Օմսկ
Օմսկ (ռուսերեն՝ Омск), Ռուսաստանի խոշորագույն քաղաքներց մեկը, Օմսկ մարզի և նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնը։ Գտնվում է Սիբիրի հարավարևմտյան մասում, Իրտիշին Օմ գետի միախառնվելու վայրի մերձակայքում։ Ռուսաստանի միլիոնանոց քաղաքներից է. բնակչության թվաքանակը 2021 թվականի հունվարի տվյալներով եղել է 1 139 897։ Այդ ցուցանիշով Սիբիրում զբաղեցնում է երկրորդ (Նովոսիբիրսկից հետո), ամբողջ Ռուսաստանում՝ իններորդ տեղը։ Արդյունաբերական, գիտա-կրթական, մշակութային, մարզական կենտրոն է[2], տրանսպորտային կարևոր հանգույց. կայարան ունի անդրսիբիրյան երկաթուղու վրա, գետային նավահանգիստ՝ նավարկելի Իրտիշի ափին։
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Օմսկ | |||||
| Омск | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Ռուսաստան | ||||
| Ներքին բաժանում | Kirovsky Administrative Okrug?, Leninsky Administrative Okrug?, Oktyabrsky Administrative Okrug?, Sovetsky Administrative Okrug? և Tsentralny Administrative Okrug? | ||||
| Հիմնադրված է | 1716 թ. | ||||
| Առաջին հիշատակում | 1716 | ||||
| Մակերես | 572,9 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 90 մետր | ||||
| Պաշտոնական լեզու | ռուսերեն | ||||
| Բնակչություն | 1 160 670 մարդ (2013) | ||||
| Ազգային կազմ | ռուսներ - 84,9% կազախներ - 3,2% ուկրաինացիներ — 1,9% թաթարներ - 1,8% գերմանացիներ - 1,2% | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+6 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | +7 3812 | ||||
| Փոստային ինդեքս | 644xxx | ||||
| Փոստային դասիչ | 644000–644960[1] | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | 55 | ||||
| Պաշտոնական կայք | admomsk.ru | ||||
| |||||
.png)
Պատմություն
Հիմնադրվել է 1716, քաղաքի կարգավիճակ ստացել 1781 թվականին։ Ցարական կայսրության ժամանակնեևրում եղել է Արևմտյան Սիբիրի, այնուհետև՝ Տափաստանային տարածաշրջանի գեներալ-նահանգապետի նստավայրը։ Ռուսաստանում քաղաքացիական պատերազմի ժամանակաշրջանում կարճ ժամանակով՝ 1918-1920 թվականներին եղել է հակաբոլշևիկյան ռուսական պետության մայրաքաղաքը, որտեղ նաև պահվել է ցարական ոսկու պաշաչրը։
Ներկայումս քաղաքը, մարզկենտրոն լինելու հետ մեկտեղ, Օմսկի ու տարայի թեմակալ եպիսկոպոսի և Սիբիրի իմամի նստավայրն է։
Օմսկը արժանացել է «Աշխատանքային փառքի քաղաք» կոչման։ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի 2020 թվականի հուլիսի 2-ի հրամանագրով նրան շնորհվել է նաև «Աշխատանքային արիության քաղաք» («Город трудовой доблести“») կոչումը[3]
Պատկերասրահ
Քաղաքի տեսքը արբանյակից
Լենինգրադյան կամուրջը
Իրտիշի առափնյան
Նավթավերամշակման գործարանում
Գետային նավահանգիստը
Պուշկինի անվան գրադարանը
Վերափոխման տաճարը
Թատերական հրապարակը
Դրամատիկական թատրոնը
Տիկնիկային թատրոնը
Մարզապալատը
.JPG)
Քույր քաղաքներ
Օմսկը բարեկամական սերտ հարաբերություններ ունի հետևյալ քաղաքների հետ[4].
Կլիմա
Օմսկին բնորոշ է մայրցամաքային խոնավ կլիման, որը Köppen climate classification-ի դասակարգմամբ կրում է Dfb նիշը։
| Օմսկի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 4.2 (39.6) | 8.0 (46.4) | 14.1 (57.4) | 31.3 (88.3) | 35.5 (95.9) | 40.1 (104.2) | 40.4 (104.7) | 38.0 (100.4) | 32.9 (91.2) | 27.4 (81.3) | 16.1 (61) | 4.5 (40.1) | 40.4 (104.7) |
| Միջին բարձր °C (°F) | −12 (10) | −10.3 (13.5) | −2.5 (27.5) | 9.1 (48.4) | 19.0 (66.2) | 23.9 (75) | 25.3 (77.5) | 22.7 (72.9) | 15.9 (60.6) | 8.1 (46.6) | −3.7 (25.3) | −9.8 (14.4) | 7.1 (44.8) |
| Միջին օրական °C (°F) | −16.3 (2.7) | −15.0 (5) | −7.3 (18.9) | 3.7 (38.7) | 12.5 (54.5) | 18.0 (64.4) | 19.6 (67.3) | 16.9 (62.4) | 10.4 (50.7) | 3.5 (38.3) | −7.3 (18.9) | −13.8 (7.2) | 2.1 (35.8) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −20.5 (−4.9) | −19.4 (−2.9) | −12 (10) | −1.0 (30.2) | 6.3 (43.3) | 12.0 (53.6) | 14.2 (57.6) | 11.6 (52.9) | 5.7 (42.3) | −0.3 (31.5) | −10.5 (13.1) | −17.9 (−0.2) | −2.7 (27.1) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −45.1 (−49.2) | −45.5 (−49.9) | −41.1 (−42) | −26.4 (−15.5) | −12.9 (8.8) | −3.1 (26.4) | 2.1 (35.8) | −1.7 (28.9) | −7.6 (18.3) | −28.1 (−18.6) | −41.2 (−42.2) | −44.7 (−48.5) | −45.5 (−49.9) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 23 (0.91) | 18 (0.71) | 17 (0.67) | 21 (0.83) | 35 (1.38) | 51 (2.01) | 66 (2.6) | 54 (2.13) | 37 (1.46) | 30 (1.18) | 34 (1.34) | 29 (1.14) | 415 (16.34) |
| Միջ. անձրևոտ օրեր | 1 | 0.4 | 3 | 10 | 17 | 17 | 18 | 19 | 18 | 13 | 5 | 1 | 122 |
| Միջ. ձնառատ օրեր | 28 | 25 | 18 | 9 | 2 | 0.2 | 0 | 0 | 1 | 11 | 22 | 28 | 144 |
| % խոնավություն | 80 | 78 | 76 | 64 | 54 | 60 | 68 | 70 | 70 | 74 | 81 | 81 | 71 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 68 | 125 | 184 | 235 | 284 | 319 | 321 | 248 | 180 | 105 | 71 | 61 | 2201 |
| Աղբյուր #1: Pogoda.ru.net[5] | |||||||||||||
| Աղբյուր #2: NOAA (sun, 1961–1990)[6] | |||||||||||||
Բնակչություն
| Բնակչության թվաքանակը | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1725 | 1825 | 1856[7] | 1858 | 1897[8] | 1903 | 1905 |
| 992 | ↗9000 | ↗16 400 | ↗18 000 | ↗37 400 | ↗60 000 | ↗75 000 |
| 1914[7] | 1917[7] | 1923[9] | 1926[8] | 1931[10] | 1933[11] | 1935 |
| ↗134 800 | ↘113 100 | ↗150 022 | ↗162 000 | ↗162 161 | ↗227 000 | ↗246 000 |
| 1939[12] | 1956[13] | 1959[14] | 1962[7] | 1964 | 1967[7] | 1970[15] |
| ↗288 855 | ↗505 000 | ↗581 108 | ↗650 000 | ↗702 000 | ↗774 000 | ↗821 151 |
| 1973[7] | 1975[16] | 1976[17] | 1979[18] | 1981 | 1982[7] | 1985[19] |
| ↗905 000 | ↗971 000 | →971 000 | ↗1 014 246 | ↗1 044 000 | ↗1 061 000 | ↗1 115 000 |
| 1986[17] | 1987[20] | 1989[21] | 1990[22] | 1991[19] | 1992[17] | 1993[17] |
| ↗1 116 000 | ↗1 134 000 | ↗1 148 418 | ↗1 159 000 | ↗1 167 000 | ↗1 169 000 | ↘1 167 000 |
| 1994[17] | 1995[19] | 1996[19] | 1997[23] | 1998[19] | 1999[24] | 2000[25] |
| ↘1 161 000 | ↗1 163 000 | ↘1 160 000 | ↘1 158 000 | ↗1 159 000 | ↘1 157 600 | ↘1 148 900 |
| 2001[19] | 2002[26] | 2003[27] | 2004 | 2005[28] | 2006[29] | 2007[30] |
| ↘1 138 400 | ↘1 134 016 | ↘1 131 000 | ↗1 132 000 | ↗1 142 800 | ↘1 138 800 | ↘1 134 700 |
| 2008[31] | 2009[32] | 2010[33] | 2011[34] | 2012[35] | 2013[36] | 2014[37] |
| ↘1 131 100 | ↘1 129 120 | ↗1 154 116 | ↗1 154 121 | ↗1 156 583 | ↗1 160 670 | ↗1 166 092 |
| 2015[38] | 2016[39] | 2017[40] | 2018[41] | 2019[42] | ||
| ↗1 173 854 | ↗1 178 079 | ↗1 178 391 | ↘1 172 070 | ↘1 164 815 | ||
Ծանոթագրություններ
Գրականություն
- Кочедамов В. И. Омск. Как рос и строился город. — Омск: Омское книжное издательство, 1960. — 112 с. Репринтное издание, 2013
- Сизов С. Г. Белая столица России: повседневная жизнь Омска (июнь 1918 − ноябрь 1919 гг.). — Омск: Изд-во СибАДИ, 2018. — 240 (15,5 п.л.) с. — ISBN 978-5-00113-102-1
- Сизов С. Г. Омск в годы «послевоенного сталинизма» (1946 — март 1953 гг.): монография. — Омск: СибАДИ, 2012. — 252 с., ил. (15,75 п.л.) с. — ISBN 978-5-93204-620-3
- Сизов С. Г. Омск в годы «оттепели»: Жизнь города в контексте эпохи (Март 1953—1964 гг.). — Омск: Изд-во СибАДИ, 2003. — 172 (10 п.л.) с. — ISBN 978-5-93204-126-9
- Поспелов Е. М. Географические названия мира. Топонимический словарь / отв. ред. Р. А. Агеева. — 2-е изд., стереотип. — М.: Русские словари, Астрель, АСТ, 2002. — 512 с. — 3000 экз. — ISBN 5-17-001389-2
Արտաքին հղումներ
| Վիքիճամփորդն ունի Omskին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։ |
- Պաշտոնական կայք (ռուսերեն)
- . Encyclopædia Britannica (անգլերեն) (11th ed.). 1911.
- Официальный портал Администрации города Омска
- Официальный сайт Омского городского Совета Արխիվացված 2009-04-18 Wayback Machine
- Օմսկ հոդվածը Curlie-ում (ըստ DMOZ-ի)
- Типичный Омск (2015 թ․ սեպտեմբերի 4). «Самый лучший док.фильм про Омск !!!». Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
- Б. А. Коников. ««Омская стоянка» – открытия, гипотезы, факты». Сибирский филиал Института наследия. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 6-ին.
- Игорь Фёдоров (2016 թ․ ապրիլի 22). «Игорь Фёдоров: Деньги на омские дороги есть. Мэрия не хочет их брать!». Новый Омск. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 23-ին.
- «Омские депутаты предложили объявить в городе чрезвычайную ситуацию из-за дорог». Om1.ru. 2016 թ․ մարտի 31. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 1-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օմսկ» հոդվածին։ |
| Ռուսաստանի միլիոնանոց քաղաքներ | |
|---|---|
Մոսկվա | Սանկտ Պետերբուրգ • Նովոսիբիրսկ • Եկատերինբուրգ • Նիժնի Նովգորոդ • Սամարա • Օմսկ |