Ամերսֆորտ (համակենտրոնացման ճամբար)

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սանձազերծելուց առաջ ապագա համակենտրոնացման ճամբարի տեղում սկսած 1939 թվականից գտնվում էին ռազմաբազաներ, որտեղ կենտրոնացած էր հրետանին^[2]։

1941 թվականին ստեղծվում է գերմանական ճամբարը, որտեղ նույն թվականի օգոստոսի 18-ից սկսեցին տեղափոխել առաջին կալանավորներին. դրանք թվով 200 կոմունիստներ էին։ Համակենտրոնացման ճամբարի պարետը օբերշտուրմֆյուրեր Վալտեր Հենրիխն էր^[3]։ 1941-ից 1943 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում համակենտրոնացման ճամբարում պահվում էին 8800 կալանավորներ, որոնցից 2200-ը արտաքսվեցին Գերմանիա։ Կալանավորներից շուրջ 850-ը հրեաներ էին։ Բացի հրեաներից և կոմունիստներից, Ամերսֆորտում պահվում էին նաև դիմադրության մասնակիցներն ու հարկադիր աշխատանքից խուսափողները^[4]։

1943 թվականի մայիսի 17-ից սկսած ճամբարը հանձնվեց տեղական ոստիկանության հսկողությանը։ Ընդհուպ 1945 թվականը ճամբարում կային 26.500 բանտարկյալներ, որոնցից 18.000-ը ուղարկվեցին Արևելք՝ Բուխենվալդ և այլ մահվան ճամբարներ։

Ամերսֆորտ քաղաքի մերձակայքում է գտնվում Լեուզդենի հուշարձան-գերեզմանոցը, որտեղ հուղարկավորված են 865 խորհրդային զինվորներ^[5]։ Նրանցից շուրջ 800-ը նահատակվել են համակենտրոնացման ճամբարում, իսկ մնացածի մասունքները բերվել և հողին են հանձնվել հարակից տարածքներից։ Յուրաքանչյուր երրորդ գերեզման անանուն է։

Ամերսֆորտ համակենտրոնացման ճամբարի պայմանները անմարդկային էին, այդ իսկ պատճառով կալանավորների ճնշող մեծամասնությունը մահացավ ամերիկացիների կողմից ճամբարը ազատագրելուց անմիջապես հետո։

1948 թվականին ճամբարի պարետն ու պահակախումբը դատապարտվեցին իրենց կատարած հանցագործությունների պատճառով^[6]։

• 
  Համակենտրոնացման ճամբարի ազատագրումը
• 
  Ամերսֆորտի դիահերձարանի ավերակները
• 
  «Քարե մարդը» (1953 թվական), Ճամբարի կալանովորների հիշատակն հավերժացնող հուշարձան

• Kamp Amersfoort Պաշտոնական կայք
• Lista de 69 judíos que salieron de escondites en los Países Bajos después de la Segunda Guerra Mundial Արխիվացված 2011-07-17 Wayback Machine, una persona de la lista provenía de Amersfoort.
• Historia de una locación (Geschhiedenis van een plek) Արխիվացված 2008-12-01 Wayback Machine, documental de tres horas sobre la historia de Amersfoort que incluye testimonios de ex prisioneros sobre la vida en el campo de concentración.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ամերսֆորտ (համակենտրոնացման ճամբար)» հոդվածին։