Ֆորտ Ուեյն
Ֆորտ Ուեյն (անգլ.՝ Fort Wayne), քաղաք ԱՄՆ-ում՝ Ինդիանա նահանգի հյուսիսարևելյան մասում գտնվող Ալենի շրջանում, որի վարչական կենտրոնն է[3]։ Ընկած է Օհայո նահանգի հետ սահմանից 18 կիլոմետր դեպի արևմուտք[4], Միչիգանի հետ սահմանից մոտավորապես 50 կիլոմետր դեպի հարավ[5]։ Զբաղեցնում է 286,95 քառակուսի կիլոմետր տարածք[6]։2020 թվականին անցկացված մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 263.886. այդ ցուցանիշով Ֆորտ Ուեյնը երկրորդ տեղն է զբաղեցնում նահանգում՝ զիջելով միայն դրա մայրաքաղաքին՝ Ինդիանապոլսին, և 76-րդ տեղը՝ ԱՄՆ-ում[7]։ Ալենի և Ուայթլիի շրջաններով կազմավորված և Ֆորտ Ուեյնի անունը կրող մետրոպոլիսային տարածքում ապրողների թիվը 2021 թվականի տվյալներով եղել է 423.038[8], իսկ քաղաքի մերձակա ութ շրջանների միավորմամբ ձևավորված վիճակագրական տարածքի (combined statistical area - CSA) բնակիչների թիվը՝ 649.105[9]:
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ֆորտ Ուեյն | |||||
| անգլ.՝ Fort Wayne | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  ԱՄՆ | ||||
| Հիմնադրված է | 1794 թ. | ||||
| Մակերես | 287,037959 կմ², 287,053859 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 247±1 մետր | ||||
| Բնակչություն | ▲263 886 մարդ (2020)[1][2] | ||||
| Ժամային գոտի | EDT?, UTC-5 և UTC−4 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 260 | ||||
| Փոստային դասիչ | 46801–46809, 46814–46816, 46818, 46819, 46825, 46835, 46845, 46850–46869, 46885, 46895–46899, 46801, 46804, 46805, 46814, 46850, 46853, 46856, 46860, 46863, 46868 և 46896 | ||||
| Պաշտոնական կայք | cityoffortwayne.org(անգլ.) | ||||
| |||||
Ֆորտ Ուեյնի բերդը հիմնվել ու կառուցվել է 1794 թվականին՝ ԱՄՆ-ի անկախության պատերազմի հեղափոխական հրամանատարներից մեկի՝ գեներալ Էնթընի Ուեյնի նախաձեռնությամբ ու ղեկավարությամբ[10]. վերջինիս անունով է կոչվել թե՛ բերդը և թե՛ բերդի շուրջը ձևավորված բնակավայրը[11], որի հիմնադրման տարեթիվ համարվում է 1823 թվականը։ Բնակավայրը բուռն ծաղկում է ապրել հատկապես Էրի լճի հետ կապող ջրանցքի, ինչպես նաև երկաթգծի համապատասխան ճյուղի շահագործման հանձնումից հետո[11], ինչի շնորհիվ քաղաքը հայտնվել է Rust Belt անվանումով հայտնի տրանսպորտային գոտում, մեծ թափով զարգացել են նրա արտադրական կարողությունները։ 21-րդ դարում Ֆորտ Ուեյնի տնտեսության կարևոր ճյուղերն են դարձել ռազմական արդյունաբերությունը, ուղևորների ու բեռների փոխադրումների կազմակերպումը, բիզնես, ֆինանսական, հյուրանոցային ու ժամանցային ծառայությունների մատուցումը[12]։
Ֆորտ Ուեյնը 1983, 1998, 2009, 2021 թվականներին արժանացել է All-America City Award մրցանակի[13], իսկ 1999 թվականին՝ Outstanding Achievement City Livability Award մրցանակի[14]։ Նրան տրված մականուն-պատվանուններից են՝ «Արևին հանդիպող քաղաք»-ը ("Summit City"-ն)[15], «Եկեղեցիների քաղաք»-ը ("City of Churches")[16], «Ինքն իրեն փրկած քաղաք»-ը ("City That Saved Itself")[17][18], «Աշխարհի՝ մագնիսական հաղորդալարով մայրաքաղաք»-ը ("Magnet Wire Capital of the World")[19][20]:
Կլիմա
Ֆորտ Ուեյնին բնորոշ է խոնավ մայրցամաքային կլիման (Köppen climate classification-ի դասակարգմամբ՝ Dfa)՝ տարվա չորս եղանակների հստակ արտահայտմամբ[21]։ Քաղաքն ընկած է ԱՄՆ-ի սառնամանիքադիմակայման գոտիներից (USDA hardiness zones) 5b-ում և 6a-ում[22]։
Օդի ամենաբարձր ջերմաստիճանը (106 °F (41 °C)) քաղաքում արձանագրվել է 2012 թվականի հունիսի 28-ին, ամենացածրը (−24 °F (−31 °C))՝ 1918 թ. հունվարի 12-ին[23]։ Ամենախոնավ ամիսը եղել է 2015 թվականի հունիսը՝ տեղումների 11.98 in (304 mm) քանակով[24]։ 24 ժամ շարունակ անընդհատ անձրև է տեղացել 1926 թ. օգոստոսի 1-ին (4.93 in (125 mm)): Ամենաձնառատ ամիսը եղել է 2014 թ. հունվարը (30.3 in (77 cm))[25], ամենաձնառատ օրը՝ 1900 թվականի փետրվարի 28-ը (18.0 in (46 cm))[26]:
Եղանակի հետ կապված փորձություններն այստեղ հազվադեպ չեն, մանավանդ՝ գարնանն ու ամռանը. քաղաքը տարեկան միջին հաշվով դիմակայում է խստաշունչ եղանակային պայմաններով 10 և ամպրոպառատ 39 օրերի[27]։ 2001 թ. մայիսի 26-ին քաղաքին պատուհասել է F2 տոռնադոն[28], 2012 թ. հունիսին՝ 91 mph (146 կմ/ժ) արագությամբ քամու պոռթկումները, որոնք զգալի վնասներ են պատճառել[29][30]։
| Ֆորտ Ուեյն, Ինդիանա (Fort Wayne Int'l), 1991–2020 normals,efnի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °F (°C) | 69 (21) | 73 (23) | 87 (31) | 90 (32) | 97 (36) | 106 (41) | 106 (41) | 102 (39) | 100 (38) | 91 (33) | 79 (26) | 71 (22) | 106 (41) |
| Միջին բարձր °F (°C) | 32.6 (0.3) | 36.5 (2.5) | 47.8 (8.8) | 60.9 (16.1) | 72.2 (22.3) | 81.0 (27.2) | 84.1 (28.9) | 82.0 (27.8) | 76.1 (24.5) | 63.7 (17.6) | 49.4 (9.7) | 37.5 (3.1) | 60.3 (15.7) |
| Միջին օրական °F (°C) | 25.5 (−3.6) | 28.7 (−1.8) | 38.6 (3.7) | 50.2 (10.1) | 61.3 (16.3) | 70.7 (21.5) | 73.8 (23.2) | 71.6 (22) | 64.8 (18.2) | 53.2 (11.8) | 41.1 (5.1) | 30.9 (−0.6) | 50.9 (10.5) |
| Միջին ցածր °F (°C) | 18.4 (−7.6) | 21.0 (−6.1) | 29.4 (−1.4) | 39.4 (4.1) | 50.4 (10.2) | 60.3 (15.7) | 63.5 (17.5) | 61.2 (16.2) | 53.4 (11.9) | 42.8 (6) | 32.8 (0.4) | 24.2 (−4.3) | 41.4 (5.2) |
| Ռեկորդային ցածր °F (°C) | −24 (−31) | −19 (−28) | −10 (−23) | 7 (−14) | 23 (−5) | 36 (2) | 38 (3) | 38 (3) | 29 (−2) | 19 (−7) | −1 (−18) | −18 (−28) | −24 (−31) |
| Տեղումներ դյույմ (մմ) | 2.54 (64.5) | 2.06 (52.3) | 2.81 (71.4) | 3.74 (95) | 4.58 (116.3) | 4.48 (113.8) | 4.05 (102.9) | 3.80 (96.5) | 3.04 (77.2) | 2.95 (74.9) | 2.96 (75.2) | 2.47 (62.7) | 39,48 (1002,8) |
| Ձյան տեղումներ դյույմ (սմ) | 10.8 (27.4) | 7.8 (19.8) | 4.6 (11.7) | 0.8 (2) | 0.0 (0) | 0.0 (0) | 0.0 (0) | 0.0 (0) | 0.0 (0) | 0.1 (0.3) | 1.9 (4.8) | 7.6 (19.3) | 33.6 (85.3) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ 0.01 in) | 13.2 | 10.7 | 11.7 | 13.2 | 13.7 | 11.9 | 9.7 | 9.2 | 9.1 | 10.1 | 10.5 | 12.4 | 135.4 |
| Միջ. ձնառատ օրեր (≥ 0.1 in) | 10.1 | 7.5 | 4.5 | 1.2 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.2 | 2.8 | 7.7 | 34.0 |
| % խոնավություն | 75.7 | 74.3 | 71.7 | 66.2 | 65.5 | 66.3 | 69.4 | 73.3 | 73.2 | 71.5 | 76.0 | 78.9 | 71.8 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 148.5 | 158.5 | 206.3 | 251.4 | 311.9 | 340.0 | 347.0 | 318.2 | 258.1 | 207.6 | 124.2 | 108.2 | 2779,9 |
| Տոկոս հնարավոր արևի լույս | 50 | 53 | 56 | 63 | 69 | 75 | 76 | 75 | 69 | 60 | 42 | 38 | 62 |
| աղբյուր: NOAA (relative humidity and sun 1961–1990)[31][32][33] | |||||||||||||
Քույր քաղաքներ
Ֆորտ Ուեյնն ունի չորս քույր քաղաք[34].
Բարեկամ քաղաքՖորտ Ուեյնը բարեկամ քաղաքի՝ միջազգայնորեն կանոնակարգված կարգավիճակից բխող հարաբերություններ է պահպանում Մյանմայի Մոլամյայն քաղաքի հետ (2015 թվականից)[35]
Պատկերասրահ
.jpg)
.jpg)
Ծանոթագրություններ
Գրականություն
- Beatty, John D. (2006). History of Fort Wayne & Allen County, Indiana, 1700–2005. M.T. Publishing Company. ISBN 1-932439-44-7.
- Bushnell, Scott M. (2007). Historic Photos of Fort Wayne. Turner Publishing Company. ISBN 978-1-59652-377-7.
- Griswold, Bert J. (1973). Fort Wayne, Gateway of the West. AMS Press. ISBN 0-404-07133-3.
- Hawfield, Michael C. (1988). Fort Wayne Cityscapes: Highlights of a Community's History. Windsor Publications. ISBN 0-89781-244-1.
- Miller, Dodie Marie (2000). African-Americans in Fort Wayne: The First 200 Years. Arcadia Publishing. ISBN 0-7385-0715-6.
- Paddock, Geoff (2002). Headwaters Park: Fort Wayne's Lasting Legacy. Arcadia Publishing. ISBN 0-7385-1971-5.
- Violette, Ralph (1999). Fort Wayne, Indiana. Arcadia Publishing. ISBN 0-7524-1309-0.
Արտաքին հղումներ
- Պաշտոնական կայք
- Visit Fort Wayne
- Ֆորտ Ուեյնի կենդանաբանական այգու պաշտոնական կայքէջը(անգլ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆորտ Ուեյն» հոդվածին։ |