Яр Саллы (татар. Яр Чаллы , рус. На́бережные Челны́ ) — Татарстан Республикаһының төньяҡ-көнсығышында, Кама йылғаһының һул ярында урынлашҡан, Татарстан ҡалалары араһында ҙурлығы һәм әһәмиәте буйынса икенсе урында торған ҡала.
Ҡазан менән араһы 225 км, Түбәнге Кама менән — 35 км, Алабуға менән — 20 км, Өфө менән — 250 км.
Туҡай районының (1930—1976 йылдарҙа Саллы районының) үҙәге. Ҙур автомобиль юлдары үҙәге, йылға порты бар.
Ҡалала машиналар төҙөү сәнәғәте әһәмиәтле. Рәсәйҙә төҙөлгән сит ил машиналары заводтары бар (Fiat, Mercedes-Benz Actros, Mercedes-Benz Axor, Ford Kuga, Ford Galaxy, Ford Transit, Ford S-MAX, Ford Explorer).
1626 йылдан бирле хәҙерге Яр Саллы урынында беренсе тораҡ йортар булыуы билдәле XIX быуатта Яр Саллы пристане — ҙур икмәк һатыу үҙәге булған1920 йылға тиклем — Өфө губернаһының Минзәлә өйәҙендә ; Татар АССР-ы ойошторолғас, уның составына инә.1922 —1930 йылдарҙа Саллы кантонының үҙәге1982—1988 йылдарҙа ҡала «Брежнев» исемен йөрөтә. 1991—1999 йылдарҙа — Рәфғәт Алтынбаев 1999—2003 йылдарҙа — Рәшит Хәмәҙиев 2003—2010 йылдарҙа — Илдар Халиков 2010—2015 йылдарҙа — Вәсил Шәйхразиев 2015 йылдан — Наил Мәһәҙиев Сәҙертдинов Зөфәр Сәҙертдин улы (8.03.1924—21.04.2017), совет дәүләт һәм хужалыҡ эшмәкәре, 1975—1986 йылдарҙа СССР-ҙың монтаж һәм махсус төҙөлөш эштәре министры урынбаҫары. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Кама автомобиль заводы төҙөлөшө етәксеһе, Яр Саллы ҡалаһына нигеҙ һалыусы. РСФСР-ҙың атҡаҙанған төҙөүсеһе, Ленин , Октябрь Революцияһы , Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ , «Почёт Билдәһе» , ике Ҡыҙыл Йондоҙ , 3-сө дәрәжә Дан һәм 1-се дәрәжә Ватан һуғышы ордендары кавалеры.Тамара Танһыҡҡужина (11.12.1978), Рәсәй шашкасыһы. Башҡортостан Республикаһының Шашка федерацияһының башҡарма комитет рәйесе, 2012 йылдан Рәсәйҙең Халыҡ-ара шашка федерацияһы президенты. 1996 йылдан Рәсәй йыйылма командаһы ағзаһы. Халыҡ‑ара шашка уйындары буйынса халыҡ‑ара гроссмейстер (2001), Рәсәй гроссмейстеры (1998). Күп тапҡыр донъя, Европа һәм Рәсәй чемпионы. Башҡортостан Республикаһының күренекле спортсыһы (2001). Салауат Юлаев ордены кавалеры (2001).Туфан мәсете Халыҡ һаны 508 700 кеше (2009 йыл уртаһына) Татарстандың 13,5 % халҡын тәшкил итә, Рәсәй ҡалалары араһында 31-се урында тора.
Яр Саллы ҡалаһының халыҡ һаны үҙгәреүе динамикаһы (халыҡ һанын алыуҙар нигеҙендә)[3] :
100 000
200 000
300 000
400 000
500 000
600 000
1931
1971
1982
1991
1996
2001
2006
2011
2016
Милли составы По данным Всероссийской переписи населения 2010 года в городе представлены: татары — 47,42 % (242,3 тыс. человек), русские — 44,87 % (229,3 тыс.), чуваши — 1,95 % (10,0 тыс.), украинцы — 1,31 % (6,7 тыс.), башкиры — 1,16 % (5,9 тыс.), марийцы — 0,66 % (3,4 тыс.), удмурты — 0,39 % (2,0 тыс.), мордва — 0,39 % (2,0 тыс.) и др. — 1,82 % (9,3 тыс.).
Ҡазан (Волга буйы) федераль университеты филмалы Яр Саллы дәүләт педагогика институты Кама дәүләт физик культура, спорт һәм туризм академияһы Яр Саллы дәүләт технология институты Яр Саллы педагогика колледжы Яр Саллы медицина колледжы Кама дәүләт автомеханика техникумы Яр Саллы сәнғәт училищеһы Саллы татар дәүләт драма театры Яр Саллы Орган залы бинаһы Яр Саллы Татар дәүләт драма театры Яр Саллы дәүләт ҡурсак театры Яр Саллы ҡала тарихы музейы Сара Садыҡова исемендәге концерт залы Балалар һәм йәштәр ижады ҡала һарайы «КамАЗ» мәҙәниәт йорто «Энергетик» мәҙәниәт һарайы Яр Саллы Орган залы «Мастеровые» урыҫ драма театры «Айгөл» циркы «Олимпийский» олимпик резерв спорт мәктәбе: йөҙөү , көрәш , дзюдо , самбо, акробатика, бокс «Дельфин» спорт мәктәбе: йөҙөү , синхрон йөҙөү, туризм , көрәш , бокс «Витязь» спорт мәктәбе: көрәш , армспорт, йөҙөү «Афалина» бассейны: йөҙөү , синхрон йөҙөү «Яр Саллы» спорт мәктәбе : еңел атлетика , гимнастика , велоспорт, теннис «Камаз» футбол клубы: футбол «Виктория» спорт мәктәбе: футбол , велоспорт, ауыр атлетика «Строитель» спорт мәктәбе: бокс , футбол «Комсомолец» олимпик резерв спорт мәктәбе: гимнастика «Заря» спорт мәктәбе: футбол , волейбол , мини-футбол, ҙур теннис, атлетик гимнастика 11 -се спорт мәктәбе: волейбол , көрәш , ҙур теннис 12 -се олимпик резерв спорт мәктәбе: еңел атлетика , милли көрәш , дзюдо , синхрон йөҙөү Рәшит Хәмәҙиев исемендәге «Толпар» ат спорт мәктәбе: атлы спорт «Яр буйы» паркы: ҡышҡы айҙарҙа саңғы спорты , башҡа ваҡытта кросс, велоспорт «Яр буйы» паркында «Лыжня России — 2008» ярыштары уҙа «Мәҙәниәт» паркы: ҡышҡы айҙарҙа саңғы спорты , башҡа ваҡытта кросс, велоспорт «Титан» спорт мәктәбе: саңғы спорты , еңел атлетика , бию Боз спорт һарайы: хоккей , тимераяҡта шыуыу «Берҙәм Рәсәй» боҙ һарайы: хоккей , тимераяҡта шыуыу «Федотово» 2010 йыл 24 июль архивланған . саңғы базаһы (Саллынан сығып): таулы саңғы спорты, сноуборд, пейнтбол,Шахмат-шашка клубы ның «Этюд» спорт мәктәбе: шахмат , шашка«Челны-Экстрим» спорт техника мәктәбе: картинг, регби , парус спорты, авиамодель спорты Олег Кухаренко исемендәге картодром: картинг «Планета фитнес» 2016 йыл 5 апрель архивланған . фитнес клубы: фитнес , бию, йөҙөү «FitLand» 2011 йыл 20 апрель архивланған . фитнес клубы: фитнес «Идеал» фитнес клубы: фитнес , аэробика, йога «Гармония» фитнес клубы: фитнес , аэробика, йога , бодибилдинг «Ника» фитнес клубы: фитнес , аэробика, йога , бию «Лидер» фитнес клубы: фитнес , аэробика, йога , бию Файл:КАМАЗ-МАСТЕР машинасы.jpg КАМАЗ-МАСТЕР командаһы машинаһы ярышта Дельфинарий. Анапа дельфинарийы филиалы булған Саллы дельфинарийында дельфиндар һәм диңгеҙ арыҫланы менән ҡуйылған ҡыҙыҡлы шоу-программа ҡарап була. Энтузиасттар бульвары — саллылыларҙың яратҡан ял итеү урындарының береһе. Бульварҙа фонтандар, кафе-ресторандар, төнге клубдар, кибеттәр бар. "Яр буйы " паркы майҙаны. Ипподром Татарстан административ-территориаль бүленеше
Рәсәйҙең иң ҙур 50 ҡалаһы
1 000 000 күберәк: 500 000—1 000 000: 500 000 кәмерәк: