Աբ Այվերքս
Աբ Այվերքս (անգլ.՝ Ub Iwerks [ˈʌb ˈaɪwɜrks], մարտի 24, 1901[1][2][3][…], Կանզաս Սիթի, Միսսուրի[3][4] - հուլիսի 7, 1971[1][3][5][…], Բըրբանք, Կալիֆոռնիա[3]), ամերիկացի անիմատոր, ծաղրանկարիչ, գյուտարար, երկակի օսկարակիր, առավել հայտնի է Ուոլթ Դիսնեյի հետ համագործակցությամբ։ Հայտնի է նաև որպես Միկի Մաուսի համահեղինակ և Ֆլիպ գորտուկի (Flip the Frog) ստեղծողը։
| Աբ Այվերքս Ub Iwerks | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | մարտի 24, 1901[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Կանզաս Սիթի, Միսսուրի[3][4] |
| Մահացել է | հուլիսի 7, 1971[1][3][5][…] (70 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Բըրբանք, Կալիֆոռնիա[3] |
| Գերեզման | Ֆորեստ Լոուն հուշայգի |
| Քաղաքացիություն |  ԱՄՆ |
| Կրթություն | Northeast High School? (1916)[3] |
| Երկեր | Միկի Մաուս[3] և Oswald the Lucky Rabbit?[6] |
| Մասնագիտություն | film professional |
| Աշխատավայր | The Walt Disney Studios[3], The Walt Disney Studios[3], Laugh-O-Gram Studio?[3] և Columbia Pictures[3] |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
| Երեխաներ | Don Iwerks? և Dave Iwerks? |
Ստորագրություն | |
 Ub Iwerks Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
Այվերքսն իր անսովոր անվան համար պարտական է հորը, ով գաղթական էր Արևելյան Ֆրիզիայից (շրջան Գերմանիայի հյուսիս-արևմուտքում)։ Աբ Այվերքսը Ուոլթ Դիսնեյի հետ ծանոթացել է 1919 թվականին, երբ աշխատանքի է անցել «Kansas City Slide Newspaper Company»-ում որպես պատկերազարդող։ 1992 թվականին Դիսնեյը սկսել է անմիացիոն շարքերի արտադրությունը իր նոր «Laugh-O-Gram» ստուդիայում և Այվերքսը միացել է նախագծին որպես ավագ մուլտիպլիկատոր[9].։ Հիմնականում Աբ Այվերքսի աշխատանքներն են որոշել Դիսնեյի վաղ անիմացիայի բնութագրական ոճը։
Խիզախ Օսվալդ Նապաստակի (Oswald the Lucky Rabbit) իրավունքները կորցնելուց հետո, որը 1927 թվականին Այվերքսն ու Դիսնեյը համատեղ մշակել էին «Universal»-ի համար[10], ստուդիան խիստ կարիք ուներ նոր կերպարի։ Ստեղծագործական որոնման ընթացքում Այվերքսը ստեղծել է և զարգացրել մկնիկի կերպարը, որը հետագայում ստացավ Միկի Մաուս անվանումը։ Առաջին մուլտֆիլմները Միկի Մաուսի մասնակցությամբ և «Silly Symphonies» սերիաները գրեթե ամբողջությամբ անիմացվել է Աբ Այվերքսի կողմից։
Այվերքսի և Դիսնեյի հետագա հարաբերությունները հեշտ չէին։ Օսվալդ նապաստակի պատմությունը Դիսնեյի մոտ զարգացրեց կասկածամտություն և հիվանդագին վերաբերմունք իր հեղինակային իրավունքի հետ կապված (այդ ժամանակաշրջանի մուլտֆիլմերում չէին նշվում նկարների վրա աշխատող նկարիչների անունները, փոխարենը գրվում էր «Walt Disney Productions»[11])։ Այվերքսը հոգնելով Դիսնեյի ճնշումներից և վստահ լինելով, որ իր ներդրումը ամենահաջողակ մուլտֆիլմերում չի գնահատվում ըստ արժանվույն, խզում է հարաբերությունները Դիսնեյի հետ և 1930 թվականին բացում իր սեփական անիմացիոն ստուդիան։
Չնայած «MGM»-ի պատվերին՝ Ֆլիպա գորտուկի և սուտասան Վիլիի (Willie Whopper), ինչպես նաև 1933-1936 թվականների կարճրամետաժ «ComiColor Cartoons» ֆիլմերի թողարկմանը, Այվերքսի ստուդիան երբեք չկարողացավ հասնել որոշակի կոմերցիոն հաջողությունների։ Հովանավորները հրաժարվեցին Այվերքսուն ֆինանսական աջակցություն ցույց տալուց և շուտով ստուդիան դադարեց գոյություն ունենալ։
1937 թվականին Լեոն Շլեզինգերը վարձել է Այվերքսուն աշխատելու «Looney Toons»-ի չորս դրվագների վրա՝ Փորկի Փիգի (Porky Pig) և Գեբի Գոթի (Gabby Goat) մասնակցությամբ։ Շլեզինգերի մոտ աշխատելուց հետո Այվերքսն ավարտին է հասցրել «Screen Gems»-ի ևս մեկ նախագիծ։ 1940 թվականին վերադարձել է աշխատանքի Դիսնեյի մոտ, որտեղ հիմնականում զբաղվել է տեսողական էֆեկտների մշակմամբ, ինչպես նաև աշխատանքներ է կատարել Դիսնեյ ստուդիայից դուրս (օրինակ Այվերքսը նախագծել և ստեղծել է հատուկ էֆֆեկտներ Ալֆրեդ Հիչոքի «Թռչուններ» ֆիլմի համար )։
Աբ Այվերքսը մահացել է 1971 թվականին Կալիֆոռնիայի Բըրբանք քաղաքում սրտի կաթվածից։
Մշակութային ազդեցություն
- Այվերքսու հազվագյուտ ինքնադիմանկարը հայտնաբերվել է Բըրբանքի մուլտֆիլմի ստուդիայի աղբարկղում։ Ներկայումս նրա դիմանկարը պահպանվում է Բըրբանքի հոլիվուդյան «ASIFA» անիմացիոն ընկերության մասնաճյուղում։
- Հայտնի է այն փաստը, որ անիմեի հիմնադիր Օսամու Տեձուկան զարգացրել է իր պատկերավորման ոճը վաղ Դիսնեյի մուլտֆիլմերի ազդեցության տակ։ Այնուամենայնիվ, սովորաբար ոչ մի շեշտ չի դրվում այն փաստի վրա, որ Դիսնեյի ստուդիայի սկզբնական ֆիլմերը գործնականում ստեղծվել են մեկ անձի՝ Աբ Այվերքսու կողմից, հետևաբար Տեձուկան տպավորված էր ոչ թե Դիսնեյի, այլ Այվերքսու աշխատանքներով։
- «Սիմփսոնները» մուլտսերիալի 7-րդ եթերաշրջանի 18-րդ սերիան պատմում է հոլիվուդյան անիմացիայի ծագման և զարգացման, մասամբ մտացածին իրադարձությունների մասին։
- «Կախարդական ծնողներ» մուլտսերիալի «The „Good Old Days!“» դրվագի Թիմին և Հայրիկը (Тимми и Папочка) հայտնվում են «Անցյալի մուլտֆիլմում», որը կրկնում էր սև և սպիտակ Դիսնեյի մուլտֆիլմերի ոճը։ Խաչմերուկի ճանապարհային նշանը ցույց էր տալիս «Ube» և «Iwerks» փողոցների հատումը։
- «ՌԵնայի և Սթիմփիի շոուն» («The Ren & Stimpy Show») մուլտսերիալի «Superstitious Stimpy» դրվագում Սթիմփիի արտասանած «Այվերքսի» արտահայտությունը հնչում է որպես կախարդանք չար ուժերի դեմ։
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աբ Այվերքս» հոդվածին։ |