პორვოო
პორვოო (ფინ. Porvoo; შვედ. Borgå) — ფინეთის ერთ-ერთი უძველესი ქალაქი. პორვოო მდებარეობს ქვეყნის სამხრეთით, უუსიმაას რეგიონში, ჰელსინკიდან 50 კილომეტრის დაშორებით. პორვოო ფინეთის სიდიდით 21-ე ქალაქია და მისი მოსახლეობა 50 083-ს ადამიანს შეადგენს.[2] ქალაქი გამოირჩევა შვედურენოვანი მოსახლეობის სიმრავლით. 2016 წლის მონაცემებით პორვოოს მოსახლეობის 29,6%-სთვის შვედური მშობლიური ენაა.[3]
| ქალაქი | |||
|---|---|---|---|
| პორვოო ფინ. Porvoo; შვედ. Borgå | |||
 პორვოოს ისტორიული ნაწილი, ივლისი 2010 | |||
| |||
| ქვეყანა |  ფინეთი | ||
| რეგიონი | უუსიმაა | ||
| მუნიციპალიტეტი | პორვოოს რაიონი | ||
| კოორდინატები | fi 60°23′40″ ჩ. გ. 025°39′50″ ა. გ. / 60.39444° ჩ. გ. 25.66389° ა. გ. | ||
| ქალაქის მმართველი | იუკკა-პეკკა უიულა [1] | ||
| დაარსდა | 1346 | ||
| ფართობი | 654,42 კმ² | ||
| ოფიციალური ენა | ფინური | ||
| მოსახლეობა | 50 083 [2] კაცი (2017) | ||
| სიმჭიდროვე | 76,57 კაცი/კმ² | ||
| სასაათო სარტყელი | UTC+2 | ||
| საფოსტო ინდექსი | 06100 | ||
| ოფიციალური საიტი | porvoo.fi | ||
  | |||
პორვოოში ასევე განლაგებულია ფინეთის ევანგელურ-ლუთერანული ეკლესიის შვედურენოვანი ეპარქია.
ისტორია
ისტორიულ წყაროებში პორვოო პირველად XIV საუკუნეში მოიხსენიება. რეგიონში პირველი დასახლებები XIII საუკუნეში ჩნდება. პორვოოსთვის ქალაქის სტატუსი შვედეთის მონარქმა, მაგნუს ერიკსონმა 1346 წელს მიანიჭა.[4] ქალაქის სახელი შვედური Borgå-დან მომდინარეობს რაც ქართულად „ციხის მდინარეს“ ნიშნავს.[4][5]
XIX საუკუნის დასაწყისში შვედეთის სამეფომ, ფინეთი, რუსეთის იმპერიას დაუთმო. 1809 წელს რუსეთის იმპერატორმა ალექსანდრე I-მა მოიწვია პორვოოს კრება. პორვოოს კრება მიიჩნევა ფინეთის დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლის ქვაკუთხედად. ამ კრებაზე ფინეთს დაუმტკიცდა საკუთარი ენის, სარწმუნეობის და კონსტიტუციის ქონის უფლება.[4]
ნიკოლოზ I-ის მმართველობის პერიოდში დაიგეგმა პორვოოს გაფართოება, რის შედეგადაც აშენდა ქალაქის იმპერიული ნაწილი. პორვოოს იმპერიული ნაწილის მთავარი არქიტექტორი იყო კარლ ლუდვიგ ენგელი, რომელმაც ასევე დაგეგმა ჰელსინკის ცენტრალური ნაწილი.[4] პორვოოს ისტორიული ნაწილი (როგორც იმპერიული, ასევე შვედეთის მმართველობის პერიოდის) დღესდღეობით ითვლება ქალაქის ერთ-ერთ მთავარ ღირსშესანიშნაობად.
დემოგრაფია
2017 წლის მაისის მონაცემებით პორვოოს მოსახლეობა 50 083-ს ადამიანს შეადგენს.[2] 1980 წლიდან ქალაქის მოსახლეობა სტაბილურად იზრდება, რაც განპირობებულია ქალაქის უსაფრთხო გარემოთი, კომერციული და საჯარო მომსახურეობის ხელმისაწვდომობით, და სამუშაო ადგილების სიმრავლით.[6] მოსახლეობის 64,2% ფინურენოვანია, 29,6% კი შვედურენოვანი.[3] თუმცა შვედურენოვანი მოსახლეობის რაოდენობა თანდათანობით კლებულობს, შედარებისთვის 1960 წელს პორვოოს შვედურენოვანი მოსახლეობა ქალაქის 54,7% მოიცავდა.[7]
მმართველობა
ქალაქის მმართველი არის იუკკა-პეკკა უიულა. პორვოოს საკრებულოს ჰყავს 51 დეპუტატი. პორვოოში შვედურენოვანი მოსახლეობის სიმრავლის გამო, საკრებულოს არჩევნებს ხშირად ფინეთის შვედ მოქლაქეთა პარტია იგებს. 2017 წლის ადგილობრივი არჩევნების შედეგად, საკრებულოს შემადგენლობა შემდეგნაირად გამოიყურება:[9]
| პოლიტიკური პარტია | ხმათა % | წარმომადგენელი |
|---|---|---|
| ფინეთის შვედ მოქლაქეთა პარტია | 29,7 | 16 |
| სოციალ-დემოკრატიული პარტია | 22,5 | 12 |
| მწვანეთა პარტია | 15,2 | 8 |
| ნაციონალური კოალიცია | 13,8 | 7 |
| ცენტრისტული პარტია | 7,6 | 4 |
| ჭეშმარიტ ფინელთა პარტია | 4,4 | 2 |
| მემარცხენე ალიანსი | 3,3 | 1 |
| ქრისტიან-დემოკრატიული პარტია | 2,4 | 1 |
განათლება
პორვოოში არის რამდენიმე სკოლა და ლიცეუმი, აგრეთვე მუსიკალური, სამხატვრო და პროფესიული სასწავლებლები.[10][11] პორვოოში განლაგებულია ორი უმაღლესი სასწავლებლის კამპუსი:[11][12][13]
- ჰააგა-ჰელიის გამოყენებით მეცნიერებათა უნივერსიტეტი
- ლაურეას გამოყენებით მეცნიერებათა უნივერსიტეტი
გამოჩენილი ადამიანები
- ალბერტ ედელფელტი, მხატვარი
- ჰანნა ეკ, მისს ფინეთი 2005
- ადოლფ ლინდფორსი, ოლიმპიური ჩემპიონი ბერძნულ-რომაულ ჭიდაობაში
- ვლადიმირ რომანოვი, რომანოვების დინასტიის წარმომადგენელი და სამეფო ტახტის ერთ-ერთი მემკვიდრე
- იოჰან ლუდვიგ რუნებერგი, პოეტი
- სამი ჰიუპია, ფინეთის საფეხბურთო ნაკრების ყოფილი კაპიტანი და ლივერპულის ყოფილი ფეხბურთელი
დაძმობილებული ქალაქები
პორვოოს დაძმობილებული ქალაქები:[14]
