34	23	57	47	112	176	91	-	-	-
ყუბანი კრასნოდარი	რუსეთი	3	1980	1982	102	29	26	47	111	145	84	-	-	-
ადმირალტეეცი ლენინგრადი	რუსეთი	3	1958	1961	84	26	17	41	122	149	69	-	-	-
პამირ დუშანბე	ტაჯიკეთი	3	1989	1991	84	21	27	36	74	104	69	-	-	-
ელექტროსილა ლენინგრადი	რუსეთი	5	1936	1939	80	22	18	40	112	163	62	-	-	-
ფაკელი ვორონეჟი	რუსეთი	2	1961	1985	66	20	17	29	63	83	57	-	-	-
ტრუდოვიე რეზერვი ლენინგრადი	რუსეთი	3	1954	1956	68	16	23	29	82	113	55	-	-	-
ვოლგა გორკი	რუსეთი	3	1951	1964	85	14	27	44	58	143	55	-	-	-
სპარტაკი თბილისი	საქართველო	2	1950	1951	64	21	11	32	82	109	53	-	-	-
სპარტაკი ვლადიკავკაზი	რუსეთი	2	1970	1991	62	16	16	30	64	89	48	-	-	-
დინამო ოდესა	უკრაინა	2	1938	1939	51	16	13	22	64	102	45	-	-	-
სკ ოდესა	უკრაინა	2	1965	1966	68	4	19	45	38	121	27	-	-	-
მეტალურგი ზაპოროჟიე	უკრაინა	1	1991	1991	30	9	7	14	27	38	25	-	-	-
ვმს მოსკოვი	რუსეთი	1	1951	1951	28	7	9	12	30	50	23	-	-	-
ტავრია სიმფეროპოლი	უკრაინა	1	1981	1981	34	8	7	19	27	54	23	-	-	-
სელმაში ხარკივი	უკრაინა	1	1938	1938	25	8	6	11	34	45	22	-	-	-
ურალმაშ სვერდლოვსკი	რუსეთი	1	1969	1969	34	7	8	19	19	39	22	-	-	-
სტალინეცი მოსკოვი	რუსეთი	1	1938	1938	25	8	5	12	36	44	21	-	-	-
ლოკომოტივი კიევი	უკრაინა	1	1938	1938	25	8	5	12	43	64	21	-	-	-
შინიკ იაროსლავლი	რუსეთი	1	1964	1964	32	6	9	17	20	48	21	-	-	-
დინამო დონის როსტოვი	რუსეთი	1	1938	1938	25	7	6	12	39	43	20	-	-	-
ტემპი ბაქო	აზერბაიჯანი	1	1938	1938	25	6	8	11	33	40	20	-	-	-
სპარტაკი ლენინგრადი	რუსეთი	1	1938	1938	25	6	8	11	30	39	20	-	-	-
კალევი ტალინი	ესტონეთი	2	1960	1961	58	3	14	41	46	146	20	-	-	-
დინამო კიროვაბადი	აზერბაიჯანი	1	1968	1968	38	5	9	24	25	59	19	-	-	-
გურია ლანჩხუთი	საქართველო	1	1987	1987	30	5	8	17	18	38	18	-	-	-
სპარტაკი ხარკივი	უკრაინა	1	1938	1938	25	5	7	13	43	63	17	-	-	-
ბოლშევიკი ლენინგრადი	რუსეთი	1	1938	1938	25	7	3	15	35	57	17	-	-	-
ოდო სვერდლოვსკი	რუსეთი	1	1956	1956	22	6	4	12	31	45	16	-	-	-
პიშჩევიკ მოსკოვი	რუსეთი	1	1938	1938	25	5	6	14	25	53	16	-	-	-
ლოკომოტივი თბილისი	საქართველო	1	1938	1938	25	5	5	15	44	62	15	-	-	-
ქ. კალინინის საფეხბურთო გუნდი	რუსეთი	1	1952	1952	13	5	4	4	19	19	14	-	-	-
ბურევესნიკ მოსკოვი	რუსეთი	1	1938	1938	25	4	4	17	28	87	12	-	-	-

ბომბარდირები სეზონების მიხედვით

სეზონი	მოთამაშე^[6]	კლუბი	გოლების რაოდენობა
1936 (გ)	მიხეილ სემიჩასნი	დინამო მოსკოვი	6
1936 (შ)	გიორგი გლაზკოვი	სპარტაკი მოსკოვი	7
1937	ვასილი სმირნოვი	დინამო მოსკოვი	8
	ბორის პაიჭაძე	დინამო თბილისი
	ლეონიდ რუმიანცევი	სპარტაკი მოსკოვი
1938	მაკარ გონჩარენკო	დინამო კიევი	20
1939	გრიგორი ფედოტოვი	ცსკა მოსკოვი	21
1940	გრიგორი ფედოტოვი (2)	ცსკა მოსკოვი	21
1940	სერგეი სოლოვიოვი	დინამო მოსკოვი	21
1945	ვსევოლოდ ბობროვი	ცსკა მოსკოვი	24
1946	ალექსანდრე პონომარიოვი	ტორპედო მოსკოვი	18
1947	ვსევოლოდ ბობროვი (2)	ცსკა მოსკოვი	14
	ვალენტინ ნიკოლაევი	ცსკა მოსკოვი
	სერგეი სოლოვიოვი (2)	დინამო მოსკოვი
1948	სერგეი სოლოვიოვი (3)	დინამო მოსკოვი	25
1949	ნიკიტა სიმონიანი	სპარტაკი მოსკოვი	26
1950	ნიკიტა სიმონიანი (2)	სპარტაკი მოსკოვი	34
1951	ავთანდილ ღოღობერიძე	დინამო თბილისი	16
1952	ანდრეი ზაზროევი	დინამო კიევი	11
1953	ავთანდილ ღოღობერიძე (2)	დინამო თბილისი	14
1953	ნიკიტა სიმონიანი (3)	სპარტაკი მოსკოვი	14
1954	ანატოლი ილინი	სპარტაკი მოსკოვი	14
	ვლადიმერ ილინი	დინამო მოსკოვი
	ანტონინ სოჩნევი	ტრუდოვიე რეზერვი ლენინგრადი
1955	ედუარდ სტრელცოვი	ტორპედო მოსკოვი	15
1956	ვასილი ბუზუნოვი	ოდო სვერდლოვსკი	17
1957	ვასილი ბუზუნოვი (2)	ცსკა მოსკოვი	16
1958	ანატოლი ილინი	სპარტაკი მოსკოვი	19
1959	ზაურ კალოევი	დინამო თბილისი	16
1960	ზაურ კალოევი (2)	დინამო თბილისი	20
1961	გენადი გუსაროვი	ტორპედო მოსკოვი	22
1962	მიხეილ მუსტიგინი	დინამო მინსკი	17
1963	ოლეგ კოპაევი	სკა დონის როსტოვი	27
1964	ვლადიმერ ფედოტოვი	ცსკა მოსკოვი	16
1965	ოლეგ კოპაევი (2)	სკა დონის როსტოვი	18
1966	ილია დათუნაშვილი	დინამო თბილისი	20
1967	მიხეილ მუსტიგინი	დინამო მინსკი	19
1968	გიორგი გავაშელი	დინამო თბილისი	22
1968	ბერადორ აბდურაიმოვი	ფახთაქორი ტაშკენტი	22
1969	ვლადიმერ პროსკურინი	სკა დონის როსტოვი	16
	ნიკოლაი ოსიანინი	სპარტაკი მოსკოვი
	ჯემალ ხერხაძე	ტორპედო ქუთაისი
1970	გივი ნოდია	დინამო თბილისი	17
1971	ედუარდ მალოფეევი	დინამო მინსკი	17
1972	ოლეგ ბლოხინი	დინამო კიევი	14
1973	ოლეგ ბლოხინი (2)	დინამო კიევი	18
1974	ოლეგ ბლოხინი (3)	დინამო კიევი	20
1975	ოლეგ ბლოხინი (4)	დინამო კიევი	18
1976 (გ)	არკადი ანდრეასიანი	არარატი ერევანი	8
1976 (შ)	ალექსანდრ მარკინი	ზენიტი ლენინგრადი	13
1977	ოლეგ ბლოხინი (5)	დინამო კიევი	17
1978	გიორგი იარცევი	სპარტაკი მოსკოვი	19
1979	ვიტალი სტარუხინი	შახტარი დონეცკი	26
1980	სერგეი ანდრეევი	სკა დონის როსტოვი	20
1981	რამაზ შენგელია	დინამო თბილისი	23
1982	ანდრეი იაკუბიკი	ფახთაქორი ტაშკენტი	23
1983	იური გავრილოვი	სპარტაკი მოსკოვი	18
1984	სერგეი ანდრეევი (2)	სკა დონის როსტოვი	19
1985	ოლეგ პროტასოვი	დნიპრო დნეპრი	35
1986	ალექსანდრე ბოროდიუკი	დინამო მოსკოვი	21
1987	ოლეგ პროტასოვი (2)	დნიპრო დნეპრი	18
1988	ალექსანდრე ბოროდიუკი (2)	დინამო მოსკოვი	16
1988	ევგენი შახოვი	დნიპრო დნეპრი	16
1989	სერგეი როდიონოვი	სპარტაკი მოსკოვი	16
1990	ოლეგ პროტასოვი (3)	დინამო კიევი	12
1990	ვალერი შმაროვი	სპარტაკი მოსკოვი	12
1991	იგორ კოლივანოვი	დინამო მოსკოვი	18

მოთამაშეები ბომბარდირობის რაოდენობით

მოთამაშე	ბომბარდირი	სეზონები
ოლეგ ბლოხინი	5	1972, 1973, 1974, 1975, 1977
სერგეი სოლოვიოვი	3	1940, 1947, 1948
ნიკიტა სიმონიანი		1949, 1950, 1953
ოლეგ პროტასოვი		1985, 1987, 1990
გრიგორი ფედოტოვი	2	1939, 1940
ვსევოლოდ ბობროვი		1945, 1947
ავთანდილ ღოღობერიძე		1951, 1953
ვასილი ბუზუნოვი		1956, 1957
ზაურ კალოევი		1959, 1960
ოლეგ კოპაევი		1963, 1965
სერგეი ანდრეევი		1980, 1984
ალექსანდრე ბოროდიუკი		1986, 1988

კლუბები ბომბარდირების რაოდენობით

კლუბი	რაოდენობა
სპარტაკი მოსკოვი	12
დინამო მოსკოვი	9
დინამო თბილისი	9
დინამო კიევი	8
ცსკა მოსკოვი	7
სკა დონის როსტოვი	5
ტორპედო მოსკოვი	3
დინამო მინსკი
დნიპრო დნეპრი
ფახთაქორი ტაშკენტი	2
ტრუდოვიე რეზერვი ლენინგრადი	1
ოდო სვერდლოვსკი
ტორპედო ქუთაისი
არარატი ერევანი
ზენიტი ლენინგრადი
შახტარი დონეცკი

რეკორდები

ყველაზე მეტი გოლი

ადგილი	ფეხბურთელი^[7]	წლები	გოლი
1	ოლეგ ბლოხინი	1969–1987	211
2	ალექსანდრე პონომარიოვი	1938–1952	152
3	ნიკიტა სიმონიანი	1946–1959	144
4	სერგეი სოლოვიოვი	1939–1952	143
5	გრიგორი ფედოტოვი	1937–1949	132
6	ედუარდ მარქაროვი	1961–1975	129
7	ავთანდილ ღოღობერიძე	1945–1961	128
8	ოლეგ პროტასოვი	1982–1990	125
9	ვალენტინ ივანოვი	1953–1966	124
10	რამაზ შენგელია	1977–1988	120

ყველაზე მეტი ჩატარებული მატჩი

ადგილი	ფეხბურთელი	წლები	მატჩი
1	ოლეგ ბლოხინი	1969–1987	432
2	ვიქტორ შუსტიკოვი	1957–1973	427
3	ჰუსაინოვ გალიმზიანი	1957–1973	410
4	ნიკოლაი ოსიანინი	1959–1976	402
5	ლევ ბურჩალკინი	1957–1972	400
5	მიხეილ სოკოლოვსკი	1970–1988	400
7	სერგეი ბონდარენკო	1966–1981	392
8	ვლადიმერ ფედოტოვი	1960–1975	382
9	მიკელ სოლერი	1971–1988	377
10	ალექსანდრე ბუბნოვი	1973–1989	375
10	სლავა მეტრეველი	1953–1971	375

ყველაზე ტიტულოვანი მწვრთნელები

მწვრთნელი	ჩემპიონი	ჩემპიონი კლუბი
ვალერი ლობანოვსკი	8	დინამო კიევი (8)
მიხეილ იაკუშინი	6	დინამო მოსკოვი (6)
ბორის არკადიევი	6	ცსკა მოსკოვი (5), დინამო მოსკოვი (1)
ვიქტორ მასლოვი	4	დინამო კიევი (3), ტორპედო მოსკოვი (1)
ნიკიტა სიმონიანი	3	სპარტაკი მოსკოვი (2), არარატი ერევანი (1)
კონსტანტინე ბესკოვი	2	სპარტაკი მოსკოვი (2)
ალექსანდრე სევიდოვი		დინამო კიევი (1), დინამო მოსკოვი (1)
ნიკოლაი გულიაევი		სპარტაკი მოსკოვი (2)
კონსტანტინე კვაშნინი		სპარტაკი მოსკოვი (1), დინამო მოსკოვი (1)
ვასილი სოკოლოვი		სპარტაკი მოსკოვი (2)
პავლე სადირინი		ზენიტი ლენინგრადი (1), ცსკა მოსკოვი (1)

პრიზები

პრიზი	გამცემი	წლები
სსრკ საუკეთესო ფეხბურთელი	ჟურნალ „Футбол“-ის რედაქცია	1964–91
სსრკ წლის საუკეთესო მეკარე	ჟურნალ „Огонёк“-ის რედაქცია	1960–91
საუკეთესო ბომბარდირი	გაზეთ „Труд“-ის რედაქცია	1958–91
შეტევის რაინდი	ჟურნალ „Советский воин“-ის რედაქცია	1984–91
კლუბის ერთგულება	გაზეთ „Прапор коммунизма“-ის რედაქცია	1986–89
საუკეთესო დებიუტანტები	ჟურნალ „Смена“-ის რედაქცია	1964–75
საუკეთესო ახალბედა	ჟურნალ „Спортивные игры“-ის რედაქცია	1986–91
შეტევის ორგანიზატორი	გაზეთ „Строительной газеты“-ის რედაქცია	1988–89
საუკეთესო დუბლ-შემადგენლობა	საბჭოთა კავშირის ფეხბურთის ფედერაცია	1958–91
გრიგორი ფედოტოვის პრიზი	ცსკა	1958–91
სამართლიანი თამაშისათვის	გაზეთ „Советский спорт“-ის რედაქცია	1958–69
პატიოსანი თამაში	ჟურნალ „Человек и закон“-ის რედაქცია	1974–91
დიდი ანგარიში	ჟურნალ „Футбол“-ის რედაქცია	1961–91
გამარჯვებისაკენ სწრაფვისათვის	გაზეთ „Советская Россия“-ის რედაქცია	1962–91
ბურთების საუკეთესო სხვაობა	ჟურნალ „Старт“-ის რედაქცია	1966–91
აგრესიული სტუმარი	გაზეთ „Комсомольское знамя“-ის რედაქცია	1966–91
ავტორიტეტთა რისხვა	გაზეთ „Спортивная Москва“-ის რედაქცია	1976–91
დროშის ღირსება	გაზეთ „Ленинская смена“-ის რედაქცია	1969–78
პროგრესის თასი	გაზეთ „Рабочей газеты“-ის რედაქცია	1971–91
გუნდთან ერთად	პროფკავშირების სპორტული საზოგადოების ფეხბურთის ფედერაციის პრეზიდიუმი	1978–90
პირველი სიმაღლე	გაზეთ „Социалистическая индустрия“-ის რედაქცია	1983–91
კეთილშობილება და სიმამაცე	ჟურნალ „Аврора“-ის რედაქცია	1987–89
სეზონის ყველაზე ლამაზი გოლი	გაზეთ „Московский комсомолец“-ის რედაქცია	1964–91

რესურსები ინტერნეტში

USSR (Soviet Union) - Final Tables 1924-1992

სქოლიო

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Search