مَس دیتمان میکِلسِن (دانمارکی: Mads Dittmann Mikkelsen؛ دانمارکی: [ˈmæsˈmikl̩sn̩](شنیدن)؛ زادهٔ ۲۲ نوامبر ۱۹۶۵) بازیگر دانمارکی است. او که در آغاز یک ژیمناست و رقصنده بود، پس از بازی در چندین فیلم در دانمارک شناخته شد که از آن جمله میتوان به ایفای نقش «تونی»، فروشندهٔ مواد مخدر در دو فیلم موادفروش و موادفروش ۲ (۱۹۹۶ و ۲۰۰۴)، کارآگاه گروهبان «آلن فیشر» در سریال تلویزیونی واحد سیار (۲۰۰۰–۲۰۰۴)، «نیلس» در تا ابد عاشقت هستم (۲۰۰۲)، «سِوند» در قصابهای سبز (۲۰۰۳)، «ایوان» در سیبهای آدم (۲۰۰۵) و «یاکوب» در بعد از عروسی (۲۰۰۶) اشاره کرد.
روزنامهنگار و منتقد فیلم ای.او. اسکات در نیویورک تایمز دربارهٔ او گفت که میکلسن در صحنهٔ هالیوود به «بازیگری قابل اعتماد با رخساری جذاب و فریبا» مبدل شدهاست، اما از منظر درونی «او چیز دیگری است: یک ستاره، یک اصل بدیهی و حقیقت آشکار، چهرهای از احیای مجدد سینمای دانمارک.»[۴]
میکلسن در ۲۲ نوامبر ۱۹۶۵ در محلهٔ اوستربرو در کپنهاگدانمارک زاده شد.[۵] مادرش «بنته کریستیانسن» و پدرش «هنینگ میکلسن»[۶] یک رانندهٔ تاکسی بود.[۷] او و برادر بزرگترش لارس میکلسن در محلهٔ نوربرو بزرگ شدند.[۸]
در نوجوانی، او آموزشهای ژیمناستیک دید و میخواست در سطح قهرمانی در این ورزش فعالیت کند، اما سپس به تحصیل در رشتهٔ هنری رقص در «آکادمی باله» در یوتبری پرداخت و در همین هنگام بود که زبان سوئدی را نیز بهخوبی فرا گرفت.[۹] در همین کلاسهای رقص او با هانه یاکوبسن آشنا شد و در سال ۲۰۰۰ با هم ازدواج کردند. وی به مدت یک دهه یک هنرمند حرفهای رقص بود تا آنکه بهمنظور یادگیری هنر بازیگری، رقص را رها کرد و در سال ۱۹۹۶ به «مدرسهٔ تئاتر و نمایش آرهوس» واقع در شهر آرهوس رفت و حرفهٔ بازیگریاش از اینجا شروع شد.[۱۰][۱۱]
حرفه
۱۹۹۶ تا ۲۰۰۵
نخستین حضور میکلسن در سینما، بازی در نقش یک فروشندهٔ مواد مخدر در فیلم موفقِ نیکلاس ویندینگ رفن به نام موادفروش بود که در دنبالهٔ فیلم نیز تکرار شد. او در فیلمهای مشهور دانمارکی، بیشتر نقشهای حاشیهای و غالباً کمدی را ایفا میکرد. در سال ۱۹۹۹ وی در کنار کیم بودنیا، نقش «لِنی» را که شخصیت اصلی بلیدر بود، بازی کرد که یک متخصص خجالتی فیلم را به تصویر میکشید که از اختلال شخصیت دوریگزین رنج میبرد. در سال ۲۰۰۰، وی در کنار سورن پیلمارک، اولریش تامسن، نیکولای لی کاس در فیلم نورهای سوسوزننده به کارگردانی آندرس توماس ینسن ظاهر شد. سال بعد نیز میکلسن، با بازی در فیلم درام کوتاه و بلند شهرت بیشتری یافت.[۱۲]
در سال ۲۰۰۲، میکلسن در فیلم قلبهای باز، نقش یک پزشک جوان را بازی کرد عاشق دوست دختر یکی از بیمارانش میشود و برای میکلسن نامزدی جوایز بودیل و روبرت را برای بهترین بازیگر مرد در سال ۲۰۰۳ در پی داشت. او بابت همین نقش برندهٔ جایزهٔ بهترین بازیگری در جشنواره فیلم روآن نوردیک شد.[۱۳] میکلسن در سال ۲۰۰۳ نقش اصلی فیلم کوتاه «اکنون» را ایفا کرد که در آن، مردی همسر و فرزندش را ترک میکند.[۱۴] وی همچنین نقش مقابل نیکولای لی کاس را در فیلم قصابهای سبز ایفا نمود که در قالب یک شاگرد قصاب یتیم در شهری کوچک ظاهر میشود که در آن، تهیهٔ گوشت انسان، تخصص این قصابی است[۱۵] و بابت این نقش، برندهٔ جایزهٔ فانتاسپورتوی بهترین بازیگر مرد شد. کمی بعد، در فیلم اسپانیایی تورمولینوس ۷۳ به کارگردانی پابلو برگر ظاهر شد که در آن نقش یک فروشنده بدخلق دائرةالمعارف، که به بهانهٔ فروش دائرةالمعارفهای سمعی و بصری دربارهٔ تولید مثل جنسی انسان، درواقع فیلم پورنو را به کشورهای اسکاندیناوی صادر میکند. این فیلم اگرچه در اسپانیا به موفقیت خوبی دست یافت، اما در کشورهای اسکاندیناوی استقبال ضعیفی از آن شد.[۱۶]
وی در سال ۲۰۰۴، نقش «تونی» فروشندهٔ مواد مخدر را موادفروش ۲ تکرار کرد که برایش جایزهٔ بودیل بهترین بازیگر نقش اصلی مرد، جایزهٔ زولوی بهترین بازیگر مرد و جایزهٔ روبرت بهترین بازیگر مرد را بهدنبال داشت. یک منتقد سینما، چهرهٔ وی را در برابر آینه در فیلم، به چهرهٔ رابرت دنیرو در فیلم راننده تاکسی تشبیه کرد.[۱۷] در سال ۲۰۰۵ میکلسن یک «کشیش محلی غیرمتعارف» به نام «ایوان» را در فیلم سیبهای آدم به تصویر کشید که یک نئونازی (با بازی اولریش تامسن) را که به انجام خدمات اجتماعی و پخت پای سیب محکوم شده، به چالش میکشد.[۱۸]
نقش برجسته و طولانیمدت نیکلسن در سریال جنایی واحد سیار به کارگردانی نیلز آردن اوپلو رقم خورد و برایش جایزهٔ بهترین بازیگر نقش مرد در جشنوارهٔ تلویزیونی دانمارک را به ارمغان آورد. این سریال ۳۲ قسمتی حدود ۴ سال ادامه داشت. شهرت جهانی او با ایفای نقش «تریستان» در فیلم آرتور شاه به کارگردانی جری بروکهایمر بیشتر شد که با وجود نقدهای منفی، موفقیت تجاری خوبی داشت.[۱۹]
در سال ۲۰۰۶، میکلسن در کنار استینه استینگده و یانا پلودکووا در فیلم تحسینشدهٔ پراگ به کارگردانی اوله کریستیان مدسن هنرنمایی کرد که برندهٔ جایزهٔ زولوی بهترین بازیگر مرد و نامزد دریافت جایزهٔ بودیل و جایزهٔ رابرت بهترین بازیگر مرد شد. ادی کاکرل از مجلهٔ ورایتی نوشت که میکلسن «چهرهٔ خشک و جدی» خود را در اجرایی «برجسته» نشان داد.[۲۰] در همان سال، میکلسن به اولین موفقیت بینالمللی تحسین شده خود در نقش «شیفره» در بیست و یکمین فیلم جیمز باندکازینو رویال دست یافت. میکلسن گفته بود که چنان آسان و سریع برای این نقش انتخاب شد که حتی دنیل کریگ از وی پرسیده بود که آیا برای بهدست آوردن این نقش با کسی همخوابه شدهاست یا خیر.[۲۱] او دربارهٔ انتخاب بازیگران گفت: «آنها درسشان را خوب بلد بودند، کارهای من را دیده بودند، بنابراین بد نشد، فقط آخرش کمی ضدحال بود، چون من آماده بودم که کارهای بیشتری را برایشان انجام دهم، اما … [شانه بالا میاندازد] … به هر جهت جزء تیم بازیگری شدم.»[۲۱] میکلسن همچنین افزود چون او پیش از آن در دانمارک یک ستاره بزرگ سینما بود، این موفقیت بینالمللی، تأثیر چندانی بر حرفه او نگذاشت. راجر ایبرت به حس تعلیق در صحنهٔ رویارویی میکلسن با جیمز باند در طول بازی پوکر اشاره کرد، که در آن از چشم چپ «شیفره» قطرههای اشک خونین میآید.[۲۲]دیوید ادلستین از مجلهٔ نیویورک گفت: «میکلسن پلاکهای مستطیلیشکل بازی را طوری میان انگشتان خود میچرخاند که گویی نژاد جدیدی از آخوندک است. شیفره [شخصیتی] وحشتانگیز و خونخوار است».[۲۳] در سال ۲۰۰۶، میکلسن نقش اصلی درام دانمارکی بعد از عروسی را به عهده گرفت که نامزد دریافت جایزه اسکار بهترین فیلم بینالمللی شد[۲۴] و برای میکلسن جایزهٔ بهترین بازیگر مرد جشنواره بینالمللی فیلم پام اسپرینگز و جایزه فیلم اروپا بهترین بازیگر نقش اول مرد را به ارمغان آورد. نیویورک تایمز دربارهٔ او نوشت که میکلسن در صحنهٔ هالیوود به «بازیگری قابل اعتماد با رخساری جذاب و فریبا» مبدل شدهاست، اما از منظر درونی «او چیز دیگری است: یک ستاره، یک اصل بدیهی و حقیقت آشکار، چهرهای از احیای مجدد سینمای دانمارک.»[۲۵]
در سال ۲۰۰۸، میکلسن نقش یورن اوئن اشمیت را در فیلم شعله و لیمو در کنار توره لینهارت و استینه استینگده ایفا نمود که اقتباسی آزاد از وقایع حقیقی دربارهٔ دو مبارز و چریک فعال جنبش مقاومت دانمارک در جنگ جهانی دوم بود.[۲۶] مایکل اوسالیوان از واشینگتن پست شخصیت میکلسن و لینهارت را به بوچ کسیدی و ساندنس کید تشبیه کرد و افزود «این فیلم، دربارهٔ دو یاغی خوشتیپ مسلح است. فیلمی با روند تُند، شیک و مهیج.»[۲۷] در سال ۲۰۰۸ میکلسن صداپیشگی شخصیت «شیفره» را در بازی ویدئویی ۰۰۷: ذرهای آرامش به عهده گرفت و در نقش «شیفره» در «همایش شرورهای ۰۰۷» در برگنتساتریش ظاهر شد که توسط شرکت ساعتسازی سواچ برگزار شده بود.[۲۸] یک سال بعد که میکلسن به عنوان یکی از شهوتانگیزترین بازیگران مرد اروپا معروف شده بود، در نقش ایگور استراوینسکی آتشینمزاج در مقابل آنا موگلالیس در فیلم تحسینشدهٔ کوکو شنل و ایگور استراوینسکی به کارگردانی یان کونن بازی کرد که براساس روابط عاشقانه بین این آهنگساز نامدار و طراح مشهور لباس کوکو شانل ساخته شده بود. مجلهٔ امپایر از آن به عنوان «یک فیلم خیره کننده بصری [که] به روابط نامشروع شنل و استراوینسکی در دهه ۱۹۲۰ فرانسه میپردازد»، یاد کرد.[۲۹] فیلیپ فرنچ از روزنامهٔ آبزرور این فیلم را «زیبا، هوشمند و سطحی، همچون یک جام شیشهای که در نگاه اول مانند یک دریاچه عمیق به نظر میرسد» توصیف کرد، و اظهار داشت که «استراوینسکیِ میکلسن با کوکو شانلِ موگلالیس همخوانی دارد که هر دو به یک اندازه مدرن و خودخواه جذاب هستند.»[۳۰] پس از این فیلم، میکلسن دوباره بازی در نقشهای اکشن خشن را به عهده گرفت و در نقش «رفن»، یک جنگاور نورس در جنگهای صلیبی در فیلم خیزش والهالا و همچنین «دراکو»، رئیس از خودگذشتهٔ نگهبانان پادشاه در فیلم برخورد تایتانها ظاهر شد.[۲۴] فیلم خیزش والهالا تماماً در اسکاتلند فیلمبرداری شد.[۳۱]
در سال ۲۰۱۱ میلادی، میکلسن نقش «کنت دو روشفور» را در فیلم سه تفنگدار بازی کرد که در گیشه موفق بود اما با نقدهای منفی منتقدان مواجه شد.[۳۲] در سال ۲۰۱۲، وی در فیلم شکار هنرنمایی کرد که برایش جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره کن را در شصت و پنجمین دورهٔ این جشنواره به ارمغان آورد. وی نقش یک معلم مدرسه را بازی کرد که به اشتباه متهم به سوءاستفاده جنسی از کودکان میشود. میکلسن بابت ایفای این نقش، نامزد دریافت جوایز فیلم اروپا برای بهترین بازیگر مرد و همچنین جایزهٔ بازیگر مرد سال حلقه منتقدان فیلم لندن شد. در همان سال، او در فیلم یک رابطه سلطنتی ظاهر شد که نامزد دریافت جایزه اسکار بهترین فیلم بینالمللی در هشتاد و پنجمین دوره جوایز اسکار شد.[۳۳] در این فیلم، او نقش پزشک برجستهٔ آلمانی یوهان فریدریش اشترونزه را بازی کرد که حین درمان کریستیان هفتم پادشاه دانمارک-نروژ، وارد رابطهٔ عاشقانهای با «کارولین ماتیلده» ملکهٔ دانمارک-نروژ میشود. این فیلم یکی از پرخرجترین فیلمهای تاریخ سینمای دانمارک محسوب میشود که بیشتر به دلیل لباسهای پُر زرق و برق و تجملی آن بود و مورد استقبال منتقدان واقع شد.[۳۴] میکلسن دربارهٔ این نقشِ خود گفت: «خودم متعجب شدم که چقدر پس از خواندن فیلمنامه، احساساتی شدم. آن هم برای یک درام تاریخی مقطعی. فیلمنامه پر است از دو راهی و تنگنای تصمیمگیری. این پزشک هم پادشاه را دوست دارد و هم عاشق ملکه شدهاست و در عین حال همچنان سیاستمدار است. سعی میکند دیدگاه بسته خود را دگرگون کند، اما ناگهان دقیقاً همان کارهایی را انجام میدهد که از همه درباریان دیگر به خاطر انجام آنها متنفر بود، و من فکر کردم که این جالب و بسیار انسانی بود.»[۲۱] در سال ۲۰۱۲، میکلسن همچنین بهعنوان «فرد سال» انجمن آمریکایی دانمارک انتخاب شد.[۳۵]
میکلسن در سریال تلویزیونی هانیبال محصول انبیسی، نقش هانیبال لکتر را در کنار هیو دنسی (در نقش «ویل گراهام») بازی کرد. این سریال مورد تحسین منتقدان بود و آنان بازی میکلسن را در این نقش ستودند.[۳۶] میکلسن در آغاز مردد بود که نقش را بپذیرد یا خیر، چرا که معتقد بود تصویرسازی آنتونی هاپکینز از این شخصیت، «بینقص و کامل» بود.[۳۷] وی دربارهٔ این نقشش گفت: لکتر یک روانآزار یا قاتل زنجیرهای اصیل نیست. به نظر من او همانقدر نزدیک به شیطان است که نزدیک به فرشتگان مغضوب است. او زیبایی را در مرگ میبیند و هر روز برایش، روز جدیدی است، مملو از فرصتهای نو.»[۳۷]
در سال ۲۰۱۶، میکلسن یکی از داوران بخش رقابتهای اصلی جشنواره فیلم کن ۲۰۱۶ بود.[۳۹] در اکتبر ۲۰۱۶، نقش کاسیلیوس را در فیلم دکتر استرنج در کنار بندیکت کامبربچ و تیلدا سوینتن ایفا نمود. با آنکه شخصیت کاسیلیوس را به خاطر استفاده ناچیز و همچنین ارائه «یک شخصیت بد کلیشهای» دیگر مورد انتقاد قرار دادند،[۴۰][۴۱][۴۲] اما بازی میکلسن در این نقش مورد توجه منتقد فیلم مت زالر سایتز در وبگاه راجر ایبرت واقع شد: «میکلسن در شوخی کردن استاد است در حالی که خطبهخط فیلمنامه را با تخیل و احساس ارائه میدهد. او آگاه، باهوش و حتی ناقلا و شیطان است، ترکیبی از ویژگیهای عملکردی که ترکیب آنها با موفقیت اغلب دشوار است.»[۴۳] در دسامبر ۲۰۱۶ میکلسن نقش یک دانشمند و پدر جین ارسو به نام گالن اِرسو را در فیلم اپرای فضایی روگ وان بازی کرد.[۴۴] در سال ۲۰۱۸ او در فیلم دلهرهآور شمالگان به کارگردانی جو پیانا حضور یافت.[۴۵] میکلسن همچنین یکی از بازیگران فیلم آشوب مدام به کارگردانی داگ لیمان بود.[۴۶]
در نوامبر ۲۰۲۰ میکلسن اعلام کرد که مشغول مذاکرات اولیه با برادران وارنر جهت ایفای نقش گلرت گریندلوالد در جانوران شگفتانگیز: اسرار دامبلدور است که قرار است جایگزین جانی دپ شود که دادگاه رفع افترای خود را باخته بود.[۵۲] در ۲۵ نوامبر، برادران وارنر تأیید کرد که میکلسن این نقش را بازی خواهد کرد و فیلمبرداری آن پیشتر شروع شده بود.[۵۳] این فیلم نظرات ضد و نقیضی را از طرف منتقدان دریافت کرده است.[۵۴]
در آوریل ۲۰۲۱، میکلسن به تیم بازیگران فیلم ایندیانا جونز و گردانه سرنوشت (۲۰۲۳) پیوست.[۵۵] او گفته که فیلمنامه این اثر «همهچیزی بود که آرزو داشتم باشد.»[۵۶]
در سال ۲۰۰۰، میکلسن با هانه یاکوبسن، طراح رقص ازدواج کرد که از سال ۱۹۸۷ با او رابطه داشت. آنها با هم، یک دختر به نامِ ویولا (متولد ۱۹۹۲) و یک پسر به نامِ کارل (متولد ۱۹۹۷) دارند.[۵۷][۵۸]
میکلسن تمام عمر خود را در کپنهاگ زندگی کردهاست، بهجز هنگامی که برای فیلمبرداری سریال هانیبال در تورنتو زندگی میکرد.[۵۹] هماکنون او در دانمارک مستقر است، اما زمان زیادی را هم با خانوادهاش در جزیرهٔ مایورکای اسپانیا میگذراند و در آنجا خانهای دارد.[۶۰]
او اغلب در نظرسنجیها در دانمارک به عنوان «سکسیترین مرد» دانمارک انتخاب میشود.[۶۱] میکلسن بیدین است.[۶۲][۶۳]
افتخارها
میکلسن در ۱۵ آوریل ۲۰۱۰ به مقام «شوالیه» دَنِـبرو مفتخر شد.[۶۴] در آوریل ۲۰۱۶ نیز، دولت فرانسه، به وی نشان شوالیه هنر و ادب اهدا کرد.[۶۵]
فیلمشناسی
سینما
راهنما
رنگ زرد و صلیب درون آن به آثاری اشاره دارد که هنوز منتشر نشدهاند.