ภาคใต้ | |
---|---|
จากซ้ายบนไปล่างขวา: พระอาทิตย์ตกที่เกาะสมุย อุทยานแห่งชาติตะรุเตา วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร เขื่อนรัชชประภา และตัวเมืองภูเก็ต | |
แผนที่ภาคใต้ กำหนดตามสภาพภูมิศาสตร์โดยราชบัณฑิตยสถาน | |
เมืองใหญ่สุด | สงขลา (ฝั่งอ่าวไทย) ภูเก็ต (ฝั่งอันดามัน) |
จังหวัด | |
พื้นที่ | |
• ทั้งหมด | 73,848 ตร.กม. (28,513 ตร.ไมล์) |
ประชากร (2565) | |
• ทั้งหมด | 9,497,866 คน |
• ความหนาแน่น | 130 คน/ตร.กม. (330 คน/ตร.ไมล์) |
ดัชนีการพัฒนามนุษย์ | |
• HDI (2019) | 0.766 (สูง) [1] |
เขตเวลา | UTC+7 (Thailand) |
ภาคใต้ เป็นภูมิภาคหนึ่งของประเทศไทย ตั้งอยู่บนคาบสมุทรมลายู ขนาบด้วยอ่าวไทยทางฝั่งตะวันออก และทะเลอันดามันทางฝั่งตะวันตก มีเนื้อที่รวม 73,848 ตารางกิโลเมตร ความยาวจากเหนือจรดใต้ประมาณ 750 กิโลเมตร ทุกจังหวัดของภาคมีพื้นที่ติดชายฝั่งทะเล ยกเว้นจังหวัดยะลาและจังหวัดพัทลุง
พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ราบ มีทิวเขาที่สำคัญ ได้แก่ ทิวเขาภูเก็ต ทิวเขานครศรีธรรมราช โดยมีทิวเขาสันกาลาคีรี เป็นพรมแดนกั้นระหว่างประเทศไทยกับประเทศมาเลเซีย ทิวเขาในภาคใต้มีความยาวทั้งสิ้น 1,000 กิโลเมตร
แม่น้ำสายสำคัญ ได้แก่ แม่น้ำกระบุรี แม่น้ำหลังสวน แม่น้ำตะกั่วป่า แม่น้ำท่าทอง แม่น้ำพุมดวง แม่น้ำตาปี แม่น้ำปากพนัง แม่น้ำกลาย แม่น้ำตรัง แม่น้ำสายบุรี แม่น้ำปัตตานี และแม่น้ำโกลก
ภาคใต้มีลักษณะภูมิประเทศเป็นคาบสมุทรที่มีทะเลขนาบอยู่ 2 ด้าน คือ ตะวันออกด้านอ่าวไทย และตะวันตกด้านทะเลอันดามัน จังหวัดพัทลุงและจังหวัดยะลาเป็นจังหวัดที่ไม่มีพื้นที่ติดต่อกับทะเลภายนอก ชายหาดฝั่งอ่าวไทยเกิดจากการยกตัวสูง มีที่ราบชายฝั่งทะเลยาว เรียบ กว้าง และน้ำตื้น ทะเลอันดามันมีชายฝั่งยุบต่ำลง มีที่ราบน้อย ชายหาดเว้าแหว่ง เป็นโขดหิน มีหน้าผาสูงชัน
ภูมิประเทศของภาคใต้เต็มไปขุนเขาน้อยใหญ่ โดยเฉพาะบริเวณตอนกลางของภูมิภาค เช่น จังหวัดระนอง จังหวัดชุมพร จังหวัดสุราษฎร์ธานี จังหวัดพังงา จังหวัดนครศรีธรรมราช และจังหวัดกระบี่ โดยมีจุดสูงสุดของภาคใต้อยู่ที่ ยอดเขาหลวง 1,835 เมตร เหนือระดับน้ำทะเลปานกลาง ตั้งอยู่ในอุทยานแห่งชาติเขาหลวง (จังหวัดนครศรีธรรมราช)
ภาคใต้เป็นภูมิอากาศแบบมรสุมเมืองร้อน และโดยที่ภูมิประเทศของภาคใต้มีลักษณะเป็นคาบสมุทรยาวแหลม มีพื้นน้ำขนาบอยู่ทั้งทางด้านตะวันตก และทางด้านตะวันออก จึงทำให้มีฝนตกตลอดปีและเป็นภูมิภาคที่มีฝนตกมากที่สุด อุณหภูมิเคยสูงสุดที่จังหวัดตรัง 39.7 องศาเซลเซียส และอุณหภูมิเคยต่ำสุดที่จังหวัดชุมพร 12.12 องศาเซลเซียส
ภาคใต้ประกอบด้วย 14 จังหวัด ตามเกณฑ์ของราชบัณฑิตยสภา ดังนี้
ตราประจำ จังหวัด | ชื่อจังหวัด อักษรไทย | ชื่อจังหวัด อักษรโรมัน | จำนวนประชากร (คน) | พื้นที่ (ตร.กม.) | ความหนาแน่น (คน/ตร.กม.) |
---|---|---|---|---|---|
กระบี่ | Krabi | 469,769 | 4,708.512 | 99.77 | |
ชุมพร | Chumphon | 509,650 | 6,010.849 | 84.78 | |
ตรัง | Trang | 643,072 | 4,917.519 | 130.77 | |
นครศรีธรรมราช | Nakhon Si Thammarat | 1,557,482 | 9,942.502 | 156.64 | |
นราธิวาส | Narathiwat | 796,239 | 4,475.430 | 177.91 | |
ปัตตานี | Pattani | 709,796 | 1,940.356 | 365.80 | |
พังงา | Phang Nga | 267,491 | 4,170.895 | 64.13 | |
พัทลุง | Phattalung | 524,857 | 3,424.473 | 153.26 | |
ภูเก็ต | Phuket | 402,017 | 543.034 | 740.31 | |
ยะลา | Yala | 527,295 | 4,521.078 | 116.63 | |
ระนอง | Ranong | 190,399 | 3,298.045 | 57.72 | |
สงขลา | Songkhla | 1,424,230 | 7,393.889 | 192.62 | |
สตูล | Satun | 319,700 | 2,478.977 | 128.96 | |
สุราษฎร์ธานี | Surat Thani | 1,057,581 | 12,891.469 | 82.03 |
นอกจากนี้ ยังมีการแบ่งเป็นภูมิภาคย่อย ได้แก่ การแบ่งตามยุทธศาสตร์ แบ่งเป็น ภาคใต้ตอนบน และภาคใต้ตอนล่าง และการแบ่งตามอุตุนิยมวิทยา แบ่งเป็น ภาคใต้ตะวันออก หรือภาคใต้ฝั่งอ่าวไทย และภาคใต้ตะวันตก หรือภาคใต้ฝั่งอันดามัน โดยการแบ่งตามกรมอุตุนิยมวิทยา จะรวมจังหวัดเพชรบุรีและจังหวัดประจวบคีรีขันธ์เข้ามาด้วย
แบ่งตามยุทธศาสตร์ | แบ่งตามอุตุนิยมวิทยา | ||
---|---|---|---|
ภาคใต้ตอนบน | ภาคใต้ตอนล่าง | ภาคใต้ฝั่งตะวันออก | ภาคใต้ฝั่งตะวันตก |
อันดับ | จังหวัด | จำนวน (คน) (31 ธันวาคม 2558)[2] | จำนวน (คน) (31 ธันวาคม 2557)[3] | จำนวน (คน) (31 ธันวาคม 2556)[4] | จำนวน (คน) (31 ธันวาคม 2555) [5] | จำนวน (คน) (31 ธันวาคม 2554) [6] | จำนวน (คน) (31 ธันวาคม 2553) [7] |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | นครศรีธรรมราช | 1,552,530 | 1,548,028 | 1,541,843 | 1,534,887 | 1,526,071 | 1,522,561 |
2 | สงขลา | 1,410,577 | 75575 | 1,389,890 | 1,378,574 | 1,367,010 | 1,357,023 |
3 | สุราษฎร์ธานี | 1,046,772 | 1,040,230 | 1,031,812 | 1,023,288 | 1,015,072 | 1,000,383 |
4 | นราธิวาส | 783,082 | 774,799 | 766,145 | 757,397 | 747,372 | 737,162 |
5 | ปัตตานี | 694,023 | 686,186 | 675,764 | 671,615 | 663,485 | 655,259 |
6 | ตรัง | 640,793 | 638,746 | 636,043 | 631,920 | 626,708 | 622,659 |
7 | พัทลุง | 522,723 | 520,419 | 518,021 | 514,492 | 511,063 | 509,534 |
8 | ยะลา | 518,139 | 511,911 | 506,138 | 500,814 | 493,767 | 487,380 |
9 | ชุมพร | 505,830 | 500,575 | 498,294 | 495,310 | 492,182 | 489,964 |
10 | กระบี่ | 462,101 | 456,811 | 450,890 | 444,967 | 44545454 | 432,704 |
11 | ภูเก็ต | 386,605 | 378,364 | 369,522 | 360,905 | 353,847 | 345,067 |
12 | สตูล | 315,923 | 312,673 | 309,793 | 305,879 | 301,467 | 297,163 |
13 | พังงา | 264,074 | 261,370 | 259,420 | 257,493 | 254,931 | 253,112 |
14 | ระนอง | 187,536 | 177,089 | 174,776 | 182,648 | 183,849 | 183,079 |
— | รวม | 9,290,708 | 9,206,223 | 9,131,425 |
สถาบันอุดมศึกษาที่สำคัญของภาคใต้ ได้แก่
บริเวณภาคใต้ตอนบน เคยเป็นที่ตั้งของอาณาจักร 3 อาณาจักร ได้แก่
บริเวณภาคใต้ตอนล่าง เคยเป็นที่ตั้งของอาณาจักรเดียว ได้แก่
ในภาคใต้เป็นคาบสมุทรมีเทือกเขานครศรีธรรมราชกั้นกลางระหว่างชายฝั่งทั้งสอง มีอุทยานแห่งชาติสำคัญหลายแห่ง เช่น
เขื่อนของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย ที่สำคัญ ได้แก่
โนรา เป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านของภาคใต้ โดยเฉพาะมีท่ารำที่อ่อนช้อย สวยงาม บทร้องเป็นกลอนสด ผู้ขับร้องต้องใช้ปฏิภาณไหวพริบ สรรหาคำให้สัมผัสกันได้อย่างฉับไว มีความหมายทั้งบทร้อง ท่ารำและเครื่องแต่งกายเครื่องดนตรีประกอบด้วย กลอง ทับคู่ ฉิ่งโหม่ง ปี่ใน และกรับ ปัจจุบันพัฒนาเอาเครื่องดนตรีสากลเข้าร่วมด้วย แต่เดิมนิยมใช้ผู้ชายล้วนแสดง แต่ปัจจุบันมีผู้หญิงเข้าไปแสดงด้วย
หนังตะลุง คือ ศิลปะการแสดงประจำท้องถิ่นอย่างหนึ่งของภาคใต้ เป็นการเล่าเรื่องราวที่ผูกร้อยเป็นนิยาย ดำเนินเรื่องด้วยบทร้อยกรองที่ขับร้องเป็นสำเนียงท้องถิ่น หรือที่เรียกกันว่าการ "ว่าบท" มีบทสนทนาแทรกเป็นระยะ และใช้การแสดงเงาบนจอผ้าเป็นสิ่งดึงดูดสายตาของผู้ชม ซึ่งการว่าบท การสนทนา และการแสดงเงานี้ 25นายหนังตะลุงเป็นคนแสดงเองทั้งหมดหนังตะลุงเป็นมหรสพที่นิยมแพร่หลายอย่างยิ่งมาเป็นเวลานาน โดยเฉพาะในยุคสมัยก่อนที่จะมีไฟฟ้าใช้กันทั่วถึงทุกหมู่บ้านอย่างในปัจจุบัน หนังตะลุงแสดงได้ทั้งในงานบุญและงานศพ ดังนั้นงานวัด งานศพ หรืองานเฉลิมฉลองที่สำคัญจึงมักมีหนังตะลุงมาแสดงให้ชมด้วยเสมอแต่เมื่อเวลาผ่านไป หนังตะลุงกลับกลายเป็นความบันเทิงที่ต้องจัดหามาในราคาที่ "แพงและยุ่งยากกว่า" เมื่อเทียบกับภาพยนตร์ เพราะการจ้างหนังตะลุงมาแสดง เจ้าภาพต้องจัดทำโรงหนังเตรียมไว้ให้ และเพราะหนังตะลุงต้องใช้แรงงานคน (และฝีมือ) มากกว่าการฉายภาพยนตร์ ค่าจ้างต่อคืนจึงแพงกว่า ยุคที่การฉายภาพยนตร์เฟื่องฟู หนังตะลุงและการแสดงท้องถิ่นอื่นๆ เช่น มโนราห์ รองแง็ง ฯลฯ ก็ซบเซาลง ยิ่งเมื่อเข้าสู่ยุคที่ทุกบ้านมีโทรทัศน์ดู ละครโทรทัศน์จึงเป็นความบันเทิงราคาถูกและสะดวกสบาย ที่มาแย่งความสนใจไปจากศิลปะพื้นบ้านเสียเกือบหมดปัจจุบัน โครงการศิลปินแห่งชาติ สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ ได้ส่งเสริมให้มีการอนุรักษ์และสืบทอดศิลปะการแสดงหนังตะลุงให้แก่อนุชนรุ่นหลัง เพื่อรักษามรดกทางวัฒนธรรมอันทรงคุณค่านี้ให้คงอยู่สืบไป
ภาคใต้มีภาษาพูดประจำถิ่นที่ห้วนๆสั้นๆเป็นเอกลักษณ์ เรียกว่า “ภาษาใต้หรือแหลงใต้” ส่วนกลุ่มคนที่อยู่แถบชายแดนไทย-มาเลเซียนิยมพูดภาษายาวีหรือภาษามาเลเซีย ตัวอย่างภาษาพูดภาคใต้ เช่น แหลง (พูด) หรอย (อร่อย) ทำไหร (ทำอะไร) เมี้ยว. (เหมียว) มนถิน (มนทิน) บางท้องถิ่นใช้ภาษายาวี เพราะนับถือศาสนาอิสลามการแต่งกายภาคใต้ ภาคนี้มีการแต่งกายต่างกันตามเชื้อชาติ ถ้าเชื้อสายจีนจะแต่งแบบจีน ถ้าเป็นมุสลิม ก็จะแต่งคล้ายกับชาวมาเลเซีย[ต้องการอ้างอิง]
เมืองหลวง | ||
---|---|---|
ภาคเหนือ | ||
ภาคตะวันออก เฉียงเหนือ | ||
ภาคกลาง | ||
ภาคตะวันออก | ||
ภาคตะวันตก | ||
ภาคใต้ | ||
หมายเหตุ - แบ่งภูมิภาคตามเกณฑ์ของราชบัณฑิตยสภา |