Տավուշի մարզի եկեղեցիների ցանկ

Ստորև ներկայացված է Հայաստանի Տավուշի մարզի եկեղեցիների ցանկը^[1]։


#	Անուն	Կառուցման տարեթիվ	Բնակավայր և հեռավորությունը	Լրացուցիչ տվյալներ
1	«Դանիելի խաչ» եկեղեցի	12-14-րդ դարեր	Իջևան քաղաքից 6 կմ հյուսիս-արևելք, «Խաչի յալ» գյուղատեղիում։	Միանավ, կիսավեր է։
2	Սուրբ Սարգիս եկեղեցի («Չարդախլու խաչ»)	10-րդ դար	Իջևան քաղաքից 4 կմ հյուսիս-արևելք, «Չարդախլու» գյուղատեղիում։	Կիսավեր է։
3	Եկեղեցի	17-րդ դար	Իջևան քաղաքից 8 կմ հարավ-արևմուտք, Աղստև գետի ձախ ափին, անտառի բացատում, «Սպիտակաեղցի» («Ագեղցի») գյուղատեղիում։	Ուրվագծվում են հիմքերը։
4	Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի	13-րդ դար	Իջևան քաղաքից 1.5-2 կմ արևմուտք, «Սրբանես» (Սբ. Հովհաննես) գյուղատեղիում։	Կիսավեր է։
5	Եկեղեցի	10-13-րդ դարեր	Իջևան քաղաքից 20 կմ հարավ-արևմուտք, «Աղջկա բերդ» ամրոցից մոտ 5 կմ արևմուտք, «Վերին Դանաղռան» գյուղատեղիի արևելյան կողմում։	Ավերված է։
6	Եկեղեցի	10-13-րդ դարեր	Իջևան քաղաք, «Տախտի քոլի» սարավանդի արևելյան եզրին։	Ավերված է։
7	Վանք՝ Սուրբ Անդրե (Վարդան Արևելացու մենաստան)	12-13-րդ դարեր	Իջևան քաղաքից 18-19 կմ հարավ-արևմուտք, «Աղջկա բերդ» ամրոցից 1.5 կմ արևմուտք։	Ավերված է։
8	Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի	10-13-րդ դարեր	Բերդ քաղաքից հարավ-արևելք, Տավուշ ամրոցի ստորոտին, ռելեի գործարանի դիմաց։
9	Եկեղեցի	13-րդ դար	Բերդ քաղաքի մեջ։	Կիսավեր է։
10	Եկեղեցի	13-րդ դար	Բերդ քաղաքի մեջ, նախորդ եկեղեցուց հյուսիս։	Կիսավեր է։
11	«Մայրի Վանք» եկեղեցի («Մարիամ Մայրի Վանք», Սուրբ Նշան)	1286 թվական վերակառուցվել 17-րդ դարում	Բերդ քաղաքից 2 կմ արևմուտք, Նավուր գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում։
12	Սուրբ Սարգիս եկեղեցի	12-13 դարեր, հիմնովին վերակառուցվել է 1871 թվականին	Բերդ քաղաքի արևմտյան եզրին, Նավուր գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում։
13	«Քույր Խաթուն» եկեղեցի	12-13-րդ դարեր	Բերդ քաղաքի արևմտյան մասում, «սուրբ Սարգսի խաչ» գերեզմանոցից 200 մ հարավ, բլրակի ստորոտին։	Կիսավեր է:, պահպանվել են հյուսիսային, հարավային և արևելյան պատերը` 1.5-2 մ բարձրությամբ։
14	Եկեղեցի	12-13-րդ դարեր	Դիլիջան քաղաքից 7 կմ արևելք, Աղստևի աջ ափին, Պարզ լիճ տանող ճանապարհի ձախ կողմում, «Բոյնի դար» վայրում, գյուղատեղիի կենտրոնական մասում։	Պահպանվել են հիմքերը։
15	Եկեղեցի	13 դար	Դիլիջան քաղաքից 7.5 կմ արևելք, Պարզ լճից 300 մ հյուսիս, «Ղազար բեկ» վայրում, գյուղատեղիի գերեզմանոցի արևմտյան մասում։	Պահպանվել են պատերը` 1.50 մ բարձրությամբ։
16	Եկեղեցի	12-13-րդ դարեր	Դիլիջան քաղաքից 3 կմ հարավ-արևելք, «Իմպուլս» գործարանի հանգստյան տնից 1 կմ հարավ, անտառի բացատում, Աղստևի աջ ափին, բլրակի վրա, «Բախտիար» վայրում, գյուղատեղիում։	Ավերված է։
17	Եկեղեցի	12-13-րդ դարեր	Դիլիջան քաղաքից 0.5 կմ արևմուտք, Գոլովինո թաղամասում, «Ցերկով թալա» վայրում, երգահանների հանգստյան տուն տանող ճանապարհին։	Ավերված է։
18	Եկեղեցի	17-18-րդ դարեր	Դիլիջան քաղաքից 1 կմ հարավ, «Խզակի թալա» («Խաչի փոս») վայրում, գյուղատեղիի գերեզմանոցում։	Ավերված է։
19	Եկեղեցի	13-14-րդ դարեր	Դիլիջան քաղաքից 7 կմ արևմուտք, Ղազախ-Երևան գազատարի անտառամիջյան ճանապարհի երկու կողմում, «Գեղատեղ» գյուղատեղիում։	Պահպանվել են հիմքերը։
20	Եկեղեցի	13-14-րդ դարեր	Դիլիջան քաղաքից 10 կմ հարավ-արևելք, Աղստևի աջ ափին, Պարզ լիճ տանող ճանապարհից 2 կմ ձախ, կինոգործիչների հանգստյան տնից 3 կմ հարավ-արևելք, «Ղազախ բեկ» վայրում, «Գեղատեղ» գյուղատեղիի գերեզմանոցի մոտ։	Պահպանվել են հիմքերը, ներսը լցված է շարվածքի քարերով։
21	Եկեղեցի	5-6-րդ դարեր	Դիլիջան քաղաքի Թեղուտ թաղամասից 5 կմ հյուսիս-արևելք, Աղստևի աջ ափին, «Փիշիկ» գյուղատեղիից 2-3 կմ հյուսիս-արևմուտք, անտառում, «Գոմաձոր» գյուղատեղիում։	Պահպանվել են հիմնապատերը։
24	Եկեղեցի	17-18 դարեր	Դիլիջան քաղաքի Շամախյան թաղամասում
25	«Ջուխտակեղցի» եկեղեցի	13-14 դարի	Նոյեմբերյան քաղաքից 18 կմ հարավ-արևմուտք, սարի վրա։	Խարխլված է։
26	Սուրբ Աստվածածին (Անապատ) եկեղեցի	11-12-րդ դարեր	Աղավնավանք գյուղից 2.5 կմ հյուսիս-արևելք, ձորի մեջ, գետակի աջ ափին, «Աղնաբադ» անտառամասում, գյուղատեղիում։	Կանգուն է։
27	Եկեղեցի	10-12-րդ դարեր	Աճարկուտ գյուղից 15 կմ արևմուտք, անտառում, գյուղատեղիի կենտրոնում։	Կիսավեր է։
28	Եկեղեցի	1274 թվական	Աճարկուտ գյուղից 2 կմ արևմուտք, Կիրանց գետակի ափին, «Առաքելոց» գյուղատեղիում, վանքից մոտ 200 մ հարավ-արևմուտք։	4-րդ` զույգ եկեղեցիներ, կառուցել է Շնորհավորը։
29	Եկեղեցի	1275 թվական	Աճարկուտ գյուղից 2 կմ արևմուտք, Կիրանց գետակի ափին, «Առաքելոց» գյուղատեղիում, արևելյան ճակատով կից է վանքի պարսպին	3-րդ եկեղեցի. կառուցել է Գրիգոր կրոնավորը, ավերված է։
30	Եկեղեցի	13-րդ դար	Աճարկուտ գյուղից 2 կմ արևմուտք, Կիրանց գետակի ափին, «Առաքելոց» գյուղատեղիում, վանքից մոտ 1 կմ հարավ-արևմուտք	5-րդ եկեղեցի, կիսավեր է։
31	Եկեղեցի	13-14-րդ դարեր	Աճարկուտ գյուղից 2 կմ արևմուտք, Կիրանց գետակի ափին, «Առաքելոց» գյուղատեղիում, վանքից 700 մ հարավ, ֆերմաների մոտ	6-րդ եկեղեցի, կիսավեր է։
32	Եկեղեցի	13-14-րդ դարեր	Աճարկուտ գյուղից 2 կմ արևմուտք, Կիրանց գետակի ափին, «Առաքելոց» գյուղատեղիում, վանքից 700 մ արևմուտք, անտառում։	7-րդ եկեղեցի, կիսավեր է։
33	Եկեղեցի	13-14-րդ դարեր	Աճարկուտ գյուղից 2 կմ արևմուտք, Կիրանց գետակի ափին, «Առաքելոց» գյուղատեղիում, վանքից 1.5 կմ հյուսիս, անտառում։	8-րդ եկեղեցի։
34	Եկեղեցի «Թևավոր խաչ»	13-րդ դար	Աճարկուտ գյուղից 2 կմ արևմուտք, Կիրանց գետակի ափին, «Առաքելոց» գյուղատեղիում, վանքից 100 մ հարավ, անտառում։	Միանավ, պահպանվել են որմնանկարների հետքեր։
35	Եկեղեցի	12-13-րդ դարեր	Աճարկուտ գյուղից մոտ 2 կմ հյուսիս-արևմուտք, Առաքելոց վանքից 2 կմ հյուսիս-արևելք, անտառում, «Խնձորուտ» գյուղատեղիի կենտրոնում, բարձունքի վրա։	Միանավ, թաղածածկ, տանիքը քանդված է։
36	Եկեղեցի	17-18-րդ դարեր	Այգեհովիտ գյուղից 4.5 կմ հարավ, անտառում, բարձունքի վրա, «Մեծ Դիերի» և «Դիերի» գյուղատեղիների միջակայքում։	Ավերված է։
37	Եկեղեցի	17-18-րդ դարեր	Այգեհովիտ գյուղից 2.5 կմ արևմուտք, դաշտում, Դիտավան տանող ճանապարհի եզրին, «Խաշթառակ» գյուղատեղիի հյուսիսային մասում։	Ավերված է։
38	«Վարդխմհատի խաչ» («Կոտրած եղցի») եկեղեցի	12-13-րդ դարեր	Այգեհովիտ գյուղից 1.5 կմ հարավ-արևելք, ձորակի երկու կողմում, «Վարդխմհատ» գյուղատեղիի բարձունքի վրա։	Կիսավեր է։
39	Եկեղեցի	17-րդ դար	Այգեհովիտ գյուղի մեջ
40	Եկեղեցի	13-րդ դար, վերակառուցվել է, 17-րդ դարում	Այգեձոր գյուղից 3 կմ հարավ-արևմուտք, Խնձորուտ գետի հետ Ախնջի վտակի միախառնման վայրում, «Հացուտ թավ» տեղանքում, ֆերմաների մոտ, գյուղատեղիում։	Կիսավեր է։
41	Եկեղեցի	15-17-րդ դարեր	Այգեձոր գյուղից 1.5 կմ արևմուտք, Երգեվանք ամրոցի ստորոտին, «Էրի ձոր» գյուղատեղիի հյուսիսային եզրին։	Կիսավեր է։
42	Եկեղեցի	13-րդ դար	Այգեձոր գյուղից 1 կմ հարավ-արևմուտք, նույնանուն վայրում, բլրի վրա և լանջերին, «Մինասի թալա» գյուղատեղիում, բլրի վրա։	Ավերված է։
43	Եկեղեցի	13-րդ դար	Այգեձոր գյուղից 4 կմ հարավ-արևմուտք, «Ներքին Եղցաձոր» գյուղատեղիում, անտառոտ լանջին	Կիսավեր է։
44	Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի	5-6-րդ դարեր	Այգեձոր գյուղի մեջ, գետի աջափնյա բարձրադիր հարթության վրա։	Կիսավեր է։
45	Եկեղեցի	միջնադար	Այգեպար գյուղից 1 կմ հարավ-արևմուտք, Տավուշ գետի աջ ափին` 0.5 կմ գետափից հեռու, գերեզմանոցի կենտրոնում	Պատերը պահպանվել են 0.5-1մ բարձրությամբ։
46	Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի («Սբ կիրակի, «Քոլամեջի խաչ»	12-13-րդ դարեր	Աչաջուր գյուղից 2 կմ հարավ, Մակարավանք տանող ճանապարհին, «Քոլամեջ» գյուղատեղիում։	Կիսավեր է։
47	Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի	19-րդ դար	Աչաջուր գյուղի մեջ։
48	«Զորավոր» եկեղեցի	10-րդ դար	Արծվաբերդ գյուղից 1.5 կմ հարավ-արևելք, Խնձորուտ գետի ձախ վտակի ձախ ափին, «Եղցաձոր» գյուղատեղիում։
49	Եկեղեցի	13-14-րդ դարեր	Արծվաբերդ գյուղից 1.5 կմ արևելք, Հին Չորաթան» գյուղատեղիում։	Ավերված է։ Պահպանվել են խորանն ու հարավարևելյան ավանդատունը։
50	Սուրբ Հակոբ եկեղեցի	19-րդ դար	Արճիս գյուղի մեջ։	Կիսավեր է, եռանավ բազիլիկ։
64	Եկեղեցի	12-13-րդ դարեր, վերակառուցվել է 19-20 դարերում	Բաղանիս գյուղի հարավային եզրին։	Այժմ` գյուղական ակումբ։
65	ՍուրբԱստվածածին	4-5-րդ դարեր	Բաղանիս գյուղի հս եզրի բլրալանջին։	Պահպանվել են խորանի հատվածը, հս պատը և հս-ամ անկյունաշարը։
66	ՍուրբՆշան	17-18 դդ.	Բերդավան գյուղում։	Եռանավ բազիլիկ, ավերված է։
67	ՍուրբԱստվածածին	12-13-րդ դարեր	Գանձաքար գյուղում։	Զույգ եկեղեցիներից արևելյանն է։
68	ՍուրբՆշան («Եղցաձորի սբ Նշան»)	12-13-րդ դարեր	Գանձաքար գյուղում։	Զույգ եկեղեցիներից արևմտյանն է
69	Եկեղեցի	12-13-րդ դարեր	Գանձաքար գյուղում։	Կիսավեր է:, ունեցել է որմնանկարներ։
70	Եկեղեցի	13-րդ դար	Գանձաքար գյուղ։	Ավերված է։
71	Եկեղեցի	12-13-րդ դարեր	Գանձաքար գյուղից 1.5 կմ ամ, «Խաչի յալ» վայրում, բլրի գագաթին	Ավերված է։
72	Եկեղեցի	1885 թ․	Գանձաքար գյուղի հյուսիսային մասում։	եռանավ, կիսավեր է
73	ՍուրբԱստվածածին	19-րդ դար	Գանձաքար գյուղի մեջ։	եռանավ, կիսավեր է
74	Եկեղեցի «Բուդուրիեղցի»	12-րդ դար	Գանձաքար գյուղից 1.5 կմ արևելք, Բուդուր լեռան հյուսիսային լանջին, ամրոցից արևմուտք, անտառում։	Կիսավեր է։
75	ՍուրբԳևորգ («Խաչի Բաղ», «Ղով Հողեր»)	12-13-րդ դարեր	Գանձաքար գյուղի հարավ-արևելյան մասում։	Ավերված է։
76	Եկեղեցի «Գմբեթ»	12-13-րդ դարեր	Գանձաքար գյուղից 4 կմ հարավ-արևելք, Գմբեթ գետակի աջ ձորափին։
77	Եկեղեցի «Մոշուտ Թալա»	12-13-րդ դարեր	Գանձաքար գյուղից 3 կմ հվ-աե, սիմինդրի արտում։	Ավերված է։
78	Եկեղեցի «Տախտաեղցի»	13-րդ դար	Գանձաքար գյուղից 3 կմ հվ-ամ, անտառում։	Կիսավեր է։
79	Եկեղեցի	12-13-րդ դար	Գետահովիտ գյուղում։	Կիսավեր է։
80	Եկեղեցի	12-13-րդ դարեր	Գետահովիտ գյուղի արևելյան մասում, գոմերի մոտ։
81	Եկեղեցի	12-13-րդ դար	Գետահովիտ գյուղի արևելյան մասում, գոմերից 150 մ հեռու։
82	Եկեղեցի	19-րդ դար	Գետահովիտ գյուղի արևմտյան մասում։
83	Եկեղեցի	16-17-րդ դարեր	Գոշ գյուղում	Ավերված է։
84	ՍուրբԳևորգ	1251-1255 թթ․	Գոշավանքի հիմնական հուշարձանախմբից 150 մ հարավ-արևմուտք։	Գմբեթավոր, կառուցել են Խաչատուր վարդապետը և Բարսեղը։
85	ՍուրբԱստվածածին	1191-1196 թթ.	Գոշ գյուղում։	Գմբեթավոր դահլիճ, ճարտարապետ` Մխիթար Հյուսն։
86	ՍուրբԳրիգոր Լուսավորիչ	1237-1241 թթ	Գոշ գյուղի գավթին կից է հարավից։	Միանավ, թաղածածկ, կառուցել է Գրիգոր Տղա իշխանը։
87	Եկեղեցի	19-րդ դար	Դիտավան գյուղի մեջ, գյուղապետարանի մոտ։	Այժմ` պահեստ։
88	Եկեղեցի «Հացուտի Թալա»	12-13-րդ դարեր	Դիտավան գյուղից 2 կմ հարավ-արևմուտք, անտառում, բլրի վրա։	Կիսավեր է։
89	Եկեղեցի	17-րդ դար	Դովեղ գյուղում։	Վերակառուցվել է 1845-1849 թթ., խորանում ագուցված են խաչքարերի բեկորներ։
90	Եկեղեցի	17-րդ դար	Դովեղ գյուղ ում։
91	Եկեղեցի «Բաղի ձորի խաչ»	12-13 դդ.	Ենոքավան գյուղում։	Կիսավեր է։
92	Եկեղեցի	միջնադար	Ենոքավան գյուղում։
93	Եկեղեցի «Կռանատախտ»	12-13-րդ դարեր	Ենոքավան գյուղում։	միանավ է, կիսավեր
94	Օկոնախաչ	1863 թ․	Ենոքավան գյուղում։	եռանավ
95	Սուրբ Հովհաննես	7-րդ դար	Ենոքավան գյուղում։	խաչաձև է, քառախորան, ավերված
96	Սուրբ Աստվածածին	13-րդ դար	Ենոքավան գյուղից 1 կմ հվ, Գետահովիտ գետի ձախ ափին, անտառում։	Կիսավեր է։
97	Եկեղեցի «Ծթհանք»	12-13-րդ դար	Ենոքավան գյուղից 2-3 կմ ամ, «Ծթհանք» («Ձիթհանք») վայրում, անտառի մեջ։	Կիսավեր է։
98	Սուրբ Սարգիս («ՄԱՏՈՒՌ»)	12-13-րդ դար	Ենոքավան գյուղի հարավ-արևմտյան եզրին, Գետահովիտ գետի ձախ ափին, «Խաչի դոշ» վայրում, ձորի պռնկին։	Կիսավեր է։
99	Սուրբ Աստվածածին	3-րդ անգամ վերակառ 1902 թ.	Թովուզ գյուղի մեջ։
100	Սուրբ Խաչ	1903 թ․	Իծաքար գյուղի մեջ։։	Կիսավեր է։ Պատերը պահպանվել են 2,5-3 մ բարձրությամբ։
101	Եկեղեցի	19-րդ դար	Լճկաձոր գյուղի մեջ։	Կիսավեր է։ Պահպանվել են պատերը 3 մ բարձրությամբ։
102	ՍուրբԱստվածածին («Ծռվիզի Վանք», «Մորո Ձորո Վանք»)	7-րդ դար	Լուսահովիտ գյուղի մեջ։
103	Եկեղեցի	19-րդ դար	Լուսաձոր գյուղի մեջ"
104	Սուրբ Գևորգ	19-րդ դար	Լուսաձոր գյուղի արևմտյան մասում, «Ագրիչայ» գետի աջ ափին, բարձրադիր վայրում։
105	Եկեղեցի	5-7-րդ դարեր	Խաշթառակ գյուղից 2 կմ հվ-աե, «Մանդռախաչ» («Ղմիշ գյոլ») վայրում։	Ավերված է։
106	Սուրբ Աստվածածին	19-րդ դար	Խաշթառակ գյուղի մեջ։	Եղել է ակումբ, սեփականաշնորհված է (սեփականատեր` երևանաբնակ խաշթառակցի Ս. Էվինյան)։
107	Եկեղեցի	14-15-րդ դարեր	Խաչարձան գյուղում։	Ավերված է։
108	Եկեղեցի «Սպիտակ եղցի»	10-12-րդ դարեր	Ճերմակավան գյուղում։	Այլ անվանում` «Աղքիլիսա»։
109	Սուրբ Աստվածածին	1181 թ․	Ծաղկավան գյուղում։	Գմբեթավոր դահլիճ։
110	Սուրբ Աստվածածին	1695 թ․	Կիրանց գյուղի գյուղատեղիի հարավային մասում։
111	Եկեղեցի	13-րդ դար	Կիրանց գյուղում։	Կենտրոնագմբեթ, ունի որմնանկարներ,գլխավոր եկեղեցին է։
112	Եկեղեցի	13-րդ դար	Կից է գլխավոր եկեղեցուն հյուսիսից։
113	Եկեղեցի	14-րդ դար	Կից է գլխավոր եկեղեցուն հարավից։
114	Եկեղեցի «Կոնդոխավանք»	12-14-րդ դարեր	Կողբ գյուղում։
115	Եկեղեցի	12-13-րդ դարեր	Կողբ գյուղի գերեզմանոցում։	Քանդված են ծածկը, արևմտյան պատը և հարավային պատի մի մասը։
116	Եկեղեցի «Ագեղցի»	վերակառ. 17-րդ դար	Կողբ գյուղում։	Քանդված են թաղը և հվ պատը, խորանում ագուցված են խաչքարերի բեկորներ։
117	Եկեղեցի	6-7-րդ դարեր	Կողբ գյուղում։	Եռանավ բազիլիկ, կիսավեր է, վերակառուցվել է 1258 թ․։
118	Սուրբ Գևորգ	14-15-րդ դարեր	Կողբ գյուղից 3 կմ հյուսիս-արևելք։
119	ԵԿԵՂԵՑԻ «Վարդապետի»	7-րդ դար	Կողբ գյուղի մեջ, հրապարակից 300 մ հյուսիս-արևմուտք, տնամերձ հողամասում։	Պահպանվել են հիմքերը։
120	Սուրբ Աստվածածին	12-րդ դար	Կողբ գյուղում։
121	Եկեղեցի «Եղցի»	5-6-րդ դար	Հաղարծին գյուղում։	Կիսավեր է։
122	Եկեղեցի	19-րդ դար	Հաղարծին գյուղի մեջ, «Ժամի թաղ» թաղամասում։
123	Սուրբ Աստվածածին	1072 թ․	Հաղարծին գյուղում։	Գմբեթավոր դահլիճ, գլխավոր եկեղեցին է։
124	Սուրբ Գրիգոր	10-րդ դար	Հաղարծին գյուղի հրվանդանի արևելյան մասում։	Գմբեթավոր սրահ։
125	Սուրբ Ստեփանոս	1244 թ․	Հաղարծին գյուղի սբ. Գրիգոր եկեղեցուց արևելք։	Գմբեթավոր։
126	Սուրբ Գևորգ	15-րդ դար	Մոսեսգեղ գյուղի պարարտանյութերի դաշտային պահեստի մոտ։	Պահպանվել է խորանի հատվածը։
127	Եկեղեցի	12-13-րդ դար	Մոսեսգեղ գյուղից 1.5 կմ հարավ-արևմուտք, անտառի մեջ, թեք բլրալանջին։	Միանավ սրահ, կիսավեր է։
128	Եկեղեցի	11-12-րդ դար	Մոսեսգեղ գյուղից 5 կմ հյուսիս-արևմուտք, Հախում գետի ձախափնյակում, անտառապատ լանջին, «Խաչաղբյուր» («Խաչբուլաղ») հանդամասում։
129	Եկեղեցի	12-13-րդ դար	Մոսեսգեղ գյուղից 7 կմ արևմուտք, անտառում, Իջևան տանող ճանապարհից ձախ, «Քոչարանց գոմեր» վայրում։	Հարավային պատին պահպանվել են որմնանկարի մնացորդներ։
130	Սուրբ Աստվածածին	16-րդ դար, վերակառուցվել է 19-րդ դար	Մոսեսգեղ գյուղի մեջ, մշակույթի տնից քիչ հեռու։	Պահպանվել են հս պատի ստորին շարքերը։
131	Եկեղեցի «Թրփկի Վանք»	12-13-րդ դար	Մոսեսգեղ գյուղից 6 կմ հյուսիս-արևմուտք, անտառի բացատում։
132	Եկեղեցի	19-րդ դար	Ներքին Կարմիրաղբյուր գյուղի մեջ։
133	Եկեղեցի «Անտառամուտի»	ուշ միջնադար	Ոսկեպար գյուղի հարավ-արևմտյան մասում։	Պահպանվել է խորանի հատվածը։
134	Սուրբ Աստվածածին	7-րդ դար	գյուղից 1 կմ հյուսիս-արևելք, Ոսկեպար գետակի ձախ կողմում, բլրալանջին։	Կենտրոնագմբեթ, խաչաձև։
135	Սուրբ Գայանե	վերականգն. 2003 թ.	Ոսկեվան գյուղի մեջ։	Վերանվանվել է 2003 թ.։
136	Սուրբ Աստվածածին	1211 թ․	Չինարի գյուղում։	Գմբեթավոր դահլիճ։
137	Եկեղեցի Կապտավանք	12-րդ դար	Չինարի գյուղում։
138	Եկեղեցի	1683 թ․	Չորաթան գյուղի մեջ։	Կառուցել է Խորանաշատի եպիսկոպոս Հովհաննեսը։
139	Սուրբ Հովհաննես	19-րդ դար	Պառավաքար գյուղի Հախում գետի աջափնյա բլրալանջին։
140	Եկեղեցի	17-18-րդ դար	Ջուջևան գյուղի կենտրոնում
141	Եկեղեցի «Ծակ»	12-13-րդ դար	Սարիգյուղ գյուղի հարավ-արևմտյան մասում։	Տեղափոխվել է գյուղից 3 կմ հարավ-արևելքում գտնվող բետոնիտի հանքերի տարածքից։
142	Եկեղեցի	16-17-րդ դարեր	Սևքար գյուղում։
143	Եկեղեցի	միջնադար	Սևքար գյուղում։	Ավերված է։
144	Եկեղեցի «Դարպաս»	16-17-րդ դարեր	Սևքար գյուղի գյուղատեղիի արևելյան եզրին։	Ավերված է։
145	Եկեղեցի	1852 թ․	Սևքար գյուղի մեջ։
146	Եկեղեցի «Աղբալի խաչ»	13 -րդ դար	Վազաշեն գյուղում։
147	Եկեղեցի «Ժանգոտի խաչ»	13-րդ դար	Վազաշեն գյուղից 2 կմ հարավ, անտառում, հանքային ջրի աղբյուրի մոտ։	Կիսավեր է։
148	Եկեղեցի	12-13-րդ դարեր	Վարագավան գյուղից 1.5 կմ հարավ-արևելք, Հախում գետի աջ ափին, «Հին Հախում» գյուղատեղիում։	Կիսավեր է։
149	Սուրբ Կիրակի Մատուռ	Կառուցվել է 1286 թվականին	գտնվում է Տավուշի մարզի Գանձաքար գյուղից 2 կմ հարավարևելք, Խոջաբազար գյուղատեղիում, Արաբի ձորից արևմուտք, սարալանջին։	Կանգուն է։

Տես նաև

Աղբյուր

Տավուշի մարզի պատմության եվ մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակը հաստատելու մասին ՀՀ կառավարության 2004 թվականի դեկտեմբերի 30-ի որոշում

Ծանոթագրություններ

[1]