Շիրազ

Շիրազ
Քաղաք
	Շիրազ
	պարս.՝ شیراز‎
Երկիր	Իրան
Օսթան	Ֆարսի նահանգ
Շահրեսթան	Շիրազ
Քաղաքապետ	Հեյդար Էսքանդարփուր
Առաջին հիշատակում	մ.թ.ա. 2 հազարամյակ
Մակերես	240 կմ²
ԲԾՄ	1500 մ
Կլիմայի տեսակ	բարեխառն ցամաքային
Պաշտոնական լեզու	պարսկերեն
Բնակչություն	▲1 565 572 մարդ (սեպտեմբերի 24, 2016)
Ազգային կազմ	պարսիկներ
Ժամային գոտի	UTC+3.30, ամառը UTC+4.3
Հեռախոսային կոդ	071
Պաշտոնական կայք	shiraz.ir
	Շիրազ (Իրան)
	Շիրազ (Իրան)
	Շիրազ Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Շիրազ (այլ կիրառումներ)

Շիրազ (պարս.՝ شیراز), քաղաք Իրանի տարածքում՝ Ռուդխանե Խոշք (ցամաքած գետ) սեզոնային գետի ափին։ Վարչականորեն գտնվում է Ֆարսի նահանգի Շիրազի գավառում, հանդիսանում է նաև համանուն շրջանի կենտրոնը։ Իրանի միլիոնանոց ինը քաղաքներից հինգերորդն է՝ 1,565,572 բնակչությամբ։ Քաղաքն ունի չափավոր կլիմա։ Ավելի քան հազար տարի տարածաշրջանի մշակութային, քաղաքական և առևտրաարդյունաբերական կենտրոն է։

Շիրազի առաջին անգամ հիշատակվել է էլամերենով՝ կավե սալիկների վրա (մ.թ.ա. 2000) որպես «Թիրազիշ»^[3]։ Ժամանակակից քաղաքը հիմնադրվել է կամ վերականգնվել է Օմայանների օրոք՝ 693 թվականին, և բարգավաճել է իրանական երկու դինաստիաների՝ Սաֆարիների (861-1003) և Բուիների (934-1062) օրոք։ 13-րդ դարում Շիրազը դարձել է արվեստի և արհեստների առաջատար կենտրոն, իշխանության խրախուսման և պարսից գիտնականների և արվեստագետների ներկայության շնորհիվ։ Պարսից գրականության երկու հռչակավոր ներկայացուցիչներ՝ Հաֆեզը և Սաադին, ծնունդով եղել են Շիրազից, և այստեղ գտնվում են իրենց դամբարանները։ Սեֆյան Պարսկաստանի անկումից հետո Իրանում ստեղծվել էր երկիշխանություն և երկիրն ուներ երկու մայրաքաղաք՝ Մաշհադ (Աֆշարիներ, 1736-1796) և Շիրազ (Զանդեր, 1751-1794)։ Շիրազն ունեցել է հրեական և քրիստոնեական խոշոր համայնքներ^[4]։ Շիրազ քաղաքի պատմական կենտրոնը (Բեյնոլ Հարամեյն) համաշխարհային նշանակության ճարտարապետական համալիր է^[5]։

Շիրազը հայտնի է որպես բանաստեղծների, գրականություն, գինու (չնայած 1979 թվականից ի վեր Իրանը հանդիսանում է իսլամական հանրապետություն), այգիների և ծաղիկների քաղաք^[6]։ Այստեղ է գտնվում հռչակավոր Էրամի այգին։ Այժմ քաղաքն ունի նաև նավթավերամշակման խոշորագույն գործարան, այստեղ է երկրի արևային առաջին էլեկտրակայանը^[7], դրվել է քամու խոշոր տուրբին։ Շիրազը հանդիսանում է էլեկտրոնային էլեկտրոնային արդյունաբերության կարևորագույն կենտրոն՝ արտադրելով իրանական էլեկտրաէներգիայի 53 տոկոսը^[8]։ Շիրազի արդյունաբերական ձեռնարկություններից են ցեմենտի, շաքարավազի, պարարտանյութերի, տեքստիլ արտադրանքի, փայտանյութի, մետաղագործության և գորգերի գործարաններն ու ֆաբրիկաները։

Բնակչություն

Բնակչությունը 2016 թվականի մարդահամարի տվյալներով կազմում էր 1 565 572 մարդ, որոնք կազմում էին 477 916 տնտեսություն։ Քաղաքը բնակչությամբ Ֆարս օսթանի ամենախոշոր^[9] և Իրանի հինգերորդ ամենախոշոր (Թեհրանից, Մաշհադից, Սպահանից և Քարաջից հետո)^[10] քաղաքն է։ Շիրազի բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում բերված է աղյուսակում ստորև.