Հայկական ռազմաքաղաքական կազմակերպությունների կողմից սպանված թուրք դիվանագետների ցանկ

Ստորև ներկայացված ցանկում գտնվում են թուրք այն դիվանագետներն ու այլ պաշտոնյաները, որոնք սպանվել են հայկական ռազմաքաղաքական կազմակերպությունների կողմից։ Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակը (ԱՍԱԼԱ) և Հայկական ցեղասպանության արդարության մարտիկները (ՀՑԱՄ) եղել են հայկական ազգայնական ռազմաքաղաքական կազմակերպություններ^[1], որոնք Եվրոպայում, Մերձավոր Արևելքում և Հյուսիսային Ամերիկայում թիրախավորել էին թուրք դիվանագետներին՝ նրանց նկատմամբ իրականացնելով զինված հարձակումներ, կազմակերպել պայթյուններ, սպանություններ և այլ հարձակումներ^[2]։ Կազմակերպությունների նման գործողությունների գլխավոր նպատակը Հայոց ցեղասպանության վրա միջազգային հանրության ուշադրության կենտրոնացումն էր և Թուրքիային ստիպելը 1915 թվականի ջարդերը ճանաչել որպես ցեղասպանություն^[3]։

Հարձակումները հանգեցրել են տասնյակ մարդկանց մահվան, ներառյալ թուրք դիվանագետների, դեսպանությունների աշխատակիցների և պատահական անցորդների։ Դրանց հետևանքով բազմաթիվ մարդիկ ստացել են նաև տարբեր աստիճանի մարմնական վնասվածքներ^[4]։ Հայկական ռազմաքաղաքական կազմակերպությունների գործողությունները մեծապես քննադատվել են միջազգային հանրության, ներառյալ ԱՄՆ նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանի վարչակազմի կողմից, որը թուրք դիվանագետների սպանությունները որակել է որպես «ահաբեկչություն»^[5]^[6]^[7]։ Հաջորդող տարիներին միջազգային հանրության արձագանքը հանգեցրեց ԱՍԱԼԱ-ի անդամների ձերբակալությունների և արտահանձման^[8]^[9]։ Թուրքիայում ԱՍԱԼԱ-ի և ՀՑԱՄ-ի հարձակումներն ու Հայոց ցեղասպանության ժխտումը շարունակում են մնալ խիստ զգայուն և հակասական թեմաներ^[10], իսկ դրանց քննարկումները հաճախ բախվում են խիստ զգայական քաղաքական բանավեճերի, որոնք ուղեկցվում են ատելության խոսքով^[11]։

Չնայած դրան, այս հարձակումները հանդիսանում են շարունակվող լարվածության և պատմական վերքերի մասին հիշատակում, որոնք առ այսօր ազդում են հայ-թուրքական հարաբերությունների վրա^[12]։

Դեսպանների ցանկ

Դեսպան	Կարգավիճակ	Դիվանագիտական առաքելություն	Սպանության տարեթիվ	Ծնթ.
Իսմայիլ Էրեզ	Հավատարմագրված դեսպան	Փարիզ, Ֆրանսիա	Հոկտեմբերի 24, 1975 թվական	^[13]^[14]^[15]
Դանիշ Թունալըղիլ	Հավատարմագրված դեսպան	Վիեննա, Ավստրիա	Հոկտեմբերի 27, 1975 թվական	^[16]
Թահա Ջարըմ	Հավատարմագրված դեսպան	Վատիկան	Հունիսի 9, 1977 թվական	^[17]
Բեշիր Բալջըօղլու	Ոչ գործող դեսպան	Մադրիդ, Իսպանիա	Հունիսի 2, 1978 թվական	^[18]
Գալիփ Բալքար	Հավատարմագրված դեսպան	Բելգրադ, Սերբիա	Մարտի 9, 1983 թվական	^[19]

Բարձրաստիճան դիվանագետներ

Դիվանագետ	Պաշտոն	Դիվանագիտական առաքելություն	Սպանության տարեթիվ	Ծնթ.
Մեհմեթ Բայդար	Գլխավոր հյուպատոս	Սանտա Բարբարա, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ	Հունվարի 27, 1973 թվական	^[8]
Բահադըր Դեմիր	Հյուպատոս	Սանտա Բարբարա, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ	Հունվարի 27, 1973 թվական	^[8]
Օքթար Ջիրիթ	Առաջին քարտուղար	Բեյրութ, Լիբանան	Փետրվարի 16, 1976 թվական	^[20]^[21]
Շարըք Արըյաք	Գլխավոր հյուպատոս	Սիդնեյ, Ավստրալիա	Դեկտեմբերի 17, 1980 թվական	^[22]^[23]^[24]
Քեմալ Արըքան	Գլխավոր հյուպատոս	Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ	Հունվարի 28, 1982 թվական
Օրհան Գյունդյուզ	Պատվո հյուպատոս	Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ	Մայիսի 4, 1982 թվական

Անվտանգության աշխատակիցներ

Անձ	Զինվորական կոչում	Պաշտոն	Դիվանագիտական առաքելություն	Սպանության տարեթիվ	Ծնթ.
Թալիփ Եներ	անհայտ	վարոդ	Փարիզ, Ֆրանսիա	Հոկտեմբերի 24, 1975 թվական	^[25]
Էնգին Սևեր	անհայտ	անվտանգության կցորդ	Սիդնեյ, Ավստրալիա	Դեկտեմբերի 17, 1980 թվական	^[22]^[23]^[24]
Ջեմալ Օզեն	անհայտ	անվտանգության կցորդ	Փարիզ, Ֆրանսիա	Սեպտեմբերի 24, 1981 թվական
Աթիլա Ալթըքաթ	ռազմաօդային ուժերի գնդապետ	ռազմական կցորդ	Օտտավա, Կանադա	Օգոստոսի 27, 1982 թվական	^[26]

Դիվանագիտական այլ աշխատակիցներ

Դիվանագետ	Պաշտոն	Դիվանագիտական առաքելություն	Սպանության տարեթիվ	Ծնթ.
Յըլմազ Չոլփան	Զբոսաշրջության խորհրդատու	Փարիզ, Ֆրանսիա	Դեկտեմբերի 22, 1979 թվական	^[27]
Գալիփ Օզմեն	Վարչական կցորդ	Աթենք, Հունաստան	Հուլիսի 31, 1980 թվական	^[28]^[29]^[30]
Ռեշաթ Մորալը	Աշխատանքային հարցերով կցորդ	Փարիզ, Ֆրանսիա	Մարտի 4, 1981 թվական
Թեջելի Արը	Կրոնական հարցերով պաշտոնյա	Փարիզ, Ֆրանսիա	Մարտի 4, 1981 թվական
Մեհմեթ Սավաշ Երգյուչ	Քարտուղար	Ժնև, Շվեյցարիա	Հունիսի 9, 1981 թվական
Էրքութ Աքբայ	Վարչական կցորդ	Լիսաբոն, Պորտուգալիա	Հունիսի 7, 1982 թվական	^[31]
Բորա Սյուելքան	Վարչական կցորդ	Բուրգաս, Բուլղարիա	Սեպտեմբերի 9, 1982 թվական
Դուրսուն Աքսոյ	Վարչական կցորդ	Բրյուսել, Բելգիա	Հուլիսի 14, 1983 թվական	^[32]^[33]^[34]
Էրդողան Օզեն	Աշխատանքային հարցերով կցորդ	Վիեննա, Ավստրիա	Հունիսի 20, 1984 թվական
Էվներ Էրգուն	ՄԱԿ-ի պաշտոնյա	Վիեննա, Ավստրիա	Նոյեմբերի 19, 1984 թվական

Դիվանագետների ընտանիքների անդամների ցանկ

Անձ	Հարաբերություն	Դիվանագիտական առաքելություն	Սպանության տարեթիվ	Ծնթ.
Նեջլա Քուներալփ	Գործող դեսպանի կին	Մադրիդ, Իսպանիա	Հունիսի 2, 1978 թվական	^[18]
Ահմեթ Բենլեր	Գործող դեսպանի որդի	Հաագա, Նիդերլանդներ	Հոկտեմբերի 12, 1979 թվական	^[35]
Նեսլիհան Օզմեն	Գործող վարչական կցորդի դուստր	Աթենք, Հունաստան	Հուլիսի 31, 1980 թվական	^[28]^[29]^[30]
Նադիդե Աքբայ	Գործող վարչական կցորդի կին	Լիսաբոն, Պորտուգալիա	Հունվարի 11, 1983 թվական	^[36]
Ջահիդե Մըհչըօղլու	Գործող գործերի հավատարմատարի կին	Լիսաբոն, Պորտուգալիա	Հուլիսի 27, 1983 թվական	^[37]
Ըշըք Յոնդեր	Քարտուղարի կին	Թեհրան, Իրան	Ապրիլի 28, 1984 թվական	^[38]

Ծանոթագրություններ

Գրականություն

Peterson, Merrill D. (2004). "Starving Armenians" : America and the Armenian Genocide, 1915-1930 and after. Charlottesville: University of Virginia Press. ISBN 0-8139-2267-4. OCLC 52901294.
Howard, Douglas A. (2001). The history of Turkey. Westport, Conn.: Greenwood Press. ISBN 0-313-00240-1. OCLC 50321768. p. 161
Singer, Amy; Neumann, Christoph K.; Somel, Selçuk Akşin (2011). Untold histories of the Middle East : recovering voices from the 19th and 20th centuries. Abingdon, Oxon: Routledge. ISBN 978-0-203-84536-3. OCLC 658189067., p. 27
"Armenian Aggression Against Azerbaijan".
Hoffman, Bruce (2017). Inside terrorism. New York. ISBN 978-0-231-17476-3. OCLC 971893153.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link), p. 71
"Das Armenier-Problem, Behauptungen – Tatsachen".
Jessup, John E., Jr. (1998). An encyclopedic dictionary of conflict and conflict resolution, 1945-1996. Westport, Conn.: Greenwood Press. ISBN 0-313-04676-X. OCLC 57582519.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link), p 39
Wieviorka, Michel (1993). The making of terrorism. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-89650-1. OCLC 28111107., p. 256
Göçek, Fatma Müge (2011). The transformation of Turkey : redefining state and society from the Ottoman Empire to the modern era. London: I.B. Tauris. ISBN 978-0-85771-968-3. OCLC 740225800. p. 151.

Տես նաև

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

Search