शेर्पा भाषा

(शेरपा भाषा से अनुप्रेषित)

शेर्पा भाषा (तिब्बती: ཤར་པའི་སྐད་ཡིག, Wyl: shar pa'i skad yig) नेपाल में बोली जाने वाली एक प्रमुख भाषा है। विशेष रूप से नेपाल के पहाड़ी क्षेत्रों में यह भाषा बहुत लोकप्रिय है। यह भाषा नेपाल के सोलुखुम्बु जैसे कई भागों में तथा सिक्किम, तिब्बत, भूटान आदि में बोली जाने वाली भाषा है। इस भाषा के बोलने वाले एक लाख तीस हजार लोग नेपाल में रहते हैं (सन् २००१ की जनगणना के अनुसार) ; लगभग बीस हजार लोग सिक्कम में रहते हैं (सन् १९९७); और कोई ८००० लोग तिब्बत में रहते हैं। यह भाषा प्रायः मौखिक भाषा रही है। इसका तिब्बती से बहुत गहरा सम्बन्ध रहा है।

शेर्पा
बोलने का  स्थान नेपाल, चिन, सिक्किम, भुटान
तिथि / काल 2001 & 2011 census
समुदाय शेर्पा जाति
मातृभाषी वक्ता 1,70,000 [[1]][1]
भाषा परिवार
चीनी-तिब्बती
  • (तिब्बती-बर्मेली भाषा)
    • Tibeto-Kanauri
      • Bodish
        • Tibetic
          • जिरेल
            • शेर्पा
लिपि सम्भोट लिपि, एवं तिब्बती
राजभाषा मान्यता
औपचारिक मान्यता  नेपाल पूर्वी विकास क्षेत्र,  भारत सिक्किम
नियंत्रक संस्था शेर्पा विकास आयोग
भाषा कोड
आइएसओ 639-1 xsr
आइएसओ 639-2 xsr
आइएसओ 639-3 xsr

शेर्पा भाषा का शुद्ध उच्चारण तथा लेख रचना में प्राचीनकाल से ही सम्भोट लिपि का प्रयोग किया जाता है। जबकि संस्कृत, पाली, हिन्दी, नेपाली, भोजपुरी और अन्य भाषाओं के लिये देवनागरी लिपि में उपयोग किया जाता है। इसी तरह, तिब्बती, शेर्पा, लद्दाखी, भूटानी, भोटे, आदि सम्भोट लिपि द्वारा प्रयोग किया जाता है।

शेर्पा भाषा का नमूना

मानवाधिकारों की सार्वभौम घोषणा की धारा १ को शेर्पा भाषा में नीचे दिखाया गया है-

देवनागरी लिपि में
मि रिग्स ते री रङ्वाङ् दङ् चीथोङ् गी थोब्थाङ् ड्रड्रयी थोग् क्येउ यिन्। गङ् ग नाम्च्योद दङ् शेस्रब् ळ्हन्क्ये सु वोद्दुब् यिन चाङ्, फर्छुर् चिग्गी-चिग्ल पुन्ग्यि दुशेस् शोग्गोगी।
तिब्बती लिपि में
མི་རིགས་ཏེ་རི་རང་དབང་དང་རྩི་མཐོང་གི་ཐོབ་ཐང་འདྲ་འདྲའི་ཐོག་སྐྱེའུ་ཡིན། གང་ག་རྣམ་དཔྱོད་དང་ཤེས་རབ་ལྷན་སྐྱེས་སུ་འོད་དུབ་ཡིན་ཙང་། ཕར་ཚུར་གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་སྤུན་གྱི་འདུ་ཤེས་འཇོག་དགོས་ཀྱི།
हिन्दी अनुवाद
धारा १ : सभी मनुष्यों को गौरव और अधिकारों के मामले में जन्मजात स्वतन्त्रता और समानता प्राप्त है। उन्हें बुद्धि और अन्तरात्मा की देन प्राप्त है और परस्पर उन्हें भाईचारे के भाव से बर्ताव करना चाहिए।

शेर्पा भाषा में गिनती

शेर्पादेवनागरीसंख्याशेर्पादेवनागरीसंख्याशेर्पादेवनागरीसंख्या
གཅིགचिग1ཁལ་གཅིག་དང་གཅིགखल्चिग दङ् चिग21ཁལ་ཉི་ཤུ།खल ञि-शु400
གཉིས།ञि2ཁལ་གཅིག་དང་གཉིས།खल्चिग दङ् ञि22ཁལ་ཉི་ཤུ་དང་ལྔ།खल ञि-शु दङ् ङा500
གསུམ།सुम3ཁལ་གཅིག་དང་གསུམ།खल्चिग दङ् सुम23ཁལ་སུམ་ཅུ།खल सुम्चु600
བཞི།जी4ཁལ་གཅིག་དང་བཞི།खल्चिग दङ् जी24ཁལ་སུམ་ཅུ་དང་ལྔ།खल सुम्चु दङ् ङा700
ལྔ།ङा5ཁལ་གཅིག་དང་ལྔ།खल्चिग दङ् ङा25ཁལ་བཞི་བཅུ།खल जिब्चु800
དྲུགड्रुग्6ཁལ་གཅིག་དང་དྲུགखल्चिग दङ् ड्रुग्26ཁལ་བཞི་བཅུ་དང་ལྔ།खल जिब्चु दङ् ङा900
བདུན།दुन7ཁལ་གཅིག་དང་བདུན།खल्चिग दङ् दुन27ཁལ་ལྔ་བཅུ།खल ङब्चु1000
བརྒྱད།ग्यद8ཁལ་གཅིག་དང་བརྒྱད།खल्चिग दङ् ग्यद28
དགུ།गु9ཁལ་གཅིག་དང་དགུ།खल्चिग दङ् गु29
བཅུ་ཐམ་པ།चुथम्पा10ཁལ་གཅིག་དང་བཅུ་ཐམ་པ།खल्चिग दङ् चुथम्पा30
བཅུ་གཅིགचुचिग11ཁལ་གཉིས།खल ञि40
བཅུ་གཉིས།चु-ञि12ཁལ་གཉིས་དང་བཅུ་ཐམ་པ།खल ञि दङ् चुथम्पा50
བཅུ་གསུམ།चुब्सुम13ཁལ་གསུམ།खल सुम60
བཅུ་བཞི།चुब्जी14ཁལ་གསུམ་དང་བཅུ་ཐམ་པ།खल सुम दङ् चुथम्पा70
བཅོ་ལྔ།चोङा15ཁལ་བཞི།खल जी80
བཅུ་དྲུགचुड्रुग16ཁལ་བཞི་དང་བཅུ་ཐམ་པ།खल जी दङ् चुथम्पा90
བཅུ་བདུན།चुब्दुन17ཁལ་ལྔ།खल ङा100
བཅོ་བརྒྱད།चोब्ग्यद18ཁལ་ལྔ་དང་གཅིགखल ड्रुग् दङ् चिग121
བཅུ་དགུ།चुद्गु19ཁལ་བཅུ་ཐམ་པ།खल चुथम्पा200
ཉི་ཤུ། / ཁལ་གཅིགञि-शु / खल्चिग20ཁལ་བཅོ་ལྔ།खल चोङा300

सन्दर्भ

इन्हें भी देखें

बाहरी कड़ियाँ

🔥 Top keywords: क्लियोपाट्रा ७ईद अल-अज़हानिर्जला एकादशीमुखपृष्ठविशेष:खोजभारत के राज्य तथा केन्द्र-शासित प्रदेशभारत का केन्द्रीय मंत्रिमण्डलभारत के प्रधान मंत्रियों की सूचीकबीरॐ नमः शिवायप्रेमचंदतुलसीदासमौसमचिराग पासवानमहादेवी वर्मासुभाष चन्द्र बोसलोकसभा अध्यक्षखाटूश्यामजीभारतीय आम चुनाव, 2019हिन्दी की गिनतीनरेन्द्र मोदीभारत का संविधानइंस्टाग्राममुर्लिकांत पेटकररासायनिक तत्वों की सूचीसूरदासश्री संकटनाशनं गणेश स्तोत्रप्रेमानंद महाराजभारतीय आम चुनाव, 2024महात्मा गांधीभारतहनुमान चालीसाश्रीमद्भगवद्गीताभारतीय राज्यों के वर्तमान मुख्यमंत्रियों की सूचीभीमराव आम्बेडकररानी लक्ष्मीबाईसंज्ञा और उसके भेदउत्तर प्रदेश के मुख्यमंत्रियों की सूचीगायत्री मन्त्र