Նորագոյացություն

Page Կաղապար:-plasia/styles.css has no content.

Նորագոյացությունը լինում է բարորակ, պոտենցիալ չարորակ, կամ չարորակ (քաղցկեղ)^[9]։

• Բարորակ ուռուցքներ են արգանդի ֆիբրոմաները, օստեոֆիտները և մելանոցիտային նևուսները (խալերը)։ Սրանք տեղային են և սահմափակ, չեն առաջացնում քաղցկեղներ^[8]։
• Պոտենիցալ չարորակ նորագոյացություն է տեղում (in situ) կարցինոման։ Այն տեղային է, չի ներխուժում և չի քայքայում շրջակա հյուսվածքները, բայց ժամանակի ընթացքում կարող է վերածվել քաղցկեղի։
• Չարորակ նորագոյացությունները հայտնի են որպես քաղցկեղներ։ Դրանք ներխուժում և քայքայում են շրջակա հյուսվածքները, կարող են առաջացնել մետաստազներ, և չբուժվելու կամ բուժման անարդյունավետության դեպքում կարող են հանգեցնել մահացու ելքի։
• Երկրորդային նորագոյացությունը ամեն տեսակի քաղցկեղի մետաստազն է կամ այլ ուռուցք, որի հաճախականությունը մեծանում է քեմոթերապիայից կամ ռադիոթերապիայից հետո։
• Հազվադեպ լինում են մետաստատիկ նորագոյացություններ առանց առաջնային քաղցկեղի հայտնաբերման, որոնք կոչվում են անհայտ ծագման քաղցկեղներ։

Նորագոյացությունները սովորաբար հետերոգեն են և պարունակում են տարբեր տեսակի բջիջներ, բայց դրանց ծագումը և շարունակական աճը պայմանավորված է նեոպլաստիկ բջիջների մեկ պոպուլյացիայով։ Այս բջիջները համարվում են մոնոկլոնալ, այսինքն ծագել են նույն բջջից^[10], և դրանք բոլոր բջիջները կրում են նույն գենետիկ կամ էպիգենետիկ անոմալիան (կլոնականության ապացույց)։ Լիմֆոիդ նորագոյացությունների դեպքում, օրինակ՝ լիմֆոմաների և լեյկեմիաների, կլոնականությունը հաստատվում է նրանց իմունոգլոբուլինի գենի (B-բջջային լիմֆոմայի դեպքում) կամ T-բջջային ընկալչի գենի (T բջջային լիմֆոմա) մեկ ռեկոմբինացիայի ամպլիֆիկացիայոով։ Կլոնականության հաստատումը այժմ անհրաժեշտ է ավշային բջիջների պրոլիֆերացիան նորագոյացություն համարելու համար^[11]։

Այնուամենայնիվ, կլոնականության հաստատումը երբեմն անհնար է, որի պատճառով նեոպլազիա հասկացության սահմանման մեջ կլոնականությունը չի ներառվում։

«Ուռուցք» նշանակում է մարմնի որևէ տեղամասի չափսերի մեծացում, ուռածություն և ծագում է լատիներեն tumor (այտուց, ուռուցք) բառից, որը բորբոքման հիմնական նշաններից է։ Այն, ի սկզբանե, վերաբերել է ամեն տեսակի այտուցների կամ ուռածությունների, ակնախ նրանից դրանք նեոպլաստիկ են, թե ոչ։ Նեյրկայումս «ուռուցք» բառը նշանակում է մեծացած չափերով նորագոյացություն^[12][13]։ Շատ նորագոյացություններ, ինչպիսք են լեյկեմիաները և տեղում (in situ) կարցինոմաների մեծ մասը, չեն ձևավորում ուռուցքներ։ Չպետք է նաև շփոթել ուռուցքը քաղցեղի հետ, քանի որ քաղցկեղը կարող է միայն չարորակ լինել, իսկ ուռուցքը իր մեջ ներառում է և՛ բարորակ, և՛ պոտենցիալ չարորակ, և՛ չարորակ նորագոյացություններ։

Հաճախ ուռուցք տերմինի հետ զուգահեռաբար կիրառվում են զանգված և հանգուցիկ տերմիննները։ Մինչ դեռ ուռուցքը կիրառվում է շատ համընդհանրորեն՝ առանց նորագոյացության չափը մատնանշելու^[3]՝ զանգված տերմինը կիրառվում է առնվազն 20 մմ տրամագիչ ունեցող նորագոյացության դեպքում, իսկ հանգուցիկ տերմինը 20 մմ-ից փոքր տրամագիծ ունեցող նորագոյացությունների դեպքում^[3]։

Մարդկանց մոտ ուռուցքները ծագում են գենետիկ և էպիգենետիկ այնպիսի փոփոխությունների արդյունքում, որոնք հանգեցնում են բջջի անկանոն և էքսպանսիվ բազմացման^[14]։ Նորագոյացություն կարող է ձևավորվել բջջում գենետիկ մուտացիաների պատճառով զարգացող հյուսվածքի անկանոն պրոլիֆերացիայի արդյունքում։ Ոչ բոլոր նորագոյացություններն են հանգեցնում ուռուցքի ձևավորմանը (օրինակ՝ լեյկեմիա և in situ կարցինոմա), սակայն նեոպլազմային աճի և ռեգեներատիվ գործընթացների միջև հայտնաբերվել են մի շարք նմանություններ, ներառյալ ապատարբերակումը և բջիջների արագ պրոլիֆերացիան^[15]։

Ուռուցքների ուսումնասիրություններում հաճախ կիրառվել են մաթեմատիկան և մեխանիկական շարունակականությունը։ Անոթային ուռուցքները, օրինակ՝ հեմանգիոմաները և լիմֆանգիոմաները (արյունատար և ավշային ուղիների ուռուցքներ), դիտարկվում են որպես կպչուն բջիջներից ձևավորված պինդ կմախքի և բջիջների միջև տարածությունները լցնող օրգանական հեղուկի խառնուրդ, որտեղ բջիջները կարող են աճել^[16]։ Նման մոդելով հնարավոր է գործ ունենալ մեխանիկական լարվածության և ձգման հետ, ինչպես նաև պարզաբանել դրանց ազդեցությունը ուռուցքի աճի, շրջակա հյուսվածքի և անոթավորման վրա։ Այս փորձերը ցույց են տվել, որ բջիջների ակտիվ բազմացումը սահմանափակված է ուռուցքի արտաքին եզրերով, ինչպես նաև ուռուցքի հիմքում ընկած նորմալ հյուսվածքի կոշտացումը արգելակում է ուռուցքի աճը^[17]։

Երբեմն որոշ բարորակ վիճակներ, որ կապ չունեն հյուսվածքի անկանոն աճի հետ (օրինակ՝ ճարպային բուշտ), նույնպես կարող են դրսևորվել ուռուցքների տեսքով, բայց չունեն չարորականալու պոտենցիալ։ Այլ օրինակներ են կրծքագեղձի բուշտը, որը սովորաբար զարգանում է հղիության ժամանակ, կամ պատիճավորված գեղձային այլ ուռուցքներ (վահանագեղձի, մակերիկամի միջուկի, ենթաստամոքսային գեղձի)։

Պատիճավորված հեմատոմաները, մեռուկացած հյուսվածքները (միջատի կծածից, օտար մարմնից, կամ այլ վնասաբեր մեխանիզմով զարգացած), կելոիդները (սպիական հյուսվածքի գերաճ) և գրանուլոմաները նույնպես կարող են դրսևորվել ուռուցքներով։

Երբ արտահոսքի խցանման կամ նեղացումների պատճառով նորմալ կառույցները (միզուղիները, արյունատար անոթները, ներլյարդային կամ արտալյարդային լեղուղիները, թոքային ներառուկները կամ ստամոքսաղիքային դուպլիկացիաները) նույնպես կարող են դրսևորվել ուռուցքների տեսքով։ Օրինակներ են զարկերակ-երակային ֆիստուլաները կամ անևրիզմները (թրոմբոզով կամ առանց), լեղուղիների ֆիսուլաները կամ անևրիզմները, սկլերոզացնող խոլանգիտը, ցիստիցերկոզը կամ էխինոկոզը, բարակաղիքային դուպլիկացիաները, ցիստիկ ֆիբրոզի ժամանակ դիտվող ներառուկները։ Պետք է ուշադիր լինել նախքան որոշ ուռուցքների կենսազննում (բիոպսիա) իրականացնելը, քանի որ նրանց պարունակության արտահոսքը կարող է հանգեցնել աղետալի հետևանքների։ Այսպիսի դեպքերում մինչև կենսազննումը կամ դրա ընթացքում գործածվում են ուլտրաձայնային հետազոտությունը, համակարգչային և մագնիսառեզոնանսային շերտագրությունները, անգիոգրամները, միջուկային բժշկության պատկերումները ծանր բարդություններից խուսափելու նպատակով։

Չարորակ նորագոյացությունների՝ քաղցկեղի հիմնական պատճառը հանդիսանում է ԴՆԹ-ի վնասումը^[18]։ Քաղցկեղի զարգացման ընթացքում ԴՆԹ-ի վնասման մեխանիզմները և պատճառները ներկայացված են այս բաժնի պատկերում (կարմիրով նշված են էպիգենետիկ փոփոխությունները և ԴՆԹ-ի թերի վերանորոգումը)։ ԴՆԹ-ի վնասումը հաճախ հանդիպող երևույթ է, և այն մշտապես տեղի է ունենում բջիջներում։ Մարդու մեկ բջջում մետաբոլիզմի և ջրում մարդու մարմնի ջերմաստիճանի պայմաններում ԴՆԹ-ի հատկությունների պատճառով օրական ավելի քան 60,000 վնասներ են առաջանում։ ԴՆԹ-ի հավելյալ վնասներ կարող են առաջանալ էկզոգեն (արտածին) գործոններից։ Ծխախոտի ծուխը հանգեցնում է ԴՆԹ-ի էկզոոգեն վնասման, որն էլ հաճախ բերում է թոքի քաղցկեղի^[19]։ Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները հանգեցնում են մելանոմայի բերող ԴՆԹ-ի վնասների^[20]։ Helicobacter pylori-ով հարուցված վարակը հանգեցնում է մեծ քանակով թթվածնի ռեակտիվ ձևերի գոյացման, որը վնասում է ԴՆԹ-ն և բերում ստամոքսի քաղցկեղի^[21]։ Ճարպերով հարուստ սննդակարգ վարող մարդկանց մոտ մեծանում է լեղաթթուների արտադրությունը, որը վնասակար ազդեցություն ունի հաստ աղիքի վրա, և կարող է հանգեցնել հաստ աղու քաղցկեղի^[22]։ Կացուրանոն և գործընկերները ցույց տվեցին, որ հաստ աղիքի բորբոքված էպիթելում գտնվող մակրոֆագերը և նեյտրոֆիլները դառնում են թթվածնի ռեակտիվ ձևերի աղբուր և բերում ԴՆԹ-ի վնասման։ Սա հաստ աղում հանգեցնում է տումորիգենեզի^[23]։

Սեռական մուտացիաներով (մուտացիաներ առաջնային սեռական բջիջներում, գամետներում, որոնք փոխանցվում են սերունդներին) անհատները, որոնց մոտ թերի են գործում ԴՆԹ-ի ռեարացիայի 34 գեներից թեկուզ մեկը, գտնվում են քաղցկեղի զարգացման ռիսկային խբմում։ Օրինակ՝ p53-ի սեռական մուտացիան հանգեցնում է կյանքի ընթացքում քաղցկեղի զարգացման 100% հավանականության^[24]։

Չարորակ նորագոյացությունների մոտ 70%-ը չեն ժառանգվում և կոչվում են «սպորադիկ քաղցկեղներ»^[25]։ Սրանց շատ փոքր մասն ունի ԴՆԹ-ի ռեպարացիայի գեներում մուտացիաներ, իսկ մնացած մասի քաղցկեղներում ռեպարացիայի թերությունները պայմանավորված են էպիգենետիկ փոփոխություններով, որ նվազեցնում կամ արգելակում են ԴՆԹ-ի ռեպարացիայի գեների էքսպրեսիան։ Օրինակ՝ 113 հաջորդական կոլոռեկտալ քաղցկեղներից միայն չորսն էին պայմանավորված ԴՆԹ-ի ռեպարացիայի գեն MGMT-ում միսենս մուտացիայով, իսկ մնացածը պայմանավորված էին MGMT-ի էքսպրեսիայի նվազմամբ MGMT պրոմոտերի մեթիլացման (էպիգենետիկ փոփոխություն) արդյունքում^[26]։ Հինգ դեպքերի ուսումնասիրությունները ցույց տվեցին որ կոլոռեկտալ քաղցկեղների 40-90%-ում MGMT գենի էքսպրեսիան նվազած էր նրա պրոմոտերի մեթիլացման պատճառով^{[27][28][29][30][31]}։

Նմանապես, միսմեչ-ռեպարացիոն համակարգի PMS2 գենի էքսպրեսիայի թերություն ունեցող կոլոռեկտալ քաղցկեղով 119 հիվանդներից 6-ն ունեին մուտացիա PMS2 գենում, իսկ 103-ում PMS2-ին ակտիվացնող MLH1 գենի էքսպեսիան նվազած էր նրա պրոմոտերի մեթիլացման պատճառով^[32]։ Մնացած 10 դեպքերում PMS2-ը չէր էքսպրեսվում միկրո-ՌՆԹ-ների, miR-155-ի էպիգենետիկ գերէքսպրեսիայի պատճառով, քանի որ դրանք իրականացնում են PMS2-ի down-ռեգուլյացիա^[33]։

Էպիգենետիկ դեֆեկտներ են հայտնաբերվել նաև ԴՆԹ-ի ռեպարացիայի BRCA1, WRN, FANCB, FANCF, MGMT, MLH1, MSH2, MSH4, ERCC1, XPF, NEIL1 և ATM գեներում (13-100%), որոնք առաջանում են տարբեր քաղցկեղներում, օրինակ՝ կրծքագեղձի, ձվարանի, կոլոռեկտալ, գլխի և պարանոցի քաղցկեղներում։ Ֆասիստայի և գործընկերների կողմից ուսումնասիրված հաստ աղու 49 քաղցկեղների մեծամասնության մոտ միաժամանակ տեղի էին ունեցել մի քանի խախտումներ ERCC1, XPF կամ PMS2 գեներում^[34]։

ԴՆԹ-ի ռեպարացիայի նվազումը հանգեցնում է մուտացիաների և էպիմուտացիաների կուտակման։ Մուտացիաների քանակը հատկապես շատ է ԴՆԹ-ի միսմեչ-ռեպարացիայի^[35][36] և հոմոլոգ ռեկօմբինացիայի ռեպարացիայի թերացման դեպքերում^[37]։

ԴՆԹ-ի երկու շղթաների և այլ վնասների ժամանակ թերի նորոգված տեղամասերը կարող են բերել գեների էպիգենետիկ լռեցման^[38][39]։

Նախաքաղցկեղային վիճակները, երբ հյուսվածքը ունի նորմալ տեսք, բայց բազմաթիվ քաղցկեղային փոփոխություններ, շատ հաճախ նախորդում են մեկ կլոնից զարգացող չարորակ նորագոյացությունների զարգացմանը։ Նախաքաղցկեղային վիճակների ժամանակ բջիջներն ունեն բազմաթիվ մուտացիաներ և էպիգենետիկ փոփոխություններ։

Ձևավորված քաղցկեղին բնորոշ է գենոմի անկայունությունը, որը պայմանավորված է ԴՆԹ-ի ռեպարացիայի ցածր մակարդակով և ԴՆԹ-ի վնասման մակարդակի բարձրացումով։ Այս անկայունության պատճառով քաղցկեղը շարունակում է զարգանալ և ձևավորել ենթակլոններ։ Օրինակ՝ 9 տարածաշրջաններից հավաքված երիկամի քաղցկեղի նմուշների ուսումնասիրությունները ցույց տվեցին, որ դրանցում առկա էին 40 համատարած մուտացիաներ, որը ցուցադրում է ուռուցքի հետերոգենությունը (այսինքն առկա է բոլոր տարածաշրջաններում), 59 մուտացիաներ, որ առկա էին որոշ նմուշներում, և 29 մուտացիաներ, որ առկա էին տարածաշրջաններից միայն մեկում^[40]։

Նախաքաղցկեղային վիճակները նկարագրում են այն հյուսվածքները, որոնք ունեն քաղցկեղի զարգացման մեծ հավանակությամբ և չարորակացման բարձր ռիսկ։ Առաջին անգամ հասկացությունը կիրառվել է 1953 թվականին էպիթելի մի տեղամասի քաղցկեղի զարգացման հակվածությունը բնութագրելու համար^[41]։

Նախաքաղցկեղային վիճակի հայտնաբերումը շատ կարևոր է քաղցկեղի զարգացումը կառավարելու մեջ^[42][43]։ Այնուամենայնիվ, ինչպես նշել է Հ․ Ռուբինը^[44], «քաղցկեղի մասին հետազոտությունների ճնշող մեծամասնությունը իրակացվել է լավ ձևավորված ուռուցքների վրա in vivo պայմաններում և հստակ նեոպլաստիկ տեղամասերի վրա in vitro պայմաններում»։ Սակայն կոլոռեկտալ ուռուցքներում սոմատիկ մուտացիաների 80%-ը գոյանում են մինչև վերջնական կլոնային էքսպանսիան^[45]։ Վոգելշտայնը և գործընկերները^[46] մատնանշել են, որ մուտացիաների կեսից ավելին առաջանում են նախանեոպլաստիկ փուլում, դեռևս նորմալ բջիջների աճի ժամանակ։ Սա կարող է վերաբերել նաև էպիգենետիկ փոփոխություններին։

Նախաքաղցկեղային հետազոտման ընլայնված տարբերակը կոչվում է «էթիոլոգիկ նախաքաղցկեղային ազդեցություն»։ Այն ներառում է ոչ միայն նախանեոպլաստիկ բջիջներում մոլեկուլային և ախտաբանական փոփոխությունները, այլև միջավայրի արտածին գործոնների և տեղային միկրոմիջավայրի մոլեկուլային փոփոխությունների ազդեցության մեխանիզմները նեոպլաստիկ էվոլյուցիայի ընթացքում՝ ուռուցքի ծագումից մինչև հիվանդի մահ^[47]։

Հաստ աղիքում նախաքաղցկեղային վիճակը զարգանում է հօգուտ մուտանտ բջջի՝ բնական ընտրության արդյունքում։ Մանսավորապես, այդ փոփոխությունները ծագում են աղիքային կրիպտայի հիմքում գտնվող ցողունային բջիջներից։ Մուտանտ կամ էպիգենետիկորեն փոփոխված ցողունային բջիջը փոխարինում է մոտակա այլ ցողունային բջիջներին բնական ընտրության արդյունքուոմ։ Այսպես գոյանում է ոչ նորմալ հյուսվածքի տեղամաս։ Սույն բաժնում ներկայացված պատկերում երևում է հատած հաստ աղիք և նրա ներքին մակերեսին գտնվող քաղցկեղն ու չորս պոլիպները։ Իսկ ստորին նկարում պատկերված է մուտանտ կամ էպիգենետիկորեն փոփոխված ցողունային բջիջների ձևավորման ուղին։ Խոշոր դեղին տեղամասը նախաքաղցկեղային գոտին է, որտեղ հավելյալ մուտացիաների գոյացումը հանգեցնում է նոր կլոնների ձևավորմանը, որոնք զարգանում են և սկզբնական նախաքաղցկեղային գոտու ներսում ձևավորում են երկրորդային տեղամաս կամ ենթակլոն։ Ենթակլոնները պատկետրած են չորս փոքր տեղամասերի տեսքով։ Այս գործընթացը բազմիցս կրկնվում է արդեն չորս փոքր տեղամասերի ներսում և ձևավորվում են է՛լ ավելի փոքր տեղամասեր։ Պրոցեսը տեղի է ունենում այնքան, մինչև տեղամասերի կլոնային էքսպանսիան հանգեցնում է փոքր պոլիպներ կամ քաղցկեղ ձևավորող ցողունային բջիջների ձևավորմանը։

Այսպես, նախանեոպլաստիկ կլոնը տարածվում է բնական ընտրությամբ, ապա դրա ներսում ձևավորվում են ենթակլոններ, իսկ վերջիններիս ներսում ենթաենթակլոններ։ Սա նշանակում է, որ հաստ աղու քաղցկեղները հաջորդում են մեծաքանակ խաթարումների, որոնք արտացոլում են հետագա նախաչարորակ վիճակների զարգացումը։ Խաթարումներով ամենամեծ տեղամասը ցույց է տալիս չարորակ նորագոյացության ձևավորման ամենավաղ փուլը։

Քաղցկեղում ԴՆԹ-ի ռեպարացիայի պակասուրդը ուսումնասիրող փորձարարական հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ այդ նույն խաթարումները հանդիպում են նաև շրջակա հյուսվածքում։ Ստորև ներկայացված է աղյուսակ, որում տրված են էպիգենետիկ փոփոխությունների հանդիպման հաճախականությունները քաղցկեղում և նրան շրջապատող հյուսվածքում։

Պատկերում երևացող փոքր պոլիպներից որոշները հարաբերականորեն բարորակ են։ Կոլոնոսկոպիայի ժամանակ հայտնաբերված և հետագա 3 տարիների ընթացքում պարբերաբար կոլոնոսկոպիաներով հսկողության ենթարկված 10մմ-ից փոքր պոլիպների 25%-ն անփոփոխ էր, 35%-ը փոքրացել էր և 40%-ը մեծացել էր^[55]։

Հայտնի է, որ քաղցկեղները դրսևորում են գենոմայն անկայունություն և մուտատոր ֆենոտիպ^[56]։ Գենոմի միայն 1.5%-ն է կոդավորում սպիտակուց (էքզոմ)^[57]։ Հասարակ հաստ աղու կամ կրծքագեղձի քաղցկեղները ԴՆԹ-ի այս հատվածում ունեն 60-70 մուտացիաներ, որոնցից 3-4-ը «վարորդ» մուտացիաներ են, իսկ մնացածը «ուղևոր» մուտացիաներ են^[46]։ Սակայն ամբողջ գենոնում (ներառյալ սպիտակուց չկոդավորող տեղամասերը) հայտնաբերվում են մոտավորապես 20,000 մուտացիաներ^[58]։ Իսկ միջին վիճակագրական մելանոմայի հյուսվածքային նմուշում (էքզոմային մուտացիաների ավելի բարձր հաճախականություն^[46]) մուտացիաների ընդհանուր քանակը հասնում է 80,000-ի^[59]։ Ի տարբերություն վերը նշված քաղցկեղների, մարդու մի սերնդից մյուսին փոխանցվում է 70 մուտացիա^[60][61]։

Մուտացիաների այսպիսի մեծ քանակը ցույց է տալիս, որ նախաքաղցկեղային վիճակներում քաղցկեղածին մուտացիան առաջանում է ԴՆԹ-ի ռեպարացիայի գեներում։ Ֆասիստան և գործընկերները^[34] ցույց տվեցին, որ հաստ աղու քաղցկեղը շրջապատող նախաքաղցկեղային տեղամասում առկա էին ԴՆԹ-ի ռեպարացիայի գեների 2-3 էպիգենետիկ դեֆեկտներ (ERCC1, XPF կամ PMS2)։ Այս մուտացիաները բերում են այլ մուտացիաների առաջացման հաճախականության մեծացման^[35][36][37]։ ԴՆԹ-ի նորոգման պակասուրդը հանգեցնում է ԴՆԹ-ի վնասների կուտակման, և այս վնասների տրանսլեզիոն սինթեզը գոյացնում է մուտացիաներ։ Ի հավելում սրան, ԴՆԹ-ի սխալ նորոգումը հանգեցնում է էպիմուտացիաների գոյացման։ Այս նոր մուտացիաները և էպիմուտացիաները պրոլիֆերատիվ առավելություն են տալիս բջջին։ Չնայացած ԴՆԹ-ի ռեպարացիայի գեներում մուտացիաները/էպիմուտացիաները ուղղակիորեն չեն տալիս պրոլիֆերատիվ առավելություն, բայց դրանք կարող են ուղեկցել բջջին որպես ուղևոր մուտացիաներ և նպաստել պրոլիֆերատիվ առավելություն տվող մուտացիաների գոյացմանը։

Նորագոյացություն (նեոպլազմ) տերմինը հոմանիշ է ուռուցք տերմինին։ Նեոպլազիան նորագոյացության/ուռուցքի ձևավորման գործընթացն է։ Նեոպլազմ տերմինը ծագում է հունարեն νέος- (նեոս) բառից, որը նշանակում է «նոր», և πλάσμα (պլազմա) բառից, որը նշանակում է «գոյացություն»։

Ուռուցք բառը համապատասխանում է լատինեներ tumor բառին, որը նշանակում է այտուց/ուռածություն։

Tumor բառը նախկինում նշանակել է մարմնի մասի այտուց։ Հռոմեական հանրագիտարանագետ Ցելսուսը (մ․թ․ա 30 - մ․թ․38) սուր բորբոքումը նկարագրել է չորս հիմնական նշաններով՝ tumor (այտուց), dolor (ցավ), calor (ջերմություն) և rubor (կարմրություն)։

Արդի բժշկության մեջ ոչ նեոպլաստիկ ուռուցքները նկարագրելու համար կիրառվում են տումեֆակցիա, տումեսենս^[62] և այտուց տերմինները։ Սրանք հաճախ գոյանում են տրավմայի, վարակի և այլ գործոնների արյունքում զարգացող բորբոքման ժամանակ։