Արզաս Ոսկանյան
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Ոսկանյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Արզաս Գրիգորի Ոսկանյան (հունվարի 2, 1947, Դիլիջան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), հայ կոմպոզիտոր, երգիչ, մանկավարժ, Հայաստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ (2008), ՀՀ պետական մրցանակի դափնեկիր (2003), պրոֆեսոր։
| Արզաս Ոսկանյան | |
|---|---|
| Ծնվել է | հունվարի 2, 1947 (77 տարեկան) Դիլիջան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Երկիր |  Հայաստան |
| Մասնագիտություն | կոմպոզիտոր, երգիչ և մանկավարժ |
| Գործիքներ | վոկալ |
| Կրթություն | Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա |
| Պարգևներ | |
| Կայք | arzasvoskanyan.com |
Կենսագրություն
Տոհմ
Արզաս Ոսկանյանը ծնվել է 1947 թվականի հունվարի 2-ին, Դիլիջանում, շինարար-վարպետ Գրիգորի (ուստա Գրիգոր) և տնային տնտեսուհի Մարգարիտի ընտանիքում։ Ընտանիքում եղել է երկու եղբայր և չորս քույր (Թերեզա, Ասիա, Ֆարիզդա, Լիպարիտ, Ֆրիդա, Արզաս)։ Արզաս Ոսկանյանի հետազոտություններով Ոսկանյան տոհմածառը սկիզբ է առնում Ոսկան Երևանցուց։ Կոմպոզիտորի Ոսկան Ոսկանյան մեծ պապը՝ իր հարազատների հետ, Դիլիջանում հաստատվել է մոտ 300 տարի առաջ։
Գերդաստանում պրոֆեսիոնալ երաժիտներ չեն եղել, սակայն երկու կողմի պապերը, հայրական տատը աչքի են ընկել ժողովրդական և աշուղական երգերի մաքրաոճ կատարումներով։ Հրաշալի երգում էր նաև հայրը՝ Գրիգոր Ոսկանյանը, որը հայկական երգարվեստի նկատմամբ ունեցած անսահման սերը կարողացել էր փո խանցել իր զավակներին։ 1950-ական թվականների սկզբին Գրիգոր Ոսկանյանը ստեղծել է ընտանեկան անսամբլ, որը 1952 թվականին պարգևատրվել է Հայաստանի գերագույն խորհրդի պատվոգրով (այն իր պատվավոր տեղն ունի Արզաս Ոսկամյանի անձնական արխիվում)։ Ընտանեկան անսամբլի ամենափոքր անդամը Արզասն էր, ընդամենը 4 տարեկան։
Կրթություն
Տարրական և միջնակարգ
Սովորել է Դիլիջանի թիվ 1 միջնակարգ դպրոցում։ 5-րդ դասարանից հաճախել է պիոներների պալատի փողային նվագախմբի պարապմունքներին։ Սովորել է նվագել է շեփոր, բարիտոն, տրոմբոն, գալարափող։ Այդ շրջանում՝ զուգահեռաբար, երգել է դպրոցի ջազ նվագախմբում։
13 տարեկան հասակում սկսում է սովորել Դիլիջանի երաժշտական դպրոցի թավջութակի դասարանում, շարունակելով՝ նվագել փողային նվագարաններ, նաև՝ փորձում է ստեղծագործել։ Պատանի Արզասը երաժշտական յոթնամյա դպրոցը հաջողությամբ ավարտում է չորս տարում, որից հետո ուսումը շարունակում է Կիրովականի (այժմ՝ Վանաձոր) Մ․ Թավրիզյանի անվան երաժշտական ուսումնարանի թավջութակի (դասատու՝ Խաչիկ Դնոյան) և վոկալ (դասատու՝ Շահեն Դավիդյան) բաժիններում։ Առնո Բաբաջանյանը և Էդվարդ Միրզոյանը լսելով նրան՝ խորհուրդ են տալիս, որ ուսումը շարունակի Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում։
Բարձրագույն
Ուսումնարանի տնօրեն՝ կոմպոզիտոր Էդուարդ Կզարթմյանի թույլտվությամբ Արզասը երրորդ կուրսից ընդունվում է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի վոկալ բաժին (դասատու՝ Նինա Խաչատրյան), միաժամանակ շարունակելով հաճախել Էդվարդ Միրզոյանի կոմպոզիցիայի դասընթացներին։ Հաջողությամբ ավարտում է նաև ուսումնարանի թավջութակի բաժնի լրիվ դասընթացը։ Կոնսերվատորիայում ընդհանուր ուսումը տևել է 9 տարի, ներառյալ՝ խորհրդային բանակում ծառայելու տարիները։ Արդեն ճանաչման արժանացած երիտասարդ կոմպոզիտորը 1976 թվականին ավարտել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիան։
Գործունեություն
Կոնսերվատորիան ավարտելուց հետ՝ 1976 թվականին, դառնում է Հայաստանի կոմպոզիտորների միության անդամ։
1978 թվականին Կոմիտասի անվան կոնսերվատորիայում բացվում է ժողովրդական նվագարանների ամբիոն, որտեղ տարբեր առարկաներ դասավանդելու նպատակով հրավիրվում է նաև Արզաս Ոսկանյանը։ Վերջապես տեղի է ունենում Արզաս Ոսկանյանի երազանքը․ հիմնադրվում է «Հայոց երգեցողության» դասարանը։
1980-ական թվականներին մի կարճ ժամանակահատված Արզաս Ոսկանյանը ղեկավարու, է Հայաստանի ժողովրդական գործիքների պետական նվագախումբը։
1989-1992 թվականներին ստեղծում և ղեկավարում է «Սրինգ» համույթը։ Մինչև «Սրինգ»-ը նա ստեղծել և ղեկավարել էր «Խորան» կանանց երգչախումբը։ 1991 թվականին կոնսերվատորիայում ստեղծում է «Երիտասարդ վարպետներ» հայոց ավանդական երաժշտության համույթը։
Երգչական գործունեությունը սկսել է դեռ ուսանողական տարիներին։ Որպես ազգային ոճի վառ նկարագրով ինքնատիպ երգիչ՝ նա մասնակցել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կազմակերպած համերգներին, տարբեր գիտաժողովների և այլ համերգային ծրագրերի։ 1977 դեկտեմբերին Հայֆիլարմոնիայի մեծ դահլիճում ունեցել է երկու մենահամերգ։ Իբրև երգիչ Արզաս Ոսկանյանը հանդես է եկել Բելգիայում, Լյուքսեմբուրգում, Գերմանիայում, Անգլիայում, Հունգարիայում, Հոլանդիայում, Շվեյցարիայում, Սիրիայում, Ռուսաստանում և նախկին Խորհրդային Միության բազմաթիվ քաղաքներում։ 1992 թվականին կոնսերվատորիայի ժողովրդական նվագարանների նվագախմբի հետ Արզաս Ոսկանյանը Հոլանդիայում մասնակցել է կոմպոզիտոր Խաչատուր Ավետիսյանի հեղինակային համերգին։
Մանկավարժական գործունեությունը սկսել է երևանի Խաչատուր Աբովյանի անվան մանկավարժական ինստիտուտում (1977-1978)՝ դասավանդելով երգեցողություն և գործիքավորում։ Այդ ընթացքում նաև ղեկավարում էր կոնսերվատորիայի ժողովրդական երաժշտական ստեղծագործության կաբինետի կողմից կազմակերպվող ժողովրդական երգի հավաքման ուսանողական գիտարշավները (1978-1980)։ Իր բազմամյա մանկավարժական գործունեության համար Արզաս Ոսկանյանը 1994 թվականին ստացել է պրովեսորի գիտական կոչում[1]։
Ստեղծագործական գործունեություն
Հավաքել և մշակել է շուրջ 2000 հայկական ժողովածուներ, երգեր ու մեղեդիներ։ Կոնսերվատորիայի ժողովրդական երաժշտական ստեղծագործության կաբինետում (հետագայում՝ հայ երաժշտական ֆոլկլորագիտության) աշխատելու տարիներին Արզաս Ոսկանյանը ղեկավարեց ժողովրդական երգերի հավաքման գիտարշավները Հայաստանի տարբեր շրջաններում (Կիրովաբադ, Արթիկ, Վեդի, Արարատ)։ Նաև ուսանողական տարիներին մասնակցել է, Մարգարիտ Բրությանի ղեկավարած՝ Մեղրիի ու Նախիջևանի գիտարշավներին[2][3]։
Ստեղծագործական ժանրեր
Արզաս Ոսկանյանի ստեղծագործական ժանրը բազմազան է՝
- օպերա
- կանտատներ
- գործիքային կոնցերտներ
- կվարտետներ
- սոնատներ
- վոկալ շարեր
- խմբերգային ստեղծագործություններ
- երգեր
Ստեղծագործությունների ցանկ
| Ժանր | Անվանում, խոսքի հեղինակ | Ստեղծման թվական | Հրատարակում և այլնշումներ |
|---|---|---|---|
| Օպերա (եռապատում) | «Նարեկացու աղոթքը, Քուչակի սերը, Սևակի լույսը» լիբրետո՝ Գ․ Արմենյանի և Ա․ Ոսկանյանի | 1991 | ձեռագիր |
| Երաժշտական ներկայացում | «Սիրո քնրա» (ժողովրդական թեմաներով) | 1995 | ձեռագիր |
| Երաժշտական ֆիլմ (մենակատար տենորի, երգչա- խմբի և սիմֆոնիկ նվագա- խմբի համար) | «Օքրոյական» | 2005 | համակարգչային շարվածք |
| Ժանր | Անվանում, խոսքի հեղինակ | Ստեղծման թվական | Հրատարակում և այլնշումներ |
|---|---|---|---|
| Կանտատ (մենակատար տենորի, իգական եգչախմբի և լարային մեծ նվագախմբի համար) | «Բնության հիմնը» կամ «Հզոր որմեր» խոսք՝ Ավետիք Իսահակյանի | 1992 | ձեռագիր |
| Պոեմ (մենակատար տենորի, լարային նվագախմբի և դհոլի համար) | «Խոհ վշտի, սիրո, կյանքի» խոսք՝ Ավետիք Իսահակյանի | 1979 | ձեռագիր |
| Երգաշար (մենակատարի, արական երգչախմբի և փողային մեծ նվագախմբի համար) | «Հայոց աշխարհ» խոսք՝ Արզաս Ոսկանյանի | 1991-2006 | համակարգչային շարվածք |
| Վոկալ շար (մենակատար տենորի և լարա- յին նվագախմբի համար) | «երեք երգ ըստ Վարդերեսի» | 1983 | ձեռագիր |
| Պատկեր (երգչախմբի և ժողովրդական նվագարանների համար) | «Սանդի երգ ըստ Կոմիտասի» | 1979 | ձեռագիր |
| Պատկեր (մենակատարի և լարային նվագա- խմբի համար) | «Կռունկ հայաստանի ըստ Միջազի» | 1984 | ձեռագիր |
| Ժանր | Անվանում, խոսքի հեղինակ | Ստեղծման թվական | Հրատարակում և այլնշումներ |
|---|---|---|---|
| «Կոնցերտ» (երգեհենի և մեծ երկսեռ երգչախմբի համար) | 1982 | ձեռագիր | |
| «Կոնցերտ» (երգեհենի և մեծ երկսեռ երգչախմբի համար) փոխադրված (երգեհոնի և լարային նվագախմբի համար) | 1985 | ձեռագիր | |
| «Կոցերտ» թառի և ժողովրդական գործիքների նվագախմբի համար | 1987 | ձեռագիր | |
| «Կոնցերտ» (ջութակի և նվագախմբի համար) | 1989 | ձեռագիր | |
| Կոնցերտ հոբոյի և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար | «Իմ Գյումրի» | 1990 | ձեռագիր |
| Ֆանտազիա (դաշնամուրի և լարային նվագախմբի համար) | «Հույզեր» | 2004 | ձեռագիր |
| Ժանր | Անվանում, խոսքի հեղինակ | Ստեղծման թվական | Հրատարակում և այլնշումներ |
|---|---|---|---|
| «Լարային կվարտետ թիվ 1» | 1972 | ձեռագիր | |
| Լարային կվարտետ թիվ 2 | «Ընկերոջ հիշատակին» | 1975 | ձեռագիր |
| «Լարային կվարտետ թիվ 3» | 1985 | ձեռագիր | |
| Լարային կվարտետ թիվ 4 | «Հայաստան — 1988» | 1989 | ձեռագիր |
| «Կվարտետ» (շեփորների համար) | «Վարդանանց ղողանջներ» | 1983 | Editors Bim, SWITZER-LAND, 2002 |
| «Կվարտետ» (կլարնետների համար) | 1984 | ձեռագիր | |
| Եղերգ (չորս թավջութակի համար) | «Նվիրում Կաթողիկոս Վազգեն Ա-ի հիշատակին» | 1994 | ձեռագիր |
| «Սոնատ» (Թավջութակի և դաշնամուրի համար) | 1988 | ||
| Սոնատ (ալտի ահմար) | «Մենախոսություն» | 1987 | ձեռագիր |
| Սոնատ (թավջութակի ահմար) | «Մենախոսություն» | 1993 | ձեռագիր |
| «Փոքր սյուիտ» (երգեհոնի համար) | 1977 | ձեռագիր | |
| Մանրանվագներ (կլարնետի համար) | «Հայկական հորինվածքներ» | 1985 | ձեռագիր |
| Մանրանվագներ | «Երգ ու պար» (երկու ալտի համար) | 1987 | ձեռագիր |
| Ժանր | Անվանում, խոսքի հեղինակ | Ստեղծման թվական | Հրատարակում և այլնշումներ |
|---|---|---|---|
| Սեքստետ (սոպրանոյի, թավ շվիի, երեք դուդոկի և սանթուրհ համար) | «Իջեք, իջեք, երազներ» խոսք՝ Լևոն Շանթի | 1982 | ձեռագիր |
| Սեքստետ 2-րդ տարբերակ (սոպրանոյի, տենորի, ֆլեյտայի, կլարնետի, ջութակի և թավջութակի համար) | «Իջեք, իջեք, երազներ» խոսք՝ Լևոն Շանթի | 2004 | ձեռագիր |
| Վոկալ շար (ձայնի և դաշնամուրի համար) | «Աշնանային խոհեր» խոսք՝ Վահան Տերյանի | 1969 | ձեռագիր |
| Վոկալ շատ (տենորի և դաշնամուրի համար) | «Եղիր ինձ քույր» խոսք՝ Վահան Տերյանի | 1970 | «Հայ կոմպոզիտորների վոկալ— կամերային ստեղծագործություններ» ժողովածու, Երևան, «Սովետական գրող», 1982, էջ 17-24 |
| վոկալ շատ 1-ին տետր (տենորի, երկու դուդուկի, զանգի, ծնծղայի և դհոլի համար) | «Ցաված սիրտս երգեր հյուսեց» խոսք՝ Ավետիք Իսահակյանի | 1978 | «Հայկական ռոմանսներ» ժողովածու, Երևան, «Սովետական գրող», 1984, էջ 138-145 |
| Վոկալ շար 2-րդ տետր (ալտ ձայնի, երկու դուդուկի և դհոլի համար) | «Ցաված սիրտս երգեր հյուսեց» խոսք՝ Ավետիք Իսահակյանի | 1979 | ձեռագիր |
| Վոկալ շար 2-րդ տետր, 2-րդ տարբերակ (ալտի, ֆլեյտայի, ջութակի, թավջութակի, քանոնի, ուդի և դհոլի համար) | «Ցաված սիրտս երգեր հյուսեց» խոսք՝ Ավետիք Իսահակյանի | 1990 | ձեռագիր |
| Վոկալ շատ (տենորի և ջութակի համաիր) | «Հայրեններ ըստ Քուչակի» | 1979 | ձեռագիր |
| Վոկալ շար (ձայնի և երգեհոնի համար) | «Աղոթքներ ըստ Նարեկացու Մատեան ողբերգության» (սկզբնական անվանումը՝ «Ընթերցումներ ըստ Նարեկա- ցու Մատեան ողբերգության») | 1980 | ձեռագիր |
| Վոկալ շար (տենորի և թավջութակի համար) | «Վերջին հորձանքն իմ ցնորքի» խոսք՝ Ավետիք Իսահակյանի | 1986 | ձեռագիր |
| Ժանր | Անվանում, խոսքի հեղինակ | Ստեղծման թվական | Հրատարակում և այլնշումներ |
|---|---|---|---|
| «Պատարագ» (երկսեռ երգչախմբի, քահանա, սարկավագ մենակա- տարների և երգեհոնի համար) | 1995-2003 | ձեռագիր | |
| Կանտատ (առանց նվագակցության) (մենակատարի և երկսեռ երգչախմբի համար) | «Ծխանի ծուխ» խոսք՝ Պարույր Սևակի | 1976 | ձեռագիր |
| Կանտատ (առանց նվագակցության) (սոպրանոյի, տենորի, ալտի և երկսեռ երգչախմբի համար) | «Խնջույք երգեր» խոսք՝ Գևորգ Էմինի | 1979 | ձեռագիր |
| Կանտատ (մանկական երգչախմբի համար) | «Այբ ու բեն» (դաս առաջին) | 1978 | ձեռագիր |
| Պոեմ (երկսեռ երգչախմբի և դհոլի համար) | «Եթե մեռնեմ․․․ բայց առայժմ ապրել է պետք» խոսք՝ Պարույր Սևակի | 1976 | ձեռագիր |
| «Սյուիտ» (իգական երգչախմբի համար) | խոսք՝ Ավետիք Իսահակյանի | 1978-1980 | ձեռագիր |
| Խմբերգային շար (երկսեռ երգչախմբի համար) | «Երկու խմբերգ ըստ Իսահակյանի» | 1978 | ձեռագիր |
| Խմբերգային շար (երկսեռ երգչախմբի համար) | «Երեք խմբերգ ըստ Վարդերեսի» | 1982 | ձեռագիր |
| Խմբերգային շար (սոպրանոյի, ալտի և իգական երգչախմբի համար) | «Երկու խմբերգ ըստ Սևակի» | 1983 | ձեռագիր |
| Խմբերգային շար (երկսեռ երգչախմբի և դաշնամուրի համար) | «Աշնանային պատկերներ» խոսք՝ Ավետիք Իսահակյանի | 1984 | ձեռագիր |
| Խմբերգային շար (երկսեռ երգչախմբի համար) | «Աստծո քարտուղարը» խոսք՝ Պարույր Սևակի | 1984 | ձեռագիր |
| Խմբերգային շար (իգական երգչախմբի, երեք շվիի և հարվածայինի համար) | «Եռապատում ժողովրդական թեմաներով» | 1985 | ձեռագիր |
| Խմբերգային շար (երկսեռ երգչախմբի և դաշնամուրի համար) | «Աշնանային խոհեր» խոսք՝ Վահան Տերյանի | 1994 | ձեռագիր |
| Խմբերգայի շար (իգական երգչախմբի համար) | «Պարերգեր» խոսք՝ ժողովրդական | 1996 | ձեռագիր |
| Խմբերգային շար (մանկական երգչախմբի համար) | «Երկու տար» առանց խոսքի | 1997 | ձեռագիր |
| Երգաշար (մենակատար ալտի և իգական երգչախմբի համար) | «Չլինի լիճը Սևանա, հազիվ թե զրնգար Զանգուն» խոսք՝ Գևորգ Էմինի | 1982 | ձեռագիր |
| Խմբերգ (Իգական երգչախմբի համար) | «Անիի ողբը» խոսք՝ ժողովրդական | 1982 | ձեռագիր |
| Խմբերգ (Իգական երգչախմբի համար) | «Կաքավներ» խոսք՝ ժողովրդական | 1982 | ձեռագիր |
| Խմբերգ (երկսեռ երգչախմբի համար) | «Արարատի ծեր կատարին» խոսք՝ Ավետիք Իսահակյանի | 1983 | ձեռագիր |
| Խմբերգ (մենակատարի և երկսեռ երգչախմբի համար) | «Երգ Երևանին» խոսք՝ Արտեմի Այվազյան | 1986 | ձեռագիր |
| Խմբերգ (Իգական երգչախմբի համար) | «Ինչպես շեփորեմ» խոսք՝ Վարդերեսի | 1991 | ձեռագիր |
| Խմբերգ (երկսեռ երգչախմբի համար) | «Դուրյանի խոսքը» խոսքը՝ Պերտրոս Դուրյանի | 1997 | ձեռագիր |
| Խմբերգ (երկսեռ երգչախմբի համար) | «Օրհներգ 1700-ին» խոսք՝ Մաքսիմ Ոսկանայի | 1999 | «10 օրհներգ վասն լույսի և հավերժության», «Արճեշ» հրատարակչությաւն, Երևան, 1999, էջ 47-57 |
| Ժանր | Անվանում, խոսքի հեղինակ | Ստեղծման թվական | Հրատարակում և այլնշումներ |
|---|---|---|---|
| Շարային | «Պահլավունիների երգը» խոսք՝ հեղինակի | 1992 | ձեռագիր |
| Շարային (զինվորների [միաձայն] երգչախմբի և փողային նվագախմբի համար) | «Հատուկ գնդի երգը» խոսքը՝ հեղինակի | 1998 | ձեռագիր |
| Երգ-նվիրում Վազգեն Սարգսյանին (մենակատար տենորի և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար) | «Ձոներգ Սպարապետին» խոսք հեղինակի | 1999 | ձեռագիր |
| Երգ-նվիրում գեներալ-գնդապետ Միքայել Հարությունյանին | «Հարությունյան ասպետ» | 2002 | ձեռագիր |
| Մանկական երգաշար (12 երգ) | «Կապույտ հայացքը մորս հայացքն է» խոսք՝ Զավեն Կասյան | 1994-1998 | անավարտ |
| Ղարաբաղյան երգաշար | 1. «Ժենգյալով հաց» 2. «Ղարաբաղի թթի օղի» 3. «Ղարաբաղի աղջիկները» 4. «Արցախապատում» 5. «Շուի» խոսք՝ հեղինակի | 1996-1999 | ձեռագիր |
| Երգ (մենակատարի և լարային նվագախմբի համաի) | «Կոնյակ» խոսք՝ հեղինակի | 1991 | ձեռագիր |
| Երգեր (ձայնի և գործիքային անսամբլի համար) | «Հացին երգը», «Հայ աղջկա երգը», «Մանկություն», «Երգ», «Գեղջկական» խոսք՝ Թադևոս Եսայանի | 1992 | ձեռագիր |
| Ձոներգ | «Հայոց աշխարհ» խոսք՝ Սիլվա Կապուտիկյանի | 1980 | ձեռագիր |
| Ձոներգ | «Իմ հայ ժողովուրդ» խոսք՝ հեղինակի | 1995 | ձեռագիր |
Ընտանիք
Կինը՝ Քնարիկ Տեր-Սիմոնյանը, դաշնակահարուհի է։ Ունի երկու երեխա՝ Գրիգոր Ոսկանյանը (դիրիժոր) և Մարգարիտ Ոսկանյանը (խմբավար), որոնք նույնպես երաժիշտներ են։
Պարգևներ, մրցանակներ
- ՀՀ Պետական մրցանակ, 2003 թ.
- ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ, 2008 թ.[4]
- Հայաստանյաց Առաքելական Սուրբ Եկեղոցու «Ս․ Սահակ-Ս․ Մեսրոպ» պատվո բարձր շքանշան, 2017 թ․
- ՀՀ զինված ուժերի «Գարեգին Նժդեհ» մեդալ, 2018 թ․
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
- Արզաս Ոսկանյանի պաշտոնական կայք(չաշխատող հղում)