Ֆազիլ Իսկանդեր

Ֆազիլ Իսկանդերը ծնվել է 1929 թվականի մարտի 6-ին Սուխումում։ Նրա հայրը ծագումով Իրանից էր^[5] և ուներ պարսկական ու աբխազական արմատներ^[6]։ 1938 թվականին ապագա գրողի հայրն արտաքսվել է ԽՍՀՄ-ից և նա նրա հետ այլևս չի հանդիպել։ Ապագա գրողի մանկությունն անցել է Աբխազիայի Չեգեմ գյուղում։

Ոսկե մեդալով ավարտել է Աբխազիայի ռուսական դպրոցներից մեկը, այնուհետև փորձել է ընդունվել Մոսկվայի պետական համալսարանի Փիլիսոփայական ֆակուլտետը, սակայն անհաջողությամբ^[7]։ Ընդունվել է Մոսկվայի Գրադարանավարական ինստիտուտը, որտեղ երեք տարի ուսանելուց հետո տեղափոխվել է Մաքսիմ Գորկու անվան գրականության ինստիտուտ, որն էլ ավարտել է 1954 թվականին։

1954-1956 թվականներին որպես լրագրող աշխատել է Կուրսկ և Բրյանսկ քաղաքներում։ 1956 թվականին դարձել է «Գոսիզդատի» աբխազական բաժնի խմբագիրը, որտեղ աշխատել է մինչև 1990-ական թվականների սկիզբը^[5]։

Վախճանվել է 2016 թվականի հուլիսի 31-ին Պերեդելկինոյում։

Ֆազիլ Իսկանդերի առաջին գիրքը 1957 թվականին Սուխումում լույս տեսած «Լեռնային արահետներ» բանաստեղծությունների ժողովածուն է։ Հեղինակին լայն հանրային ճանաչում բերեց 1966 թվականին հրատարակված «Այծատուրի համաստեղությունը» վիպակը, որում հեղինակը ծաղրի է ենթարկում ԽՍՀՄ-ի վարած գյուղատնտեսական քաղաքականությունը։ Հեղինակի գլուխգործոցն է համարվում «Սանդրոն Չեգեմից» վեպը, որը խորհրդային գրաքննության կողմից ենթարկվել է զգալի մկրատումների։ Այս վեպն իրենից ներկայացնում է պատմվածքների շարք հեղինակի հայրենի Չեգեմ գյուղի բնակիչ Սանդրոյի մասին և գրողի բնորոշմամբ պատկանում է Խաբեբայապատում վեպի ժանրին։

Ֆազիլ Իսկանդերի ստեղծագործական փիլիսոփայության մեջ առանձնահատուկ տեղ են գրավում արդարության, պատվի, քչով բավարարվելու, հողի հանդեպ սիրո, մեռածների հանդեպ հարգանքի թեմաները^[8]։

• 1957 - «Լեռնային արահետներ» (Горные тропы.)
• 1959 - «Հողի բարությունը» (Доброта земли.)
• 1960 - «Կանաչ անձրև» (Зелёный дождь.)
• 1961 - «Սև ծովի երեխաները» (Дети Черноморья.)
• 1964 - «Ծովի երիտասարդությունը» (Молодость моря.)
• 1966 - «Հողի արշալույսները» (Зори земли.)
• 1969 - «Ամառային անտառ» (Летний лес.)
• 1987 - «Ուղի» (Путь.)
• 1993 - Բանաստեղծություններ

• 1966 - «Այծատուրի համաստեղությունը» (Созвездие Козлотура.)
• 1966 - «Արգելված պտուղ» (Запретный плод.)
• 1967 - «Կարճ ձեռքով մարդը» (Колчерукий.)
• 1969 - «Երեք պատմվածք» (Три рассказа.)
• 1970 - «Մանկության ծառը» (Дерево детства.)
• 1971 - «Չիկի օրը» (День Чика.)
• 1973 - «Սանդրոն Չեգեմից» (Сандро из Чегема.)
• 1973 - «Երջանիկ գտածոների ժամանակը» (Время счастливых находок.)
• 1979 - «Ընկուզենու ստվերի տակ» (Под сенью грецкого ореха.)
• 1979 - «Մեծ սեքսի փոքրիկ հսկան» (Маленький гигант большого секса.)
• 1982 - «Ճագարները և վիշապօձերը» (Кролики и удавы.)
• 1983 - «Չիկի պաշտպանությունը» (Защита Чика.)
• 1986 - «Մեծ տան մեծ օրը» (Большой день большого дома.)
• 1988 - «Սրճարան ծովում» (Кофейня в море.)
• 1990 - «Մարդու կանգառը» (Стоянка человека.)
• «Մարդը և նրա շրջակայքը» (Человек и его окрестности.)
• «Հերակլեսի տասներեքերորդ հերոսությունը» (Тринадцатый подвиг Геракла.)
• 1997 - «Սոֆիչկա» (Софичка.)
• 1999 - «Անհրավեր հյուր» (Незваный гость.)

• 1969 - «Երջանիկ գտածոների ժամանակը» («Время счастливых находок»)^[9]
• 1986 - «Չեգեմյան դետեկտիվ» («Чегемский детектив»)^[10]
• 1989 - «Տոն տոնին սպասելիս» («Праздник ожидания праздника»)^[11]
• 1989 - «Օրենքով գողերը» («Воры в законе»)^[12]
• 1989 - «Այծատուրի համաստեղությունը» («Созвездие Козлотура»)
• 1989 - «Վալտասարի խնջույքները կամ գիշերը Ստալինի հետ» («Пиры Валтасара, или Ночь со Сталиным»)^[13]
• 1991 - «Բաժանվենք, քանի լավ ենք» («Расстанемся, пока хорошие»)^[14]
• 1992 - «Մեծ սեքսի փոքրիկ հսկան» («Маленький гигант большого секса»)^[15]
• 2016 - «Սոֆիչկա» («Софичка»)^[16]

• Ֆազիլ Իսկանդերը «Գրապահարան» կայքում Արխիվացված 2020-07-02 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆազիլ Իսկանդեր» հոդվածին։