Nóbelsverðlaunin í lífeðlis- og læknisfræði

Nóbelsverðlaunin
Friðarverðlaun
Bókmenntir
Eðlisfræði
Efnafræði
Læknisfræði
Hagfræði

Þetta er listi yfir handhafa Nóbelsverðlaunanna í læknis- og lífeðlisfræði. Karólínska stofnunin í Stokkhólmi útdeilir verðlaununum.

ÁrHandhafi[A]Þjóðerni[B]Verðlaunaverk[C]
1901Emil Adolf von BehringþýskurRannsóknir á bólusetningu, einkum gegn barnaveiki. [1]
1902Ronald RossbreskurRannsóknir á smitburði á malaríu[2]
1903Niels Ryberg FinsenfæreyskurRannsóknir á ljósmeðhöndlun við sjúkdómum, einkum lupus vulgaris [3]
1904Ívan Petrovítsj PavlovrússneskurRannsóknir á lífeðlisfræði meltingar [4]
1905Robert KochþýskurRannsóknir á berklum og uppgötvanir þeim tengdar[5]
1906Camillo GolgiítalskurRannsóknir á byggingu taugakerfisins[6]
Santiago Ramón y Cajalspænskur
1907Charles Louis Alphonse LaveranfranskurRannsóknir á sýkingum af völdum frumdýra[7]
1908Ílja Íljítsj MetsjníkovrússneskurRannsóknir í ónæmisfræði[8]
Paul Ehrlichþýskur
1909Emil Theodor KochersvissneskurRannsóknir á lífeðlisfræði, meinafræði og skurðlækningum tengdum skjaldkirtlinum[9]
1910Albrecht KosselþýskurRannsóknir á prótínum og kjarnsýrum og áhrifum þeirra á efnafræði frumunnar[10]
1911Allvar GullstrandsænskurRannsóknir á ljósbroti í auga[11]
1912Alexis CarrelfranskurRannsóknir tengdar skurðlækningum og líffæraígræðslu[12]
1913Charles RichetfranskurRannsóknir á ofnæmislosti[13]
1914Robert BárányausturrískurRannsóknir á lífeðlisfræði og meinafræði innra eyra[14]
1915Engin verðlaun veitt
1916
1917
1918
1919Jules BordetbelgískurUppgötvanir á sviði ónæmisfræði[15]
1920Schack August Steenberg KroghdanskurRannsóknir á þætti lungnaháræða í súrefnisupptöku blóðs[16]
1921Engin verðlaun veitt
1922Archibald Vivian HillbreskurRannsóknir á varmamyndun í vöðvum[17]
Otto Fritz MeyerhofþýskurUppgötvun á samhenginu milli súrefnisnotkunar og mjólkursýruefnaskipta í vöðvum[17]
1923Frederick Grant BantingkanadískurUppgötvun insúlíns[18]
John James Richard Macleodkanadískur
1924Willem EinthovenhollenskurUppfinning hjartalínurits[19]
1925Engin verðlaun veitt
1926Johannes Andreas Grib FibigerdanskurRannsóknir á krabbameinsmyndun af völdum þráðorma[20]
1927Julius Wagner-JaureggausturrískurMeðhöndlun dementia paralytica með bóluefni úr malaríusýklum[21]
1928Charles Jules Henri NicollefranskurRannsóknir á flekkusótt[22]
1929Christiaan EijkmanhollenskurUppgötvun vítamína[23]
Sir Frederick Gowland HopkinsbreskurUppgötvun vaxtarörvandi vítamína [23]
1930Karl LandsteinerausturrískurUppgötvun blóðflokka[24]
1931Otto Heinrich WarburgþýskurRannsóknir á starfsemi sýtókróma[25]
1932Sir Charles Scott SherringtonbreskurUppgötvanir varðandi starfsemi taugafrumna[26]
Edgar Douglas Adrianbreskur
1933Thomas Hunt MorganbandarískurUppgötvun á hlutverki litninga í erfðum[27]
1934George Hoyt WhipplebandarískurRannsóknir á blóðleysi[28]
George Richards Minotbandarískur
William Parry Murphybandarískur
1935Hans SpemannþýskurRannsóknir á fósturþroska[29]
1936Sir Henry Hallett DalebreskurRannsóknir á boðefnaflutningi í taugakerfinu[30]
Otto Loewiausturrískur
1937Albert Szent-Györgyi von NagyrapoltungverskurRannsóknir á lífefnafræði öndunar, einkum varðandi þátt C-vítamíns og fúmarsýru[31]
1938Corneille Jean François HeymansbelgískurRannsóknir á lífeðlisfræði öndunar [32]
1939Gerhard DomagkþýskurUppgötvun á örveruhemjandi virkni súlfalyfja[33]
1940Engin verðlaun veitt
1941
1942
1943Carl Peter Henrik DamdanskurUppgötvun K-vítamíns[34]
Edward Adelbert DoisybandarískurRannsóknir á efnabyggingu K-vítamíns[34]
1944Joseph ErlangerbandarískurRannsóknir á starfsemi stakra taugaþráða[35]
Herbert Spencer Gasserbandarískur
1945Sir Alexander FlemingbreskurUppgötvun penisillíns[36]
Ernst Boris Chainbreskur
Howard Walter Floreyástralskur
1946Hermann Joseph MullerbandarískurFramköllun stökkbrigða með röntgengeislun[37]
1947Carl Ferdinand CoribandarískurRannsóknir á efnaskiptum glúkósa[38]
Gerty Theresa Cori, áður Radnitzbandarísk
Bernardo Alberto HoussayargentínskurRannsóknir á hlutverki hormónastjórnar frá heiladingli á efnaskipti glúkósa"[38]
1948Paul Hermann MüllersvissneskurRannsóknir á skordýraeiturvirkni DDT[39]
1949Walter Rudolf HesssvisslenskurRannsóknir á stjórnunarhlutverki miðheila[40]
Antonio Caetano De Abreu Freire Egas MonizportúgalskurHvítuskurður gegn ákveðnum gerðum geðveiki[40]
1950Philip Showalter HenchbandarískurRannsóknir á barkhormónum og byggingu þeirra[41]
Edward Calvin Kendallbandarískur
Tadeusz Reichsteinsvissneskur
1951Max TheilersuðurafrískurRannsóknir á gulu og vörnum gegn henni[42]
1952Selman Abraham WaksmanbandarískurUppgötvun á streptómýsíni, fyrsta sýklalyfinu með virkni gegn berklasýklinum[43]
1953Hans Adolf KrebsbreskurUppgötvun sítrónsýruhringsins[44]
Fritz Albert LipmannbandarískurUppgötvun kóensími A og rannsóknir á hlutverki þess í efnaskiptum[44]
1954John Franklin EndersbandarískurRannsóknir á mænusóttarveirunni[45]
Frederick Chapman Robbinsbandarískur
Thomas Huckle Wellerbandarískur
1955Axel Hugo Theodor TheorellsænskurRannsóknir á oxunarensímum[46]
1956André Frédéric CournandbandarískurHjartaþræðingar og rannsóknir á meinafræði blóðrásarkerfisins[47]
Werner Forssmannvesturþýskur
Dickinson W. Richardsbandarískur
1957Daniel BovetítalskurRannsóknir á antihistamínum[48]
1958George Wells BeadlebandarískurUppgötvun þess, að gen geta stjórnað ákveðnum efnaferlum[49]
Edward Lawrie Tatumbandarískur
Joshua LederbergbandarískurUppgötvun endurröðunar erfðaefnis og rannsóknir á byggingu erfðaefnis í bakteríum[49]
1959Arthur KornbergbandarískurRannsóknir á lífsmíðaferlum RNA og DNA[50]
Severo Ochoabandarískur
1960Sir Frank Macfarlane BurnetástralskurRannsóknir á þroskun ónæmiskerfisins[51]
Peter Brian Medawarbreskur
1961Georg von BékésybandarískurRannsóknir á innra eyra[52]
1962Francis Harry Compton CrickbreskurRannsóknir á byggingu DNA og áhrifum hennar á úrvinnslu erfðaupplýsinga í lifandi frumum[53]
James Dewey Watsonbandarískur
Maurice Hugh Frederick Wilkinsnýsjálenskur og
breskur
1963Sir John Carew EcclesástralskurRannsóknir á örvun og hindrun í himnum taugafrumna[54]
Alan Lloyd Hodgkinbreskur
Andrew Fielding Huxleybreskur
1964Konrad BlochbandarískurRannsóknir á efnaskiptum kólesteróls og fitusýra[55]
Feodor Lynenvesturþýskur
1965François JacobfranskurRannsóknir á stjórnun afritunar DNA og tjáningu veirugena[56]
André Lwofffranskur
Jacques Monodfranskur
1966Peyton RousbandarískurUppgötvun veira sem valdið geta krabbameini[57]
Charles Brenton HugginsbandarískurRannsóknir á hormónameðferð við krabbameini í blöðruhálskirtli[57]
1967Ragnar GranitsænskurRannsóknir á starfsemi augna[58]
Haldan Keffer Hartlinebandarískur
George Waldbandarískur
1968Robert W. HolleybandarískurRáðning erfðakóðans og rannsóknir á tjáningu erfðaupplýsinga[59]
Har Gobind Khoranaindverskur
Marshall W. Nirenbergbandarískur
1969Max DelbrückbandarískurRannsóknir á sameindaerfðafræði veira[60]
Alfred D. Hersheybandarískur
Salvador E. Luriabandarískur
1970Julius AxelrodbandarískurRannsóknir á taugaboðefnum og seytingu þeirra úr taugafrumum[61]
Ulf von Eulersænskur
Sir Bernard Katzbreskur
1971Earl W. Sutherland, Jr.bandarískurRannsóknir á virkni hormóna[62]
1972Gerald M. EdelmanbandarískurRannsóknir á byggingu mótefna[63]
Rodney R. Porterbreskur
1973Karl von FrischvesturþýskurRansóknir í atferlisfræði[64]
Nikolaas Tinbergen (left), Konrad Lorenz (right)Konrad Lorenzausturrískur
Nikolaas Tinbergenbreskur
1974Albert ClaudebelgískurRannsóknir í frumulíffræði[65]
Christian de Duvebelgískur
George E. Paladebandarískur
1975David BaltimorebandarískurRannsóknir á krabbameinsvaldandi veirum og verkun þeirra á erfðaefni hýsilfrumna[66]
Renato Dulbeccobandarískur
Howard Martin Teminbandarískur
1976Baruch S. BlumbergbandarískurRannsóknir á áður óþekktum sýkingum og smitleiðum[67]
D. Carleton Gajdusekbandarískur
1977Roger GuilleminbandarískurUppgötvun peptíðhormóna í heila[68]
Andrew V. Schallybandarískur
Rosalyn YalowbandarískÞróun tækni (geislaónæmismæling) til rannsókna á peptíðhormónum[68]
1978Werner ArbersvissneskurUppgötvun skerðiensíma og rannsóknir á notkun þeirra í sameindalíffræði[69]
Daniel Nathansbandarískur
Hamilton O. Smithbandarískur
1979Allan M. CormackbandarískurÞróun sneiðmyndatækni[70]
Godfrey N. Hounsfieldbreskur
1980Baruj BenacerrafbandarískurRannsóknir í ónæmisfræði[71]
Jean Daussetfranskur
George D. Snellbandarískur
1981Roger W. SperrybandarískurRannsóknir á sérhæfingu heilahvela[72]
David H. HubelbandarískurRannsóknir á sjónstöðvum í miðtaugakerfinu[72]
Torsten N. Wieselsænskur
1982Sune K. BergströmsænskurUppgötvun prostaglandína[73]
Bengt I. Samuelssonsænskur
John R. Vanebreskur
1983Barbara McClintockbandarískRannsóknir á stökklum[74]
1984Niels K. JernedanskurRannsóknir í ónæmisfræði og tækni til framleiðslu einstofna mótefna[75]
Georges J.F. Köhlervesturþýskur
César Milsteinargentínskur og
breskur
1985Michael S. BrownbandarískurRannsóknir á stjórnun kólesterólefnaskipta[76]
Joseph L. Goldsteinbandarískur
1986Stanley CohenbandarískurUppgötvun vaxtarþátta[77]
Rita Levi-Montalciniítölsk og
bandarísk
1987Susumu TonegawaJapanRannsóknir í ónæmisfræði[78]
1988Sir James W. BlackbreskurRannsóknir í lyfjafræði[79]
Gertrude B. Elionbandarísk
George H. Hitchingsbandarískur
1989J. Michael BishopbandarískurRannsóknir á sameindaerfðafræði krabbameins af völdum retróveira[80]
Harold E. Varmusbandarískur
1990Joseph E. MurraybandarískurLíffæraígræðslur[81]
E. Donnall Thomasbandarískur
1991Erwin NeherþýskurRannsóknir á jónagöngum í frumuhimnum[82]
Bert Sakmannþýskur
1992Edmond H. Fischersvissneskur og
bandarískur
Rannsóknir á stjórnun á ensímvirkni með fosfórun[83]
Edwin G. Krebsbandarískur
1993Richard J. RobertsbreskurUppgötvun innraða í genum heilkjörnunga[84]
Phillip A. Sharpbandarískur
1994Alfred G. GilmanbandarískurUppgötvun G-prótína og rannsóknir á hlutverki þeirra í innanfrumu boðflutningum[85]
Martin Rodbellbandarískur
1995Edward B. LewisbandarískurRannsóknir á sameindalíffræðilegri stjórnun ferla í fósturþroska[86]
Christiane Nüsslein-Volhardþýsk
Eric F. Wieschausbandarískur
1996Peter C. DohertyástralskurRannsóknir í ónæmisfræði[87]
Rolf M. Zinkernagelsvissneskur
1997Stanley B. PrusinerbandarískurUppgötvun príóna og rannsóknir á sýkingum af þeirra völdum[88]
1998Robert F. FurchgottbandarískurUppgötvun þess, að nituroxíð þjónar sem boðefni í blóðrás[89]
Louis J. Ignarrobandarískur
Ferid Muradbandarískur
1999Günter Blobelþýskur og bandarískurUppgötvun þess, að nýsmíðuð prótín geta borið merki sem stjórnar því hvar í frumunni þau munu starfa[90]
2000Arvid CarlssonsænskurRannsóknir á boðefnaflutningi í taugakerfinu[91]
Paul Greengardbandarískur
Eric R. Kandelbandarískur
2001Leland H. HartwellbandarískurRannsóknir á stjórnun frumuhringsins[92]
Tim Huntbreskur
Sir Paul M. Nursebreskur
2002Sydney Brennersuður-afrískurRannsóknir á stýrðum frumudauða[93]
H. Robert Horvitzbandarískur
John E. Sulstonbreskur
2003Paul LauterburbandarískurÞróun segulsneiðmyndatækni"[94]
Sir Peter Mansfieldbreskur
2004Richard AxelbandarískurUppgötvun lyktarviðtaka og rannsóknir á lyktarskyni[95]
Linda B. Buckbandarísk
2005Barry J. MarshallástralskurUppgötvun þess, að bakterían Helicobacter pylori getur valdið magasári[96]
J. Robin Warrenástralskur
2006Andrew Z. FirebandarískurRannsóknir á hlutverki siRNA í stjórnun genatjáningar[97]
Craig C. Mellobandarískur
2007Mario R. CapecchibandarískurStökkbreytingar í músum með aðstoð stofnfrumna[98]
Sir Martin J. Evansbreskur
Oliver Smithiesbandarískur
2008Harald zur HausenþýskurUppgötvun þess, að vörtuveirur geta valdið leghálskrabbameini[99]
Françoise Barré-SinoussifrönskUppgötvun HIV veirunnar[99]
Luc Montagnierfranskur
2009Elizabeth H. Blackburnbandarísk og
áströlsk
Uppgötvun telómera og telómerasa[100]
Carol W. Greiderbandarísk
Jack W. Szostakbandarískur og breskur
2010Robert G. EdwardsbreskurÞróun gervifrjóvgunar[101]
2011Bruce BeutlerbandarískurRannsóknir á ósérhæfða ónæmiskerfinu[102]
Jules Hoffmannfranskur og lúxemborgskur
Ralph M. SteinmankanadískurUppgötvun angafrumna og rannsóknir á hlutverki þeirra í sérhæfðri ónæmissvörun[102]
2012John GurdonbreskurRannsóknir á fjölmáttka stofnfrumum[103]
Shinya Yamanakajapanskur
2013James E. Rothmanbandarískur
Randy W. Schekmanbandarískur
Thomas C. Südhofbandarískur
2014John O'Keefebandarískur og breskur
May-Britt Mosernorsk
Edvard I. Mosernorskur
2015William C. CampbellBandarískur og írskur
Satoshi ŌmuraJapanskur
Tu YouyouKínversk
2016Yoshinori OhsumiJapanskur
2017Jeffrey C. HallBandarískur
Michael RosbashBandarískur
Michael W. YoungBandarískur
2018James P. AllisonBandarískur
Tasuku HonjoJapanskur
2019William G. KaelinBandarískurRannsóknir á frumum og súrefni.
Peter J. RatcliffeBreskur
Gregg L. SemenzaBandarískur
2020Harvey J. AlterBandarískurUppgötvun á lifrarbólguveiru C.[104]
Charles M. RiceBandarískur
Michael HoughtonBreskur
2021David JuliusBandarískurUppgötvanir sem skýra frekar hvernig líkaminn nemur hitastig og snertingu.[105]
Ardem PatapoutianBandarískur og líbanskur
2022Svante PääboSænskurRannsóknir á genamengi útdauðra manntegunda og þróun mannsins.[106]
2023Katalin Karikó (f. 1955) Ungverjaland
 Bandaríkin
Vinna við þróun mRNA-tækni sem stuðlaði að því að hægt var að þróa bóluefni gegn kórónuveirunni (Covid-19).[107]
Drew Weissman (f. 1959) Bandaríkin

Athugasemdir við töflu

^ A. Nöfnin eru stafsett á þann hátt sem Nóbelnefndin gerir á síðu sinni, nobelprize.org.

^ B. Þjóðerni er gefið upp í samræmi við það sem fram kemur á síðu Nóbelnefndarinnar, nobelprize.org. Ekki er sjálfgefið að uppgefið þjóðerni sé það sama og upprunaland eða veitandi ríkisborgararéttar.

Heimildir