Գրիգորի Վերմիշև

Գրիգորի Վերմիշևը ծնվել է Թիֆլիսում, Անդրկովկասի կադետական կուսակցության առաջնորդներից Քրիստաֆոր Ավակովումովիչ Վերմիշևի ընտանիքում, որը եղել է Բաքվի առաջատար թերթերի՝ «Բաքու» և «Բիրժևիե Վեդոմոստի» (Биржевые ведомости) հրատարակիչ, իսկ 1905 թվականին ծառայել է որպես Թիֆլիսի քաղաքապետ և Հայաստանի Առաջին հանրապետությունում եղել է Ֆինանսների նախարար^[2]։ Գրիգորի Խրիստոֆորովիչի մայրը՝ Վարվառա Ալեքսանդրովնա Արղությանը, ծագում էր Արղության-Երկայնաբազուկներ իշխանների տոհմից^[3]։

Գրիգորի Վերմիշևն ավարտել է Ֆրայբերգի (Գերմանիա) լեռնային ակադեմիան (1916), սովորել Պետրոգրադի ռազմա-ծովային ինժեներական ուսումնարանում (1916-1917)։

Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ (1914-1918) մասնակցել է Կովկասյան ռազմաճակատի կռիվներին։ 1920 թվականին եղել է թուրքական զավթիչների դեմ մարտնչող հայկական հեծելազորային ջոկատի հրամանատար։

Սովետական իշխանության հաստատումից հետո ապրել է Մոսկվայում։ 1923-1956 թվականներին զբաղեցրել է մի շարք ղեկավար պաշտոններ (ԽՍՀՄ պետպլանի բաժնի վարիչ, ԽՍՀՄ արտաքին առևտրի ժողկոմատի բաժնի վարիչ և այլն), մասնակցել Հայաստանի մի շարք կարևոր տնտեսական խնդիրների մշակմանը։

Ստալինյան ռեժիմի ժամանակ երկու անգամ ենթարկվել է բռնաճնշումների։ Վերջին կալանքի վայրից վերադառնալուց հետո նա զրկվել է բնակության իրավունքից ինչպես Մոսկվայում, այնպես էլ Միութենական հանրապետությունների այլ մայրաքաղաքներում։ Օրջոնիկիձե քաղաքը դարձել է Գրիգորի Վերմիշևի բնակության վայրը, որտեղ նա ծառայել է որպես քաղաքի գլխավոր ճարտարապետ, և թոշակի անցնելուց հետո ամբողջությամբ նվիրվել գրական գործունեությանը^[2]։

1958 թվականից զբաղվել է գրական գործունեությամբ։ Հավաքել է Հայաստանի և Վրաստանի 12-13-րդ դարերի պատմության վերաբերյալ նյութեր, որոնք հիմք են ծառայել իր «Ամիրսպասալար» (1968, 65 հազար տպաքանակով)^[4][5], «Թագավորության մայրամուտը», «Տամտա» և «Հրաձիգ ժողովուրդը» (վերջին երեքը անտիպ) քառահատոր վիպաշարի համար։ Դրանցում Վերմիշևը ներկայացրել է Զաքարյան իշխանների ճակատագիրը, պատկերել հայ և վրաց ժողովուրդների համատեղ պայքարը հանուն ազատության ու անկախության^[6]։

Գրիգորի Վերմիշյևը մահացել է 1973 թվականին, Ռուսաստանի Օրջոնիկիձե (ներկայիս՝ Վլադիկավկազ) քաղաքում։ Նա չի հասցրել տեսնել «Ամիրսպալասար» պատմա-փաստագրական վեպի հայերեն թարգմանության լույս տեսնելը։ Թարգմանության ձեռագրի, ինչպես նաև դրա հեղինակի ճակատագիրը նույնքան ողբերգական է^[2]։

• Միքայել Շաթիրյան, Արժեքավոր վեպ ժողովուրդների բարեկամության մասին։ «Գրական թերթ», 1969, № 5:

• Գրիգորի Վերմիշև «Хайазг» կայքում

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 11, էջ 413)։

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գրիգորի Վերմիշև» հոդվածին։