Կոլայի նորվեգացիներ

1860 թվականին ռուսաց Ալեքսանդր II կայսրը հրամանագիր ստորագրեց, որով նորվեգացի գաղթականներին իրավունք ընձեռվեց ապրել Մուրմանի ափին (Մուրմանսկի մարզ)։

Այստեղ նորվեգացիները հիմնականում զբաղվում էին ձկնորսությամբ և որսորդությամբ։

Նրանք հիմնականում ապրում էին Ձկնորսական թերակղզու Ցիպնավոլոկ և Վայդա-Գուբա գյուղերում։ Ըստ 1917 թվականի տվյալների՝ Կոլայի նորվեգացիների թիվը կազմում էր ավելի քան 1000 մարդ։ Կոլայի նորվեգացիները առաջին էթնիկական խմբերից էին, ովքեր բնակություն հաստատեցին Մուրմանի ափին։ 1930 թվականին նրանք հիմնեցին առաջին ձկնորսական կոլտնտեսությունը՝ «Բևեռային աստղ» անվանումով (նորվեգերեն Polarstjernen):

1930-1938 թվականներին նորվեգացիները ենթարկվեցին քաղաքական բռնաճնշումների։ Այդ թվերին գնդակահարվեց 15 մարդ, իսկ 25 -ը ճամբարներ նետվեցին։ 1940 թվականի հունիսի 23-ին Լավրենտի Բերիան լրացուցիչ հրաման արձակեց, որ Ռուսաստանի ԽՍՀ-ի տարածքում ապրող բոլոր նորվեգացիները պետք է տեղափոխվեն Կարելաֆիննական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (ներկայումս Կարելիայի հանրապետություն)։ Սկզբնական շրջանում նրանք բնակություն հաստատեցին Օնեգա լճի ավազանում, իսկ 1941 թվականի հունիսին Ֆինլանդիայի հարձակումից հետո նրանց վերաբնակեցրեցին՝ տեղափոխելով ավելի արևելյան մասում գտնվող Արխանգելսկի մարզ։

Հայրենական մեծ պատերազմից հետո ողջ մնացած նորվեգացիներին թույլատրվեց Մուրմանսկի ափ վերադառնալ, սակայն Ռիբաչի և Ցիպնավոլոկ թերակղզիները փակ ռազմական գոտի դարձան։ Նորվեգացիմների մի մասը հիմնավորվեցին Կոլայի ծոցից ավելի արևմուտք գտնվող Պորտ Վլադիմիր ավանում (այժմ՝ լքված)։ Մեծ մասը ձուլվեց ռուսների հետ։

2004 թվականին կոլայի նորվեգացիներից մոտ 200 մարդ Ռուսաստանից գաղթեցին Նորվեգիա՝ օրենքով սահմանված կարգով^[1][2]։ 2007 թվականին Մուրմանսկում բացվել է հուշարձան՝ ի պատիվ կոլայի նորվեգացիների^[3]։

2007 թվականին Վայդա-Գուբա գյուղը ամբողջովին դատարկվեց։ Ըստ 2010 թվականի տվյալների՝ այդ ենթաէթնոսի ներկայացուցիչների թիվը կազմում է 298 մարդ։