Սպունգներ
| Սպունգներ | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Գիտական դասակարգում | ||||
| ||||
| Լատիներեն անվանում | ||||
| Porifera | ||||
| Դասերը[1] | ||||
| ||||
Սպունգներ (լատին․՝ Porifera կամ Spongia), բազմաբջիջ անողնաշարավոր կենդանիների պարզագույն տիպ է։ Ներկայումս հայտնի է սպունգների շուրջ 5000 տեսակ՝ տարածված գլխավորապես ծովերում և օվկիանոսներում։ Ունի 4 դաս՝ կրային սպունգներ, կորալյան սպունգներ, ապակյա սպունգներ և սովորական սպունգներ։ Մարմնի բարձրությունը մի քանի մմ-ից մինչև 1.5 մ է։ Ջրային, նստակյաց կենսակերպի կենդանիներ են։
Տիպիկ սպունգները ունեն գլանի կամ գավաթի ձև։ Մակերևույթին կան բազմաթիվ ծակոտիկներ, որոնք հաղորդակցվում են մարմնի պատերում գտնվող խողովակների հետ։ Իսկական հյուսվածքներ և օրգաններ չունեն։ Երկշերտ են։ Բջիջների արտաքին շերտը կազմված է տափակ էպիթելից, ներքինը՝ հատուկ մտրակաօձիքավոր (խոանոցիտներ) բջիջներից։ Ներքին շերտում կան նաև բջիջներ, որոնք կարողանում են կեղծ ոտիկների միջոցով որսալ օրգանական մնացորդներն ու մարսել։ Շերտերի միջև գտնվում է դոնդողանման, ոչ բջջային մեզոգլեան։
Համարյա բոլոր սպունգները ունեն սիլիկահողային, կրային ասեղներից կամ սպիտակուցային թելիկներից կազմված կմախքային գոյացություններ։ Խոանոցիտների մտրակների համաձայնեցված շարժումների շնորհիվ ջուրը մտնում է սպունգների ծակոտկիները և անցնելով խողովակների համակարգով դուրս է գալիս։ Ջրի հետ թափանցում են սննդի մասնիկները (դետրիտ, նախակենդանիներ, բակտերիաներ և այլն) և դուրս գալիս նյութափոխանակության արգասիքները։
Սպունգները նյարդային բջիջներ չունեն և արտաքին գրգիռներին թույլ են արձագանքում։ Սպունգների մեծամասնությունը ապրում է գաղութներով։ Բողբոջման հետևանքով առաջացած օրգանիզմները սովորաբար չեն անջատվում և աստիճանաբար գոյանում են մեծ քանակությամբ անհատներից կազմված, տարբեր ձևի խոշոր գաղութներ։
Սովորաբար հերմաֆրոդիտ են։ Բազմանում են սեռական և անսեռ եղանակներով։ Գործնական նշանակությունը չնչին է։ Որոշ տեսակներ օգտագործվում են տեխնիկական, բժշկական և կոսմետիկական նպատակներով։
Ծանոթագրություններ
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սպունգներ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սպունգներ» հոդվածին։ |