Eudicotidae
Ti Eudicotidae ket dagiti monopiletiko a klade dagiti mula nga agsabsabong a tinawtawagan kadagiti tricolpate wenno dagiti saan a magnoliid a dicot babaen dagiti dati a mannurat. Ti botaniko a pannakaibaga ket naipayammo idi 1991 babaen ti ebolusionario a botaniko a ni James A. Doyle ken paleobotaniko a ni Carol L. Hotton tapno maiyunayunay ti kinaudi nga ebolusionario panagtitipon ti tricolpate a dicot manipud ti nasapsapa, dagiti saan unay a naipangruna, a dicot.[1] Ti asideg a pannakaikabagian kadagiti mula nga agsabsabong iti bukbukel a mota ti tricolpate ket immuna idi a makitkita kadagiti morpolohiko a panagadal kadagiti nagbibingayan a tinawid a karakter. Dagitoy a mula ket addaan kadagiti naisangayan a ugali kadagiti bukodda a bukkel ti mota a mangipakpakita ti tallo a colpi wenno dagiti gurit a kaabay ti polar nga aksis. Ti kinaudi a molekular nga ebidensia ket nangpasingked ti henetiko a batayan para iti ebolusionario a pannakaikabagian dagiti mula nga agsabsabong iti bukbukel ti mota ken ti dicotyledon nga ugali ti tricolpate. Ti pnangibaga ket kaibuksilanna dagiti "agpayso a dicotyledon" gapu ta aglaon ti kaaduan kaadgiti mula a naikeddengen a dagiti dicot ken addaan ti panangilasin kadagiti dicot. Ti panangipaga ti "eudicotidae" ket kanungplanen a kaaduan a naampon iti botanika tapno mangibaga ti maysa kadagiti dua a kadakkelan a klade dagiti angiospermae (buklen tisumurok a 70% dagiti sebbanagn ti angiospermae), ti sabali pay ket dagiti dagiti monocot. Dagiti natidda nga angiospermae ket masansan a naibagbaga a kas dagiti basal nga angiospermae wenno dagiti paleodicot ngem dagitoy a panangibaga ket saan pay nga adu wenno kankanayon a naampon gapu ta saanda a mangitudo ti maysa agrupo ti monopiletiko.
| Eudicotidae Sakup ti panawen: Nasapa a Cretaceo - Agdama | |
|---|---|
 | |
| Ti Eudicotidae a Primula hortensis | |
Taksonomia  | |
| Pagarian: | Plantae |
| Klado: | Tracheophytes |
| Klado: | Angiospermae |
| Klado: | Eudicotidae |
| Dagiti klade (APG III) | |
| |
Ti sabali pay a nagan para iti eudicotidae ket dagiti tricolpate, ti nagan a mangitudo ti naguritan nga estruktura iti mota. Dagiti kameng ti grupo nga addaan ti tricolpate a mota, wenno dagiti porma a naala iti daytoy . Dagitoy a mota ket addaan ti tallo wenno ad-adu pay a babassit nga abut a naikabil iti gurit a tinawtawagan iti colpi. Iti pannakaigiddiat, kaaduan kadagiti sabali a agbukel a mulmula (nga isu ti gymnospermae, dagiti monocot ken dagiti paleodicot) ket agpataudda kadagiti monosulcate a mota, nga addaan ti agmaymaysa a bassit nga abut a nikabil iti sabali a turongna a gurit a tinawtawagan iti sulcus. Ti nagan a "tricolpate" ket kinaykayat dagiti botaniko tapno maliklikan ti pannakaallilaw kadagiti dicot, ti grupo a saan a monopiletiko(Judd & Olmstead 2004).
Adu kadagitinadayeg a mula ket dagiti eudicots, a mairaman kadagiti adu a masida a mulmula, kaykayo, ken dagiti ornamental. Adda met dagiti kadawyan ken pamiliar a eudicotidae ket mangiraman ti kamkameng ti pamilia ti mirasol kasla ti kadawyan a dandelion, ti forget-me-not, repolio ken dagiti sabali pay a kameng iti pamiliana, iti mansanas, buttercup, arse ken macadamia. Kaaduan kadagiti adu ti bulongna a kayo iti tengna a latitud ket tagikua pay dagiti eudicotidae, malaksid kadagiti kayo ti magnolia ken tulipa a tagikua ti magnoliids, ken Ginkgo biloba a saan daytoy nga angiospermae.
Ti nagan nga "eudicotidae" ket inus-usar iti sisitema APG, ti 1998, ken sistema APG II, ti 2003, para itipanangidasig kadagiti angiospermae. Daytoy ket maipakat ti klade, ti grupo ti monopiletiko, a mangiraman ti kaaduan kadagiti (dati) dicot.
Dagiti subdibision
Dagiti eudicotidae ket mabaln met a mabingbingay kadagiti dua a grupo: dagiti basal a eudicotidae ken dagiti bugas a eudicotidae.[2] Dagiti basal nga eudicotidae ket maysa nga inpormal a nagan para kadagiti grupo ti parapiletiko . Dagiti bugas nga eudicotidae ket dagiti grupo ti monopiletiko.[3]
Ti maikadu apanagadal ket nangisingasing idi a dagiti buagas nga eudicotidae ket mabalinda met a mabingbingay kadagiti dua a klade- Pentapetalae - a mangbukel kadagiti amina a eudicotidae malaksid kadagiti Gunnerales - ken Gunnerales.[4]
Ti Pentapetalae ket mabalin met a mabingbingay kadagiti tallo a klades:
- (i) ti "superrosid" a klade a mangbukel kadagiti Rosids, Vitaceae ken Saxifragales
- (ii) ti "superasterid" a kalde a mangbukel kadagiti Berberidopsidales, Santalales, Caryophyllales ken Asteridae
- (iii) Dilleniaceae
Iti kaunegan dagiti bugas nga eudicotidae, dagiti kadakkelan a grupo ket dagiti "rosids" (bugas a grupo nga addaan ti prefix nga "eu−") ken dagiti "asterids" (bugas a grupo nga addaan ti prefix nga "eu−").
Iti ad-adu pay a salaysay, iti kaunegan ti tunggal amaysa a klade adda met dagiti saan a naipuesto a pamilia ken dagiti urnos (dagiti saan a naipuesto a henero ket saan a naibagbaga):
- klade ti 'eudicotidae
- pamilia ti Buxaceae [+ pamilia ti Didymelaceae]
- pamilia ti Sabiaceae
- pamilia ti Trochodendraceae [+ pamilia ti Tetracentraceae]
- urnos ti Ranunculales
- urnos ti Proteales
- klade dagiti bugas a eudicotidae
- pamilia ti Aextoxicaceae
- pamilia ti Berberidopsidaceae
- pamilia ti Dilleniaceae
- urnos ti Gunnerales
- urnos ti Caryophyllales
- urnos ti Saxifragales
- urnos ti Santalales
- klade ti rosids
- pamilia ti Aphloiaceae
- pamilia ti Geissolomataceae
- pamilia ti Ixerbaceae
- pamilia ti Picramniaceae
- pamilia ti Strasburgeriaceae
- pamilia ti Vitaceae
- urnos ti Crossosomatales
- urnos ti Geraniales
- urnos ti Myrtales
- klade ti eurosids I
- pamilia ti Zygophyllaceae [+ family Krameriaceae]
- pamilia ti Huaceae
- urnos ti Celastrales
- urnos ti Malpighiales
- urnos ti Oxalidales
- urnos ti Fabales
- urnos ti Rosales
- urnos ti Cucurbitales
- urnos ti Fagales
- klade ti eurosids II
- pamilia ti Tapisciaceae
- urnos ti Brassicales
- urnos ti Malvales
- urnos ti Sapindales
- klade ti asterids
- urnos ti Cornales
- urnos ti Ericales
- klade ti euasterids I
- pamilia ti Boraginaceae
- pamilia ti Icacinaceae
- pamilia ti Oncothecaceae
- pamilia ti Vahliaceae
- urnos tiGarryales
- urnos ti Solanales
- urnos ti Gentianales
- urnos ti Lamiales
- klade ti euasterids II
- pamilia ti Bruniaceae
- pamilia ti Columelliaceae [+ family Desfontainiaceae]
- pamilia ti Eremosynaceae
- pamilia ti Escalloniaceae
- pamilia ti Paracryphiaceae
- pamilia ti Polyosmaceae
- pamilia ti Sphenostemonaceae
- pamilia ti Tribelaceae
- urnos ti Aquifoliales
- urnos ti Apiales
- urnos ti Dipsacales
- urnos ti Asterales
Nota : “ + ....” = pagpilian, a kas maysa a nailasin kadagiti dati a pamilia.
Dagiti nagibasaran
- Doyle, J. A. & Hotton, C. L. Dibersipikasion ti nasapa a pula ti sabong ti angiospermae iti kladistiko a kontesto. pp. 169–195 in Pollen and Spores. Dagiti Tabas ti Dibersipikasion(eds Blackmore, S. & Barnes, S. H.) (Clarendon, Oxford, 1991).
- Walter S. Judd and Richard G. Olmstead (2004). "Ti panagsukimat ti tricolpate (eudicot) pilohenetiko a pannakaikabagian". Amerikano a Warnakan ti Botanika. 91 (10): 1627–1644. doi:10.3732/ajb.91.10.1627. PMID 21652313. (napno a testo Naiyarkibo 2009-08-08 iti Wayback Machine )
- Eudicots iti Stevens, P. F. (2001 ken masakbayan). Website ti Pilohenia ti Angiosperma. Bersion 7, Mayo 2006.
Dagiti akinruar a silpo
Dagiti midia a mainaig iti Eudicotidae iti Wikimedia Commons- Eudicots Naiyarkibo 2013-06-24 iti Wayback Machine, Gandat ti Web iti Puon ti Biag
- Dicots Naiyarkibo 2015-02-24 iti Wayback Machine Dagiti Porma ti Mula a Biag
