არჩილ კიკნაძე (ფეხბურთელი)

არჩილ კიკნაძე 1915 წლის 16 მარტს, მაშინდელი ქუთაისის გუბერნიის და ამჟამინდელი ხარაგაულის მუნიციპალიტეტის სოფელ ჩხერში დაიბადა. სწავლობდა თბილისის ინდუსტრიულ ტექნიკუმში, შემდეგ ამიერკავკასიის ინდუსტრიულ ინსტიტუტში. ფეხბურთის თამაში 14 წლის ასაკიდან დაიწყო.^[8]

1937 წელს ამიერკავკასიის ინდუსტრიული ინსტიტუტის გუნდიდან (ზიი) თბილისის „დინამოში“ გადაიყვანეს, სადაც მცირე დროის შემდეგ გუნდის ძირითად შემადგენლობაში დაიმკვიდრა ადგილი.^[8]

მაღალი საფეხბურთო მონაცემებისა და პიროვნული თვისებებიდან გამომდინარე მალევე მოიპოვა როგორც თანაგუნდელთა, ასევე მაყურებელთა სიყვარული და პატივისცემა. 1940 წელს წარმატებით დაამთავრა ამიერკავკასიის ინდუსტრიული ინსტიტუტის სამშენებლო ფაკულტეტი და მიენიჭა ინჟინერ-მშენებლის კვალიფიკაცია.^[8]

სპეციალისტების შეფასებით, იყო ტექნიკურად და ტაქტიკურად მაღალ დონეზე მომზადებული, გამოირჩეოდა სამაგალითო დისციპლინითა და მაღალი პასუხისმგებლობის გრძნობით. ითვლებოდა იმ პერიოდის საბჭოური ფეხბურთის ერთ-ერთ უძლიერეს მცველად. ცამეტწლიანი საფეხბურთო კარიერის განმავლობაში არასდროს მიუღია გაფრთხილება.^[8]

თავისი თავდადებული თამაშით დიდი წვლილი შეჰქონდა დინამოელთა წარმატებებში და ამით ხელს უწყობდა გუნდის სპორტული პრესტიჟის ზრდას, როგორც სსრ კავშირის პირველობასა და ქვეყნის თასის გათამაშებებში, ასევე საერთაშორისო ამხანაგურ შეხვედრებში. განსაკუთრებით აღნიშნავენ მის დამსახურებას გუნდის წინაშე მისი ბოლო საფეხბურთო სეზონის (1949) განმავლობაში, როდესაც იგი არჩეულ იქნა გუნდის კაპიტნად.^[8]

სათამაშო კარიერის დასრულების შემდეგ მუშაობდა თბილისის „დინამოს“ მთავარი მწვრთნელის თანაშემწედ (1952, 1956–1957), 35-ე საფეხბურთო სკოლის მთავარ მწვრთნელად (1950–1953, 1958–1960, 1964–1966).^[8]

1961–1963 წლებში წვრთნიდა თბილისის „სინათლეს“. მისი ხელმძღვანელობით, საქართველოს ჭაბუკთა ნაკრების ფეხბურთელებმა 1950 და 1951 წლების სსრ კავშირის პირველობაზე გაიმარჯვეს, ხოლო თბილისის ახალგაზრდული საფეხბურთო სკოლის გუნდმა 1954 წლის საკავშირო ჩემპიონატზე პირველი ადგილი დაიკავა. ამონარიდი^[9] სტატიიდან:

„...ფეხბურთის ძველ გულშემატკივრებს დღესაც კარგად ახსოვთ ამიერკავკასიის ინდუსტრიული ინსტიტუტის გუნდი. იგი ომისწინა წლებში თბილისში ერთ-ერთი უძლიერესთაგანი იყო. სწორედ ამ კოლექტივში თამაშობდნენ ისეთი ფეხბურთელები, როგორიც არიან ბ. პაიჭაძე და გ. გაგუა, ვ. ჯორბენაძე და გ. ჭუმბურიძე, ი. კასრაძე და ვ. რამიშვილი, ნ. ბოლოტინი და ს. სიხარულიძე, ვ. კოძისი, გ. კირილოვი და გუნდის კაპიტანი ა. ყალიჩავა. სწორედ ამ აღიარებულ ოსტატთა გუნდში 1934 წელს მოვიდა ინსტიტუტის სამშენებლო ფაკულტეტის 19 წლის სტუდენტი არჩილ კიკნაძე. 1937 წელს ეს ტექნიკური ფეხბურთელი უკვე თბილისის „დინამოში“ ჩარიცხეს მარცხენა მცველად. რესპუბლიკის მთავარ გუნდში არჩილ კიკნაძე 1950 წლამდე თამაშობდა. იგი საკავშირო ჩემპიონატების, თასის გათამაშებების თუ საერთაშორისო მატჩების (მათ შორის ბასკ ფეხბურთელებთან დინამოელთა პირველი შეხვედრის) თითქმის უცვლელი მონაწილე იყო. საკმარისია ითქვას, რომ მარტო პირველობაზე მან 150-მდე მატჩი ჩაატარა. არჩილ კიკნაძე მწვანე მოედანზე შესაშური უდრეკელობით, იშვიათი სიდინჯით, ადგილის კარგი შერჩევითა და ბურთის მოხერხებული ართმევით გამოირჩეოდა. იგი კორექტული მოთამაშე, ტყავის ბურთის ნამდვილი რაინდი იყო. 1950 წელს არჩილ კიკნაძე სათავეში ჩაუდგა თბილისის სპეციალიზებულ საფეხბურთო 35-ე სკოლის მწვრთნელთა საბჭოს. მისი გულმოდგინეობით აქ მთელი რიგი საუკეთესო ოსტატი აღიზარდა.“

არჩილ კიკნაძეს დიდი ღვაწლი მიუძღვის მიხეილ მესხის, შოთა იამანიძის, ალექსანდრე და სერგო კოტრიკაძეების, თენგიზ მელაშვილის, დოდიკ ხუნდაძისა და სხვა ცნობილი ფეხბურთელების აღზრდასა და დაოსტატებაში. 1962 წელს მიენიჭა საქართველოს დამსახურებული მწვრთნელის წოდება.^{[10][11][12][13][14]}

დინამო თბილისი

საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატი

• ვიცე-ჩემპიონი: 1940
• ბრინჯაოს პრიზიორი: 1946, 1947

საბჭოთა კავშირის თასი

• ფინალისტი: 1946 ^[15]

საქართველოს სსრ ნაკრები

სსრ კავშირის სპარტაკიადა

• ვიცე-ჩემპიონი: 1956

1956 წლის პირველ სექტემბერს საქართველოს სსრ უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმის ბრძანებულებით საქართველოს სს რესპუბლიკაში ფიზიკური კულტურისა და სპორტის განვითარების საქმეში აქტიური მონაწილეობისა და 1956 წლის სსრ კავშირის ხალხთა სპარტაკიადაზე მაღალი სპორტული მიღწევებისათვის არჩილ სამუელის ძე კიკნაძე დაჯილდოვდა საქართველოს სსრ უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმის საპატიო სიგელით.^[4][16]