Վարդագույն եռանկյուն

Նացիստական համակենտրոնացման ճամբարներում յուրաքանչյուր բանտարկյալ պետք է կրեր կրծքավանդակի վրա դեպի ներքև ուղղված հավասարակողմ եռանկյունաձև կտորե կրծքանշան, որի գույնը ցույց էր տալիս նրանց բանտարկության հայտարարված պատճառը^[5]։ Վաղ փուլերում որպես համասեռական ընկալվող բանտարկյալները տարբեր կերպ էին նույնացվում կանաչ եռանկյունու (հանցագործներին նշանակող) կամ կարմիր եռանկյունու (քաղբանտարկյալներին), 175 համարի (հղում կատարելով Գերմանիայի քրեական օրենսգրքի 175-րդ պարբերությանը, որը քրեականացնում է համասեռական յուրաքանչյուր գործունեություն գործունեությունը) կամ A տառի հետ (որը նշանակում էր arse fucker)^[6]։

Ավելի ուշ ներդրվել է վարդագույն եռանկյունու օգտագործումը որպես համասեռական ճանաչված բանտարկյալների համար, որոնք ներառել են նաև բիսեքսուալ տղամարդկանց և, հնարավոր է, տրանսգենդեր կանայք։ (Լեսբուհիները, բիսեքսուալ կանայք և տրանսգենդեր տղամարդիկ սիստեմատիկորեն բանտարկված չեն եղել, ոմանք դասակարգվել են որպես «հակասոցիալական», որոնք կրում են սև եռանկյուն)^[7][8]։ Վարդագույն եռանկյունին տրվել է նաև սեռական շեղումներ ունեցող այլ անձանց, ներառյալ զոոֆիլներին և մանկապիղծներին, բացի սեռական հանցագործներից։ Եթե բանտարկյալը նաև նույնականացվել է որպես հրեա, ապա եռանկյունի վրա դրվել է երկրորդ դեղին եռանկյունի, որը ուղղված է եղել հակառակ ուղղությամբ, որպեսզի նմանվեր Դավթի աստղին, ինչպես դեղին կրծքանշանը, որը նույնացրել է մյուս հրեաներին։ Մյուս բանտարկյալների մեծ մասը բռնություն է գործադրել վարդագույն եռանկյունի կրող բանտարկյալների նկատմամբ^[3]։

Երկրորդ աշխարհամարտի վերջում ճամբարների ազատագրումից հետո համասեռականության համար բանտարկված որոշ բանտարկյալներ կրկին բանտարկվել են Դաշնակիցների կողմից ստեղծված Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության կողմից, քանի որ հոմոսեքսուալության դեմ նացիստական օրենքները չեղարկվել են այնտեղ մինչև 1969 թվականը^[9][10]։ Հայնց Դերմեր անունով համասեռական տղամարդը, օրինակ, ծառայել է նացիստական համակենտրոնացման ճամբարում, այնուհետև նոր հանրապետության բանտերում։ ԼԳԲՏ համայնքի անձինք 175-րդ հոդվածի պարբերության մեջ կատարել են ուղղումներ, որոնք համասեռականությունը, որը նախկինում համարվել է աննշան հանցագործություն, վերածել են քրեական հանցագործության, ուժի մեջ մնացել են Արևելյան Գերմանիայում մինչև 1968 թվականը^[11] և Արևմտյան Գերմանիայում մինչև 1969 թվականը^[12]։ Արևմտյան Գերմանիան շարունակել է բանտարկել համասեռական ճանաչված անձանց մինչև 1994 թվականը՝ համաձայն պարբերության վերանայված տարբերակի, որը դեռ արգելել է սեռական հարաբերություն ունենալ 21 տարեկանից ցածր տղամարդկանց միջև, ինչպես նաև համասեռական տղամարդկանց կողմից սեքս-աշխատանքը^[13][14]։

Ռուդոլֆ Բրազդան, համակենտրոնացման ճամբարում վերջին հայտնի համասեռական վերապրածներից մեկը, մահացել է 2011 թվականի օգոստոսի 3-ին, 98 տարեկան հասակում^[15]։

1970-ականներին Ավստրալիայից, Եվրոպայից և Հյուսիսային Ամերիկայից համասեռականների ազատագրման նոր ակտիվ ջատագովները սկսել են օգտագործել վարդագույն եռանկյունին՝ Նացիստական Գերմանիայում դրա օգտագործման մասին իրազեկությունը բարձրացնելու համար^[16]։ 1972 թվականին գեյերի համակենտրոնացման ճամբարից փրկված Հայնց Հեգերի «Վարդագույն եռանկյունով մարդիկ» (Die Männer mit dem rosa Winkel) հուշագրությունը հանրության ավելի մեծ ուշադրությանն է արժանացել^[17]։ Ի պատասխան՝ 1973 թվականին գեյերի ազատագրման գերմանական խումբը կոչ է արել գեյ տղամարդկանց այն կրել՝ ի հիշատակ անցյալի զոհերի և բողոքելով շարունակվող խտրականության դեմ^{[18][19][20][21][22]}։

1980-ականներին վարդագույն եռանկյունին ավելի ու ավելի է օգտագործվել ոչ միայն որպես խորհրդանիշ, այլև ստացել է դրական իմաստ ինչպես ինքնության, այնպես էլ համայնքի ինքնության համար։ Այն սովորաբար ներկայացրել է ինչպես գեյերի, այնպես էլ լեսբուհիների ինքնությունը և ընդգրկվել է նման կազմակերպությունների և ձեռնարկությունների լոգոտիպերում։ Այն օգտագործվել է նաև անհատների կողմից, երբեմն աննկատելիորեն կամ երկիմաստ, որպես «ներքին» ծածկագիր, որը անծանոթ է հետերոսեքսուալ մեծամասնությանը^[18]։ 1987 թվականին Վաշինգտոնի լեսբուհիների և գեյերի իրավունքների երթի պատկերանշանը եղել է ԱՄՆ Կապիտոլիումի գմբեթի ուրվագիծը, որը դրվել է վարդագույն եռանկյունու վրա^[19]։

Ընդունելով ավելի ռազմատենչ երանգ՝ ՁԻԱՀ-ի իշխանության ազատման կոալիցիան (ACT UP) ստեղծվել է Նյու Յորքի վեց գեյ ակտիվիստների կողմից 1987 թվականին՝ ուշադրություն հրավիրելու գեյ և բիսեքսուալ տղամարդկանց վրա հիվանդության անհամաչափ ազդեցության և ՁԻԱՀ-ի առաջընթացը դանդաղեցնելու գործում «ցեղասպան» քվիր անտագոնիզմի ակնհայտ դերի վրա^[23], որպես իր լոգոտիպ ընդունել է դեպի վեր ուղղված վարդագույն եռանկյունին սև պաստառի վրա՝ «լռություն = մահ» կարգախոսի հետ միասին^{[24][25][26][27][28][29]}։

1990-ականներին կանաչ շրջանով փակված վարդագույն եռանկյունին սովորաբար օգտագործվել է որպես խորհրդանիշ, որը ԼԳԲՏՔ+ մարդկանց համար աշխատավայրում կամ դպրոցում նշանակում է «անվտանգ տարածքներ»^[30][31]։

• Վարդագույն եռանկյունու հուշահամալիրի օրինակներ
• 
  Վարդագույն եռանկյունի Բուխենվալդում սպանված գեյերի հուշահամալիր
• 
  Բեռլինի մետրոյի «Նոլենդորֆպլաց» կայարանում տեղադրվել է վարդագույն եռանկյունու տեսքով հուշատախտակ՝ ի պատիվ համասեռական տղամարդկանց զոհերի
• 
  Ամստերդամի Homomonument-ը խորհրդանշորեն օգտագործում է վարդագույն եռանկյունիներ՝ Հոլոքոստի ժամանակ սպանված համասեռականների (և ընդհանրապես բռնության զոհերի) հիշատակման համար
• 
  Սիդնիյի Հոլոքոստի գեյերի և լեսբուհիների հուշահամալիր
• 
  Սան Ֆրանցիսկոյի Կաստրո թաղամասում գտնվող «վարդագույն եռանկյունի» զբոսայգին նվիրված գեյերի շրջանում Հոլոքոստի զոհերին
• 
  Վարդագույն եռանկյունի 2022 թվականին տեղադրված Սան Ֆրանցիսկոյի Twin Peaks-ում