Айнур Тимерханов | |
---|---|
![]() | |
Туган телдә исем | Айнур Әхәт улы Тимерханов |
Туган | 26 март 1974(1974-03-26) (50 яшь) СССР, РСФСР, ТАССР, Саба районы, Иске Икшермә |
Милләт | татар |
Ватандашлыгы | ![]() ![]() |
Әлма-матер | Татар дәүләт гуманитар-педагогика университеты |
Һөнәре | тел галиме, ректор |
Җефет | Гөлнара |
Балалар | кызлары Иделә, Зәмирә |
Бүләк һәм премияләре | ![]() ![]() |
Айнур Тимерханов, Айнур Әхәт улы Тимерханов (1974 елның 26 марты, СССР, РСФСР, ТАССР, Саба районы, Иске Икшермә) — тел галиме, лексикограф, филология фәннәре докторы (2007), доцент, ТР Фәннәр Академиясе әгъза-корреспонденты, ТР ФА Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының лексикография (сүзлекләр төзү) бүлеге җитәкчесе, Болгар ислам академиясе проректоры (2019—2021)[1], ректор (2021-2023)[2]. Татарстан Фәннәр академиясе вице-президенты (2017 елның 17 мартыннан).[3] Фән һәм техника өлкәсендә Татарстан Республикасы Дәүләт премиясе лауреаты (2023).
1974 елның 26 мартында Татарстан АССР Саба районы Иске Икшермә авылында туган. Мәктәп елларында инглиз телен яратып өйрәнә. Чит телләргә бәйләп һөнәр сайлауга мәктәптәге инглиз теле укытучысы Анатолий Герман юл күрсәтә.
Казан дәүләт педагогика институты чит телләр факультетының инглиз-гарәп телләре бүлеген бик яхшы билгеләренә тәмамлый (1996, гарәп теле укытучысы Александр Михеев), запастагы офицер.
1996–1999 елларда – ТР ФА Г. Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының лексикография бүлеге аспиранты. «Хәзерге татар телендә эш кәгазьләре теле» дигән темага докторлык диссертациясе яклый (2006, җитәкчесе профессор Ф. А. Ганиев).
1992 елда Төрек мәгариф үзәгендә (Самсун, Төркия) лекцияләр укый
1994—1995 елларда Каһирәнең Әл-Әзһәр университетында (Мисыр) белем ала.
Югары уку йортларының яшь укытучылары өчен халыкара алмашу программасы кысаларында (Junior Faculty Development Program; инглиз, гарәп телләре) Америка грантын отып, Индиана университеты (АКШ, Блумингтон, 2003), Чикаго университеты (АКШ, Чикаго, 2004), Флориданың Атлантик университетларында (АКШ, Бока Ратон, 2015) стажировка уза, ТР һәм РФ телләр сәясәте, татар лексикографиясенең үсеше турында лекцияләр укый.
1995 елдан укыту эше белән шөгыльләнә: төрле елларда Татар дәүләт гуманитар институты, Татар дәүләт гуманитар-педагогика университеты, Казан федераль университетларында, Россия дәүләт гадел хөкем университетының Казан филиалында [4] юристлар белән инглиз, гарәп, татар телләренә өйрәтү программасы буенча дәресләр алып бара.
1995—2005 елларда — Татар дәүләт гуманитар институтының инглиз теле, контрастив лингвистика кафедралары ассистенты, өлкән укытучысы.
2003—2006 елларда — Татарстан Республикасы Фәннәр академиясе Г. Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының лексикография бүлеге фәнни хезмәткәре, өлкән фәнни хезмәткәре.
2005—2008 елларда — Татар дәүләт гуманитар-педагогика университетының инглиз теле теориясе һәм практикасы кафедрасы доценты.
2005—2019 елларда — Россия дәүләт гадел хөкем университетының Казан филиалы тел белеме һәм чит телләр кафедрасы доценты, профессор.
2006—2007 елларда — Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының аспирантура белән идарә итү башлыгы.
2008—2010 елларда — Казан (Идел буе) федераль университетының чагыштырма филология һәм мәдәниятара коммуникацияләр кафедрасы профессоры.
2007—2019 елларда — Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының лексикография бүлеге мөдире.
2019 елның 12 мартыннан — Болгар ислам академиясендә: проректор, 2021 елның 16 гыйнварыннан — ректор в.б.[5].
Теоретик һәм гамәли лексикография, тәрҗемә теориясе һәм практикасы, терминология мәсьәләләре, социолингвистика, чит телләргә өйрәтү методикасы.
Гомуми тел белеме һәм татар тел белеме, лексикография, тәрҗемә, телләргә өйрәтү һ. б. өлкәләргә караган татар, рус һәм инглиз телләрендәге 100 дән артык фәнни хезмәт авторы һәм автордашы. Үз алдына татар телен дөнья күләмендә тарату, күтәрү һәм күрсәтүне, Татар теленең алты томлы аңлатмалы сүзлеген төзеп бетерүне максат итеп куя[6]
Фәнни хезмәтләре |
---|
Монографияләр
Уку-укыту әсбаплары
Сүзлекләр
Басылган мәкаләләре
Төрлеләр
|
Хатыны Гөлнара. Кызлары Иделә, Зәмирә.
Президентлары | Рифкать Миңнеханов (2023-гамәлдә) • Мәгъсүм Сәлахов (2014―2023) • Әхмәт Мазһаров (2006–2014) • Мансур Хәсәнов (1992–2006) |
---|---|
Фәнни-тикшеренү оешмалары | Г.Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институты • А.Х.Халиков исемендәге Археология институты • Татар энциклопедиясе һәм төбәкне өйрәнү институты • Шиһабетдин Мәрҗани исемендәге Тарих институты • Экология һәм җир асты байлыкларыннан файдалану проблемалары институты • Гамәли эзләнүләр институты • Гамәли семиотика институты • Исламны өйрәнү үзәге • Гаилә һәм демография үзәге |
Фәнни-методик җитәкчелек астында эшләүче оешмалар | Бөтенроссия куллану күләмен үлчәү[d] фәнни-тикшеренү институты • «Татарстан авыл хуҗалыгы фәнни-тикшеренү институты» (РФА КФҮ) • «Татар агрохимия һәм туфрак белеме фәнни-тикшеренү институты» (РФА КФҮ) • «Татарстан фәнни-техник мәгълүмат үзәге» • «НИИтурбокомпрессор» • «Педагогика, психология һәм социаль проблемалар институты» (РМА[d]) • «Бөтенроссия нефть геологиясе фәнни-тикшеренү институты[d]»ның Казан бүлекчәсе • Перспектив икътисади тикшеренүләр үзәге • Гамәли оптика дәүләт институты • «КНИАТ» Инновацион-технологик үзәге» сәнәгый технологияләр технопаркы • Идел буе углеводород чималы фәнни-тикшеренү институты • Татар агробизнес хезмәткәрләрен әзерләү институты • Үзәк руда булмаган файдалы казылмалар геологиясе фәнни-тикшеренү институты • Нефть ятмаларны эшкәртү ысулларын камилләштерү үзәге • Федераль токсикологик, радиацион һәм биологик иминлек үзәге • «Союзхимпроект» (КНИТУ) • Традицион мәдәниятне үстерү үзәге • «Идел-Чулман дәүләт табигый бисфера тыюлыгы» (РФ Табигый ресурслар һәм экология министрлыгы) • «ТатНИПИнефть» (Татнефть) • Химик продукциясе дәүләт фәнни-тикшеренү институты • ТР Уйлап табучылар һәм рационализаторлар җәмгыяте • «ТИСБИ» идарә институты |
Басмалары | «Научный Татарстан» журналы • Татар энциклопедиясе (Tatarica) • Татар энциклопедиясе сүзлеге • «Фән»нәшрияте • «Фәнни Татарстан» журналы |
Тану ысуллары | Алтын медале • Көмеш медале • Шиһабетдин Мәрҗани премиясе (гуманитар фәннәр) • Хәмид Мөштәри премиясе (математика, механика һәм техник фәннәр) • Гыйлем Камай премиясе (химия) • Владимир Энгелһардт премиясе (биология) • Әбүбәкер Терегулов премиясе (медицина һәм сәламәтлек саклау) • Карл Боль премиясе (ветеринария) • Василий Мосолов премиясе (авыл хуҗалыгы) • Андрей Адо премиясе (аллергология, иммунология һәм гомуми патология) • Виктор Попов премиясе (табигатьне рациональ куллану һәм тирә-як мохитне саклау) • Галимҗан Ибраһимов премиясе (татар телен һәм әдәбиятын өйрәнү) |
Гуманитар фәннәр бүлеге | Җитәкче: Радик Салихов • Хакыйкый әгъзалар: Искәндәр Гыйләҗев • Мирфатыйх Зәкиев • Дания Заһидуллина • Рүзәл Йосыпов • Рәфыйк Мөхәммәтшин • Наил Вәлиев • Айрат Ситдыйков • Индус Таһиров • Рафаил Хәким • Мөхбир-әгъзалар: Мөхәммәтгали Арсланов • Тәлгать Галиуллин • Ким Миңнуллин • Айнур Тимерханов • Фаяз Хуҗин • Шәрәфле әгъзалар: Хәнисә Алишина • Әлфис Гаязов • Михаил Пиотровский[d] • Фрид Рәшитев • Равил Фәйзуллин • Чит илләрдән әгъзалар: Әкмәлетдин Ихсаноглу[d] • Юлай Шамилоглы |
Социаль-икътисади һәм хокук фәннәре бүлеге | Җитәкче: Роза Әхмәдиева • Хакыйкый әгъзалар: Илшат Гафуров • Михаил Щелкунов • Анатолий Краснов • Фәрит Мөхәммәтшин • Марат Сафиуллин • Җәүдәт Сөләйманов • Мидхәт Фарукшин • Александр Яковенко[d] • Мөхбир-әгъзалар: Роза Әхмәдиева • Флүр Баһаутдинов • Валерьян Габделхаков • Елизавета Демидова-Петрова • Рәдиф Җамалетдинов • Сергей Киселев • Газиз Мингалиев • Вадим Хоменко • Сәлимҗан Шәрипов[d] • Шәрәфле әгъзалар: Руслан Гринберг[d] • Талия Хәбриева • Касыйм Йосыпов |
Медицина һәм биология фәннәре бүлеге | Җитәкче: Альберт Ризванов • Хакыйкый әгъзалар: Рәсим Абдрахманов • Динә Гайнетдинова • Альберт Галәвич • Рамил Гәрәев • Ольга Ильинская • Игорь Игнатьев • Андрей Киясов • Марс Михайлов • Алексей Созинов • Альберт Суфианов • Игорь Тарчевский • Рөстәм Хәйруллин • Мөхбир-әгъзалар: Сергей Бойчук • Гөлнар Ваһапова • Илгиз Гатауллин • Хәйдәр Гафаров • Венера Латыйпова • Станислав Мальцев • Эльмира Минһаҗева • Илдус Низамов • Марина Патяшина • Альберт Ризванов • Сергей Рыжкин • Динара Садыйкова • Рифгать Шәһидуллин • Шәрәфле әгъзалар: Ринат Акчурин • Ренад Жданов • Фёдор Севрюков[d] • Чит илләрдән әгъзалар: Абдулла Аббас[d] • Клаус Теодор Прайсснер[d] • Элизабет Танзи[d] • Ганс Хогерзайл[d] |
Авыл хуҗалыгы фәннәре бүлеге | Җитәкче: Айрат Вәлиев • Хакыйкый әгъзалар: Анатолий Краснов • Марсель Таһиров • Җәүдәт Фәйзрахманов • Мөхбир-әгъзалар: Айрат Вәлиев • Роберт Ильязов • Фәнүзә Кадыйрова • Харис Мусин[d] • Рөстәм Равилов • Радик Сафин • Рөстәм Сәхәпов • Шәрәфле әгъзалар: Нәҗип Мәҗитов[d] • Феофан Самуилов • Чит илләрдән әгъзалар: Камиль Окйай Сындыр[d] |
Математика, механика һәм машина белеме[d] фәннәре бүлеге | Җитәкче: Рәшит Низамов • Хакыйкый әгъзалар: Марат Арсланов[d] • Геннадий Дегтярёв • Юрий Гортышов • Илдус Закиров • Рифкать Миңнеханов • • Виталий Паймушин[d] • Ирек Фәхретдинов • Мөхбир-әгъзалар: Фәрит Әбләев • Фаил Әхмәдиев • Семён Насыйров[d] • Игорь Попов • Альфред Сөләйманов • Ибраһим Хисамиев • Шәрәфле әгъзалар: Станислав Васильев • Юрий Ершов[d] • Роберт Нигъмәтуллин • Рафаил Йосыпов • Чит илләрдән әгъзалар: |
Физика, энергетика[d] һәм Җир турында фәннәр бүлеге | Җитәкче: Наил Кашапов[d] • Хакыйкый әгъзалар: Айрат Абдуллин • Илфан Бикмаев • Альберт Гыйльметдинов • Равил Ибәтуллин • Әхәт Ильясов • Ренат Мөслимов • Валерий Песошин • Кев Салихов • Роальд Сәгъдиев • Мәкъзүм Сәләхов • Наил Сәхибуллин • Рәис Хисамов • Ленар Таһиров • Мөхбир-әгъзалар: Линар Әминов • Анастас Бохараев • Владимир Иванов • Адель Надеев • Морат Таһиров • Борис Тимеркәев • Шәрәфле әгъзалар: Илдар Габитов • Марат Гыйльфанов • Михаил Залиханов[d] • Игорь Колодезников • Ирина Ларочкина • Илдус Мәстүкев • Рәшит Сөнәев • Шәфәгать Тәхәветдинов • Чит илләрдән әгъзалар: Любитц Вольфганг[d] • Клаус Мёбиус[de] • Юрген Хенниг[d] • Уве Айххофф[de] |
Химия һәм химик технологияләр[d] бүлеге | Җитәкче: Рифгать Шәһидуллин • Хакыйкый әгъзалар: Сергей Дьяконов • Әхмәт Мазһаров • Рафинат Яруллин • Мөхбир-әгъзалар: Вильям Барабанов • Эльвира Батыева • Фаат Гарифуллин • Герман Дьяконов • Марат Җиһаншин • Александр Копылов • Лилия Никитина • Геннадий Романов • Исмәгыйль Хөснетдинов • Сергей Юшко • Шәрәфле әгъзалар: Александр Берлин • Ренад Сәгъдиев • Илшат Теләшев • Чит илләрдән әгъзалар: Владимир Агабеков[d] |
Хәтер | Яхъя Абдуллин • Сәйяр Айдаров • Вячеслав Алемасов • Николай Алёшин • Жорес Алфёров • Борис Арбузов • Азат Әхмәдуллин • Наил Әхмәтов • Габделхан Әхтәмҗан • Илдар Бәдриев • Шәүкәт Биктимеров • Әгъдәс Борһанов • Эдвард Дж. Бюргер[en] • Солтан Вәлиев • Камил Вәлиев • Гадел Вахитов • Леонид Волгин[d] • Билсур Габделхәев • Илшат Гайсин • Владимир Галкин • Фуат Ганиев • Мәхмүт Гәрәев • Рауис Гәрәев • Миркасыйм Госманов • Үзбәк Госманов • Марат Гыймадиев • Гали Даутов • Надир Дәүләт • Анатолий Дрегалин • Владимир Ефимов[d] • Габдулла Җиһаншин • Мәкъсүт Зарипов • Лидия Зарипова • Диләвер Зөбәеров • Азат Зыятдинов • Борис Иванов • Виктор Иванов • Владимир Иванов • Газыйм Идрисов • Зинфәр Исмәгыйлев • Әбрар Кәримуллин • Петр Кирпичников • Василий Киршин • Сергей Кляшторный[d] • Юрий Кожевников • Александр Коновалов • Юрий Коноплёв • Аркадий Кузнецов • Инна Лещинская • Василий Лихачев • Валерий Лузгин • Валерий Лунин[d] • Фёдор Мадякин • Валерий Максимов • Фоат Мансуров • Герман Марченко • Мирза Мәхмүтов • Туфан Миңнуллин • Сергей Михайлов • Әзһәр Мөхәммәдиев • Данияр Мөштәри • Рәфыйк Нәфыйков • Энгель Неттевич[d] • Рәшид Нугаев • Илдус Нуретдинов • Аркадий Пудовик • Габделхәмит Равилов • Александр Рябов • Илдар Салихов • Ренат Сәйфуллин[d] • Марсель Сәлимҗанов • Ибраһим Сафин • Фатыйх Сибәгатуллин • Тәлгат Сираҗетдинов • Эдуард Ситдыйков • Всеволод Талантов • Илтөзәр Терегулов • Валентин Тронов • Диләрә Тумашева • Алексей Тунаков • Владимир Федотов • Иштван Фодор[d] • Сәламбәк Хаҗиев • Альфред Халиков • Илдус Хәйбуллин • Филзә Хәмидуллин • Мансур Хәсәнов • Теодор Хелльбрюгге[d] • Шамил Чабдаров • Ягъсуф Шәфыйков • Томас Штрайль • Нил Юзиев • Алмаз Юлдашев • Фәйзерахман Юнысов • Разил Вәлиев |
2014 — 2023 елларда ТР Фән һәм техника өлкәсендәге Дәүләт бүләге лауреатлары | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2014 ел |
| ||||||||||||||||
2015 ел |
| ||||||||||||||||
2016 ел |
| ||||||||||||||||
2017 ел |
| ||||||||||||||||
2018 ел |
| ||||||||||||||||
2019 ел |
| ||||||||||||||||
2020 ел |
| ||||||||||||||||
2021 ел |
| ||||||||||||||||
2022 ел |
| ||||||||||||||||
2023 ел |
| ||||||||||||||||
Калыплар: 1994-2003 • 2004-2013 • 2014-2023 • 2024-2033 / Татарстан премияләре һәм лауреатлары / Татарстан дәүләт бүләкләре |