Ամերիգո Վեսպուչի
Ամերիգո Վեսպուչի (իտալ.՝ Amerigo Vespucci, լատին․՝ Americus Vespucius, մարտի 9, 1454[1], Ֆլորենցիա, Ֆլորենցիայի Հանրապետություն[1] - փետրվարի 22, 1512[1], Սևիլյա, Սևիլիայի Թագավորություն, Կաստիլիա և Լեոն[1]), ֆլորենտացի ծովագնաց, հետազոտող, քարտեզագիր, որի պատվին անվանվել են Ամերիկա մայրցամաքն ու աշխարհամասը։ 1505 թվականին ստացել է իսպանական Կաստիլիա թագավորության քաղաքացիություն[2]։
| Ամերիգո Վեսպուչի Amerigo Vespucci | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | մարտի 9, 1454[1] |
| Ծննդավայր | Ֆլորենցիա, Ֆլորենցիայի Հանրապետություն[1] |
| Մահացել է | փետրվարի 22, 1512[1] (57 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Սևիլյա, Սևիլիայի Թագավորություն, Կաստիլիա և Լեոն[1] |
| Քաղաքացիություն |  Ֆլորենցիայի Հանրապետություն |
| Մասնագիտություն | ճանապարհորդ հետազոտող, վաճառական, քարտեզագիր և գրող |
| Ամուսին | Maria Cerezo?[1] |
Ստորագրություն | |
 Amerigo Vespucci Վիքիպահեստում | |
Վեսպուչին առաջինը ցույց տվեց (1502 թվականին), որ Քրիստափոր Կոլումբոսի հայտնաբերած Բրազիլիան և «Արևմտյան Հնդկաստան» անվանված կղզիները Ասիայի արևելյան հատվածը չեն, այլ լիովին առանձին մի երկրազանգված, որ մինչ այդ անհայտ էր Հին աշխարհի մարդկանց։ Այդ նորագյուտ երկրազանգվածն սկզբնապես կոչվեց Նոր աշխարհ, ապա Ամերիգո Վեսպուչիի անվան լատինական ձևի՝ Americus-ի հիման վրա ստացավ Ամերիկա անվանումը[3][4]։
Կենսագրություն
Ամերիգո Վեսպուչին ֆլորենտացի նոտար Սեր Նաստաջիոյի (Անաստազիոյի) երրորդ որդին էր[5][6], ում նա տվել էր իր հոր՝ Ամերիգոյի պապի անունը[7]։ Նրանց տունը Ֆլորենցիայի Օգնիսանտ (Բոլոր սրբերի) եկեղեցու մոտ էր (եկեղեցին նաև նվիրված էր san Salvatore-ին՝ Սուրբ Փրկչին)։ Թերևս՝ այս ծանոթ անվանումների ազդեցությամբ է նա հետագայում, երբ արդեն հայտնի ծովագնաց էր, անվանակոչել Բոլոր սրբերի ծովածոցը և Բահիայի Սալվադոր քաղաքը[8]։
Վեսպուչին որպես ծովային ծառայել է Իսպանիայում, Պորտուգալիայում, ապա նորից Իսպանիայում։ Մասնակցել է մի քանի նավարկությունների դեպի Նոր Աշխարհ (Հարավային Ամերիկայի հյուսիսային ափերը)։ Դրանցից միայն երկուսն են հավանական համարվում։ Այդ ճանապարհորդությունների մասին նրա նամակները ժամանակին մեծ ժողովրդականություն էին վայելում և մի քանի անգամ վերահրատարակվել են (1505-1510 թթ.)։ Լոթարինգիացի քարտեզագիր Մ․ Վալձեմյուլլերը Հարավային Ամերիկայի երկրների՝ Ք․ Կոլումբոսի հայտնագործությունը վերագրեց Վեսպուչիին և առաջարկեց այդ մայրցամաքը Վեսպուչիի պատվին անվանել Ամերիկա։ 1538 թվականին Մերկատորն իր քարտեզի վրա առաջին անգամ այդ անվանումը տարածեց նաև Հյուսիսային Ամերիկայի վրա։
Ծանոթագրություններ
Գրականություն
- Arciniegas, German (1955) Amerigo and the New World: The Life & Times of Amerigo Vespucci. New York: Knopf. 1955 English translation by Harriet de Onís. First edition published in Spanish in 1952 as Amerigo y el Nuevo Mundo, Mexico: Hermes.
- Fernández-Armesto, Felipe (2007) Amerigo: The Man Who Gave his Name to America. New York: Random House.
- Formisano, Luciano (1992) Letters from a New World: Amerigo Vespucci's Discovery of America. New York: Marsilio.
- Magnaghi, Alberto (1924) Amerigo Vespucci: Studio critico, con speciale riguardo ad una nuova valutazione delle fonti e con documenti inediti tratti dal Codice Vaglienti, 2 vols, 1926 (2nd.) ed., Rome: Treves
- Markham, Clements R., ed. (1894) The Letters of Amerigo Vespucci, and Other Documents Illustrative of His Career. Hakluyt Society. (Reissued by Cambridge University Press, 2010. 978-1-108-01286-7)
- Pohl, Frederick J. (1944) Amerigo Vespucci: Pilot Major. New York: Columbia University Press.
- Ober, Frederick A. (1907) Heroes of American History: Amerigo Vespucci New York: Harper & Brothers
- Schulz, Norbert Amerigo Vespucci, Mundus Novus (mit Zweittexten). M.M.O., Verlag zur Förderung des Mittel- und Neulat (Vivarium (Series neolatina, Band II)) 978-3-9811144-2-3
- Ray, Kurt (2003) Amerigo Vespucci: Italian Explorer of the Americas, The Rosen Publishing Group, 2003 0-8239-3615-5.
- Amerigo Vespucci (Charles Lester Edwards, Amerigo Vespucci) [2009] Viartis 978-1-906421-02-1
- Цвейг Стефан, «Америго. Повесть об одной исторической ошибке»
- Бандини, «Vita е lettere di A. Vespucci» (Флоренция, 1745);
- Ирвинг, «The life and voyages of Columbus» (4 т., Лондон, 1828 — 30; немецкий перевод, Франкф., 1828);
- Сантарем, «RecherchessurA. Vespucci» (Пар., 1842);
- Кустманн, «Die Entdeckung Amerikas nach den altesten Quellen» (Мюнх., 1859);
- Фарнгаген, «A. Vespucci. Son caractere, ses ecrits, sa vie et ses navigations» (Лонд., 1869); его же, «Ainda A. Vespucci. Novos estudos e achegas» (Вена, 1874);
- Пешель, «Greschichte des Zeitalters der Entdeckungen» (2 изд., Штутг. 1877; рус. пер. Э. Циммермана, М., 1885).
- Письма Америго Веспуччи / Перевод Цетлин М. Н.. — Москва: Молодая гвардия, 1971. — (Бригантина).
- The Letters of Amerigo Vespucci, and Other Documents Illustrative of His Career / Markham, Clements R., ed.. — Hakluyt Society.
Արտաքին հղումներ
- Canaday, James A. The Life of Amerigo Vespucci
- Ամերիգո Վեսպուչիի գործերը Գուտենբերգ նախագծում
- Vespucci, Amerigo. "Account of His First Voyage 1497 (Letter to Pier Soderini, Gonfalonier of the Republic of Florence)" Արխիվացված 2014-08-14 Wayback Machine. Internet Modern History Sourcebook-Fordham University (U.S.) Արխիվացված 2014-11-05 Wayback Machine
- Mason, Wyatt, 'I am America. (And So?)' The New York Times, December 12, 2007.
- Martin Waldseemüller, Franz Wieser (Ritter von), Edward Burke (trans), The Cosmographiæ Introductio of Martin Waldseemüller in facsimile: followed by the Four voyages of Amerigo Vespucci, The United States Catholic Historical Society, 1908.
- 1507 Waldseemüller Map from the US Library of Congress
- TOPS Lecture at Library of Congress, Drs. France and Easton
- World Digital Library presentation of the 1507 Waldseemüller Map in the Library of Congress. This is the only known surviving copy of the wall map edition of which it is believed 1,000 copies were printed. Four originals of the 1507 globe gore map are in existence in Germany, UK and US.
- Online Galleries, History of Science Collections, University of Oklahoma Libraries High resolution images of works by and/or portraits of Amerigo Vespucci in .jpg and .tiff format.
- Soderini Letters in Giovanni Battista Ramusio, Primo Volume delle Nauigationi et Viaggi, Venetia, 1550, fol.138-140.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։  |
