Էզրաս Հասրաթյան

1926 թվականին ավարտել է Երևանի համալսարանի գյուղատնտեսական, 1930 թվականին՝ բժշկական ֆակուլտետները։ 1930-1938 թվականներին եղել է ԽՍՀՄ ԳԱ ֆիզիոլոգիայի ինստիտուտի (Լենինգրադ) ավագ գիտաշխատող, 1935-1941 թվականներին՝ Վ. Բեխտերևի անվան ուղեղի ինստիտուտի կենտրոնական նյարդային համակարգության բաժնի վարիչ, միաժամանակ՝ մանկավարժական ինստիտուտի ֆիզիոլոգիայի ամբիոնի վարիչ, 1941-1943 թվականներին՝ Տաշքենդի բժշկական ինստիտուտի դասախոս, 1944-1950 թվականներին՝ ԽՍՀՄ ԳԱ նյարդային համակարգության կոմպենսատոր հարմարանքների լաբորատորիայի վարիչ, 1950-1952 թվականներին՝ բարձրագույն նյարդային գործունեության ինստիտուտի տնօրեն, 1953-1960 թվականներին՝ ԽՍՀՄ ԳԱ ֆիզիոլոգիայի լաբորատորիայի վարիչ, 1960 թվականից՝ բարձրագույն նյարդային գործունեության և նյարդաֆիզիոլոգիայի ինստիտուտի տնօրեն և պայմանական ռեֆլեքսների լաբորատորիայի վարիչ, 1950-1960 թվականներին՝ միաժամանակ Մոսկվայի երկրորդ բժշկական ինստիտուտի ֆիզիոլոգիայի ամբիոնի վարիչ։

Հասրաթյանի գիտական աշխատանքների հիմնական բնագավառը բարձրագույն նյարդային գործունեությունն է։ Հասրաթյանի նյարդային համակարգության պլաստիկության վերաբերյալ աշխատանքները համաշխարհային ճանաչում գտան։ Հասրաթյանը հիմնավորեց արգելակման պրոցեսի բուժիչ և պահպանող դերը, մշակեց նոր մեթոդ՝ վնասվածքային, այրվածքային, ջերմային շոկի կանխորոշման և բուժման համար։ Ստեղծագործաբար զարգացնելով պավլովյան ուսմունքը բարձրագույն նյարդային համակարգության ֆիզիոլոգիայի բնագավառում՝ Հասրաթյանը հարստացրեց այն մի շարք բացահայտումներով, որոնցից ամենակարևորներն են պայմանական ռեֆլեքսների համակարգայնության օրինաչափությունները, պայմանական կապերի երկկողմանի բնույթը, փոխարկումային պայմանական ռեֆլեքսների առկայությունը և ներքին արգելակման առաջացման մեխանիզմը, տեղակայումը պայմանական ռեֆլեկտորային աղեղի սահմաններում։ Հասրաթյանի կողմից առաջարկված հակաշոկային հեղուկները մեծ կիրառություն գտան Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին։ Հասրաթյանը եղել է «Журнал высшей нервной деятельности им. акад. Павлова» ամսագրի գլխավոր խմբագիրը, արտասահմանյան բազմաթիվ գիտական հանդեսների խմբագրության անդամ, «Ինտերմոզգ» միջազգային գիտական կազմակերպության նախագահը<։

Ավելի քան 100 գիտական աշխատությունների հեղինակ է^[5]։

• Լենինի շքանշան (2)
• Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան
• Կարմիր աստղ շքանշան
• Ի. Պավլովի անվան մրցանակ (1951)
• Ի. Պ. Պավլովի անվան մեդալ (1963)
• Պուրկինեի մեդալ (1975)
• ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1974)
• «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ

• Պայմանական ռեֆլեքսների ուսմունք։ Ներվային սիստեմի ֆիզիոլոգիայի թռուցիկ ներածականով։ Առաջադրություն N 1: Պատմագրական բաժին կուրս 1-ին, Հայաստանի Պետական Համալսարանի մանկավարժական ֆակուլտետին կից հեռակա ուսուցման բյուրո, Երևան, տպ. Հայպոլիգրաֆի, 1930^[6]։
• Պայմանական ռեֆլեքսների ուսմունք։ Ներվային սիստեմի թռուցիկ ներածականով։ Առաջադրություն N 2: Պատմագրական բաժին, կուրս 1-ին, Երևան, տպ. Հայպոլիգրաֆի, 1930^[7]։
• Պայմանական ռեֆլեքսների ուսմունք։ Ներվային սիստեմի թռուցիկ ներածականով։ Առաջադրություն N 3: Պատմագրական բաժին կուրս 1-ին, Հայաստանի Պետական Համալսարանի մանկավարժական ֆակուլտետին կից հեռակա ուսուցման բյուրո, Երևան, տպ. Հայպոլիգրաֆի, 1930^[8]։
• Մկանային աշխատանքի ազդեցությունը երիկամների ֆունկցիայի վրա։ Տեղեկագիր ՀԽՍՀ գիտությունների ինստիտուտի, Երևան, Ա. հ., 1931 (համահեղինակ)^[9]։
• Արզնի հանքային ջրի ազդեցությունը յերիկամների ֆունկցիաների վրա։ Երևան, 1936 (համահեղինակ)^[10]։
• Ակադեմիկոս Իվան Պետրովիչ Պավլովը և նրա գիտական ստեղծագործությունը։ (Ֆիզիոլոգի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ), Երևան, ՀԽՍՀ, ԳԱ հրատարակչություն, 1949^[11]։
• Հատընտիր երկեր։ Երևան, ՀԽՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, 1951 (համահեղինակ)^[12]։
• Физиология центральной нервной системы: Москва, Изд-во АМН СССР, 1953. 560 с.
• Բիոլոգիական մտքի զարգացումը Հայաստանում։ Հնագույն ժամանակներից մինչև XVIII դարը, Երևան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 1960 (համահեղինակ)^[13]։
• Ուղեղի հուսալիությունը։ Երևան, Հայպետհրատ, 1964 (համահեղինակ)^[14]։
• Բարձրագույն նյարդային գործունեության ֆիզիոլոգիա։ Երևան, «Հայաստան», 1966^[15]։
• Неопределенность в нервной системе: Пер. с англ. / Б. Бернс, Пер. Н. Ю. Алексеенко, Под ред. Э. А. Асратяна. Москва, Мир, 1969.
• Очерки по физиологии условных рефлексов. Москва, Наука, 1970. 360 с.
• Электрофизиология проводящих путей спинного мозга. Москва, Наука, 1970^[16].
• Синаптическая передача в тонических и нетонических мышцах. Москва, Наука, 1971.
• Двадцатилетний опыт объективного изучения высшей нервной деятельности (поведения) животных . Э. А. Асратяна, Москва, Наука, 1973.
• Иван Петрович Павлов, 1849-1936 гг. Москва, Наука, 1974. 456 с.
• Функциональная организация элементарных и сложных форм условнорефлекторной деятельности / Л. П. Руденко, Отв. ред. Э. А. Асратян, Москва, Наука, 1974.
• Իվան Պետրովիչ Պավլով։ Կյանքը, ստեղծագործությունը, ուսմունքի արդիական վիճակը, Երևան, «Հայաստան», 1979 (համահեղինակ)^[17]։
• Развивающийся мозг и среда / АН СССР. Отд. физиологии. Ин-т высшей нервной деятельности и нейрофизиологии. Москва, Наука, 1980.
• Պայմանական-ռեֆլեքսային գործունեության արդիական խնդիրները։ Հոդվածների ժողովածու 1930-1982 թվականներ, Երևան, Հայկական ԽՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, 1988^[18]։

• Հոդվածների մատենագիտություն^[19]։