Urszula Dudziak
Narzędzia
Ogólne
Drukuj lub eksportuj
W innych projektach
![]() Urszula Dudziak (2021) | |||
Imię i nazwisko | Urszula Bogumiła Dudziak | ||
---|---|---|---|
Pseudonim | Urszula May, Dorota Cedro, Ulla | ||
Data i miejsce urodzenia | |||
Instrumenty | |||
Typ głosu | |||
Gatunki | |||
Zawód | piosenkarka, kompozytorka, autorka tekstów, pisarka, youtuberka | ||
Aktywność | od 1958 | ||
Wydawnictwo | Kayax i MTJ, dawniej Columbia, Arista, Inner City(inne języki), Selles, Polonia, Pop Eye, CTI Records(inne języki), Polskie Nagrania „Muza”, In+Out, EMI, Pronit | ||
Zespoły | |||
Vocal Summit Urbaniak’s Orchestra Vienna Art Orchestra(inne języki) | |||
Odznaczenia | |||
![]() ![]() ![]() | |||
| |||
Strona internetowa |
Małżeństwo | Bogdan Tłomiński (od 2013), Benght Dahllof (1993–2013), Michał Urbaniak (1967–1987) | ||
---|---|---|---|
Partner | Jerzy Kosiński (1987–1991) | ||
Dzieci | Mika Urbaniak, Katarzyna Urbaniak | ||
Krewni i powinowaci | Rodzeństwo: Leszek Dudziak, Danuta Dudziak | ||
|
Urszula Bogumiła Dudziak-Urbaniak (ur. 22 października 1943 w Straconce) – polska piosenkarka jazzowa, kompozytorka i autorka tekstów[2], pisarka[3], od 2017 również youtuberka[4].
Nagrała ponad 50 albumów studyjnych[5]. Współpracowała z artystami, takimi jak Pectus, Voo Voo, Ryszard Rynkowski, Reni Jusis, Bobby McFerrin, Sting czy Flora Purim[5][6].
Urodziła się we wsi Straconka, która od 1973 jest dzielnicą Bielska-Białej[5]. Jej starszy brat Leszek Dudziak był perkusistą jazzowym, znanym ze współpracy z Krzysztofem Komedą[7][8]. Ma też młodszą o sześć lat siostrę Danutę[9]. Mając dwa lata[10], przeniosła się z rodzicami do Gubina. Mieszkała również w Nowej Soli[11], Zielonej Górze[11] i Warszawie[12].
W dzieciństwie uczyła się gry na akordeonie i pianinie[9]. Należała do harcerstwa, śpiewała piosenki patriotyczne, ludowe i czardasze oraz sięgała po repertuar artystek popowych, takich jak Maria Koterbska, Sława Przybylska, Hanna Rek i Ludmiła Jakubczak[9]. W wieku 14 lat usłyszała w radiu utwór Elli Fitzgerald, dzięki której zainteresowała się jazzem[13]. Śpiewała także z amatorskimi zespołami z Zielonej Góry[14]. Występowała i nagrywała z orkiestrą Edwarda Czernego[5].
W 1958 przystąpiła do zespołu Krzysztofa Komedy[9], z którym wystąpiła po raz pierwszy w Klubie Hybrydy[5] i nagrała piosenkę „Nie jest źle”[15][16].
Nagrywała też pierwsze piosenki dla Polskiego Radia, w tym np. utwór „Pójdę wszędzie z tobą”[17]. W tym okresie przez jakiś czas występowała pod pseudonimami „Urszula May” i „Dorota Cedro”[18]. W 1963 Agnieszka Osiecka i Jan Ptaszyn Wróblewski napisali dla niej w 1963 piosenkę „Ulice wielkich miast”[15][19]. Kompozycja znalazła się na albumie Osieckiej pt. Pięć oceanów[20]. W czerwcu 1963 za wykonanie piosenek „Nie jest źle” i „Ulice wielkich miast” otrzymała wyróżnienie na 1. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu[21].
Od 1964 współpracowała z Michałem Urbaniakiem, z którym w 1967 wzięła ślub[17]. W latach 1969–1972 brała udział w Międzynarodowym Festiwalu Jazzowym Jazz Jamboree w Warszawie[14].
W 1971 zafascynowała się muzyką wykorzystującą elektroniczne przetworniki głosu. Wówczas podjęła decyzję o śpiewaniu bez zwracania uwagi na tekst, lecz wyłącznie na dźwięki[13]. Sama użyła po raz pierwszy takiej techniki przy nagrywaniu swojej debiutanckiej płyty długogrającej pt. Newborn Light (wydanej w 1972 w Szwajcarii i 1974 w Stanach Zjednoczonych[15]), zrealizowanej w duecie z Adamem Makowiczem[17][22]. Album ten dostał 5/5 gwiazdek od prestiżowego amerykańskiego magazynu DownBeat(inne języki)[15]. W 1973 ukazał się w Niemczech album Michała Urbaniaka, Urszuli Dudziak, Tomasza Stańki i Attili Zollera(inne języki) pt. We’ll Remember Komeda. W 1976 ten sam album ukazał się w USA pod tytułem Tribute to Komeda[15].
W 1973 wraz z mężem wyjechała do Stanów Zjednoczonych do Manhattanu[12]. Uczestniczyła tam w przedsięwzięciach artystycznych Michała Urbaniaka. Występowała wtedy jako One Woman Show[14]; śpiewała m.in. na Newport Jazz Festival, czy w Carnegie Hall[23]. W 1975 wydała trzeci i zarazem swój pierwszy autorski album, zatytułowany po prostu Urszula[24]. Ukazał się w 1975 w Stanach Zjednoczonych, Japonii, Brazylii i Meksyku, a w 1976 – w Wenezueli i we Włoszech. Na rynku europejskim album pojawił się dopiero w 2011. Oprócz utworu „Just the Way You Are” na krążku nie znalazł się żaden tekst, jedynie przetworniki głosu[15]. Płyta znalazła się w liście 1000 najpopularniejszych albumów z 1975 według serwisu Rate Your Music[25]. Z tego też albumu pochodzi najpopularniejszy utwór Dudziak, „Papaya”[26]. W 1976 piosenka została wykorzystana w czołówce brazylijskiej telenoweli Anjo Mau emitowanej na antenie TV Globo[27].
W 1977 wydała drugi autorski album pt. Midnight Rain[15][28], poza tym wzięła udział w nagraniach materiału na płyty Michała Urbaniaka: Michal Urbaniak’s Fusion – Smiles Ahead (1977) i Heritage (1978)[15]. W 1979 wydała album pt. Future Talk, który zawierał muzykę jazz-rockową i free-jazzową. W tym samym roku popularny magazyn „Los Angeles Times” mianował Dudziak piosenkarką roku[15].
W 1981 została członkinią międzynarodowego zespołu Vocal Summit (w składzie: Dudziak, Bobby McFerrin, Janne Lee, Jay Clayton(inne języki) oraz Lauren Newton(inne języki))[29]. Wraz z Jerzym Kosińskim przygotowała autobiograficzny program muzyczny Future Talk (promujący album Future Talk), z którym koncertowała po większości krajów Europy oraz spektakl The Nature Is Leaving Us[5]. W latach 80. nagrała kolejne osiem albumów muzycznych: Magic Lady (In and Out) (1980)[30], Solo's, Duo's And Trio's (1982)[31], Sorrow Is Not Forever-Love Is: Vocal Summit (jako zespół Vocal Summit) (1982)[30], Ulla (1982)[30], Sorrow Is Not Forever...But Love Is (1983)[30], Percussion Summit (1984)[31], High Horse (1984)[30][31] oraz Serenata (1989)[31]. Najpopularniejszymi z nich okazały się Ulla[32][15] oraz Sorrow Is Not Forever-Love Is: Vocal Summit[30].
Do 1985 współpracowała m.in. z orkiestrą Gila Evansa, zespołem Archiego Sheppa, Chico Freemanem(inne języki), Florą Purim, czy Vienna Art Orchestra(inne języki)[14]. W 1985 po 13-letniej nieobecności wróciła do Polski i wystąpiła w duecie z Bobbym McFerrinem na festiwalu Jazz Jamboree w Warszawie[21][33]. Po powrocie do Polski podjęła współpracę z Grażyną Auguścik, z którą koncertuje w Polsce i Stanach Zjednoczonych[34]. Także w 1985 wzięła rozwód z Michałem Urbaniakiem. Jak sama komentuje: została „wokalistką jazzową z Polski, z dwojgiem małych dzieci, bez pieniędzy”[15]. Po rozstaniu w 1986 przez pół roku pracowała w nowojorskiej firmie sprzedającej wzmacniacze do gitar elektrycznych marki SovTech[35][36]. Ponadto dorabiała na życie, pracując jako akwizytorka firmy MCI Inc. i kelnerka w firmie cateringowej[36].
W latach 90. śpiewała w zespole Walk Away[37], z którym koncertowała po kraju i wystąpiła m.in. na Jazz Jamboree w 1992[35]. Kontynuowała też karierę solową i koncertowała po Europie z programem „Future Talk”[38]. W 1991 przez Telewizję Polską zrealizowany został film biograficzny o Urszuli Dudziak pt. Ursula’s Story. Reżyserką została Danuta Beata Postnikoff[14].
W 2005 została uhonorowana Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[34]. W 2007 jej singiel „Papaya” z 1976 stał się hitem na Filipinach, w Azji i Ameryce Południowej. Do utworu dodano charakterystyczny taniec „Papaya Dance”, który został wykorzystany w filipińskim teleturnieju Game Ka Na Ba? emitowanym na kanale ABS-CBN[39][40][41][42][43]. Utwór na nowo odkrył prezenter radiowy z Filipin. W 2008 o sukcesie „Papai” i tańca „Papaya Dance” informowała amerykańska stacja telewizyjna ABC w programie Good Morning America[44]. „Papayę” tańczyła m.in. armia filipińska podczas przerwy w musztrze[43], a sam singiel sprzedał się ponad 300 tys. razy w Meksyku[45].
W 2007 otrzymała Odznakę Honorową za Zasługi dla Województwa Lubuskiego oraz Perłę Honorową Polskiej Gospodarki w kategorii „kultura”[46][47]. W 2008 odebrała nagrodę TVP Polonia na 45. KFPP w Opolu[21]. W 2009 została uhonorowana Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[48].
W 2010 znalazła się na trzecim miejscu w plebiscycie 50 najlepszych wokalistek sporządzonym przez miesięcznik „Machina”[49].W 2011, jako mentorka chóru z Zielonej Góry, zajęła drugie miejsce w finale pierwszej edycji Bitwy na głosy. W 2012 ukazała się autobiografia Dudziak pt. Wyśpiewam Wam wszystko. 17 sierpnia 2013 wystąpiła z zespołem na koncercie McFerrin+ w ramach projektu Solidarity of Arts. Wystąpiła w duecie z gospodarzem, Bobby McFerrinem. Tego dnia nastąpiło odsłonięcie odcisku jej dłoni w Alei Gwiazd w Gdańsku. Uczestniczyła również w poprzedniej edycji festiwalu – Stańko+, śpiewając utwór Krzysztofa Komedy Kołysanka Rosemary.
W 2014 wydała singiel „Pójdę wszędzie z Tobą”, który nagrała ze swoją córką, Miką Urbaniak[50]. Do utworu nakręciła teledysk[51]. Z piosenką dotarła do 30. miejsca na Liście przebojów Programu Trzeciego[50].
W 2017 odebrała Fryderyka za całokształt twórczości w kategorii muzyka jazzowa[52]. W 2018 ukazała się druga autobiografia Dudziak pt. „Wyśpiewam wam więcej”, będąca uzupełnieniem książki z 2012.
W 2019 była trenerką w pierwszej edycji The Voice Senior i zagrała gościnnie w filmie Jak zostać gwiazdą. W maju 2020, w trakcie trwania pandemii COVID-19 wzięła udział w akcji #hot16challenge2, promującej zbiórkę funduszy na rzecz personelu medycznego. Jesienią tego samego roku była trenerką w 11. edycji The Voice of Poland[53].
W grudniu 1967 wyszła za muzyka jazzowego Michała Urbaniaka, z którym ma dwie córki: Katarzynę (która studiowała w Nowym Jorku nauki humanistyczne) i Mikę (która także została piosenkarką)[54]. Urbaniak po ok. 20 latach małżeństwa, we wrześniu 1985, zostawił żonę dla aktorki Liliany Komorowskiej[43]. Po rozwodzie przez cztery lata była związana z pisarzem Jerzym Kosińskim (zm. 1991[43]), któremu dedykowała album pt. Malowany ptak[55]. W 1993 wyszła za kapitana żeglugi Benghta Dahllofa[56], z którym się rozwiodła. Od 2013 jest związana z Bogdanem Tłomińskim, kapitanem żeglugi wielkiej[10][43].
W 2008 zdiagnozowano u niej złośliwego raka piersi[10][43]. Przeszła mastektomię, wskutek której usunięto jej lewą pierś[10]. Nie miała nawrotów choroby[43].
Ma domy m.in. w Nowym Jorku (na Manhattanie), Szwecji i Warszawie[57].
Wraz z Bogdanem Tłomińskim mieszka w małej wsi, blisko Podlasia. Posiadają tam dom z bali[12].
W twórczości Urszuli Dudziak przeważa muzyka jazzowa[58]. Dysponuje szeroką skalą głosu[58]. Od 1971 śpiewa w większości wykorzystując elektroniczne przetworniki głosu[13].
Wielokrotnie była opisywana jako kobieta żywiołowa i energetyczna[59][60][61][62]; posiadająca dużo optymizmu i radości[63][64].
Rok | Tytuł | Wydawnictwo | Data wydania | ISBN | Źr. |
---|---|---|---|---|---|
2012 | Wyśpiewam Wam wszystko | Kayax | 12 czerwca 2012 | ISBN 978-83-927811-5-8 | [100] |
2018 | Wyśpiewam Wam więcej | Agora | 17 października 2018 | ISBN 978-83-268-2728-0 | [101] |