Osteoarthritis
Osteoarthritis (OA) wani nau'in ciwon haɗin, gwiwa ne, Wanda ke haifar da rushewar guringuntsi na haɗin gwiwa da kuma ƙashin da ke ciki.[1] Mafi yawan bayyanar cututtuka sune ciwon haɗin gwiwa da taurin kai.[2] Yawancin lokaci alamun suna ci gaba a hankali a cikin shekaru.[2] Da farko suna iya faruwa ne kawai bayan motsa jiki, amma suna iya zama dindindin na tsawon lokaci.[2] Sauran alamomin na iya haɗawa da kumburin haɗin gwiwa, rage yawan motsi, kuma, lokacin da aka shafa baya, rauni ko raƙuman hannuwa da ƙafafu.[2] Abubuwan da aka fi sani da haɗin gwiwa sune, biyu kusa da ƙarshen yatsu da haɗin gwiwa a gindin manyan yatsan hannu; haɗin gwiwa da gwiwa; da haɗin gwiwar wuya da ƙananan baya.[2] Hanyoyin haɗin gwiwa a gefe ɗaya na jiki sun fi tasiri fiye da wadanda ke gefe.[2] Alamun na iya tsoma baki tare da aiki da ayyukan yau da kullum.[2] Ba kamar wasu nau'ikan cututtukan fata ba, haɗin gwiwa kawai,ba gabobin ciki ba, abin ya shafa.[2]
| Osteoarthritis | |
|---|---|
 | |
Description (en)  | |
| Iri | arthritis (en) , degenerative disorder of musculoskeletal system (en) cuta |
| Specialty (en) | family medicine (en) , orthopedics (en) rheumatology (en) |
| Symptoms and signs (en) | arthritis (en) |
| Genetic association (en) | CAMK2B (en) , DNAH10 (en) , NACA2 (en) , FTO (en) , DOT1L (en) , MCF2L (en) , DUS4L (en) , COG5 (en) da PARD3B (en) |
| Medical treatment (en) | |
| Magani | ibuprofen (en) , D-glucosamine (en) , valdecoxib (en) , (+-)-flurbiprofen (en) , (RS)-ketoprofen (en) , oxaprozin (en) , meloxicam (en) , indomethacin (en) , Diclofenac (en) , (RS)-fenoprofen (en) , sulindac (en) , tolmetin (en) , (RS)-etodolac (en) , diflunisal (en) , naproxen (en) , piroxicam (en) , celecoxib (en) , nabumetone (en) , rofecoxib (en) , aspirin (en) , tolmetin (en) , (RS)-etodolac (en) , tepoxalin (en) , piroxicam (en) , sulindac (en) , (RS)-fenoprofen (en) , (RS)-ketoprofen (en) , nabumetone (en) da (+-)-flurbiprofen (en) |
| Identifier (en) | |
| ICD-9-CM | 715.3 |
| ICD-10 | M15, M19 da M47 |
| ICD-9 | 715715 |
| OMIM | 165720 |
| DiseasesDB | 9313 |
| MedlinePlus | 000423 |
| eMedicine | 000423 |
| MeSH | D010003 |
| Disease Ontology ID | DOID:8398 |
Dalilan sun haɗa da raunin haɗin gwiwa da ya gabata, rashin haɓakar haɗin gwiwa ko ci gaban gaɓa, da abubuwan da aka gada.[2][3] Haɗari ya fi girma a cikin waɗanda ke da kiba, suna da ƙafafu masu tsayi daban-daban, ko kuma suna da ayyukan da ke haifar da matsanancin damuwa na haɗin gwiwa.[2][3][4] An yi imani da ciwon osteoarthritis yana haifar da damuwa na inji akan haɗin gwiwa da ƙananan matakai masu kumburi.[5] Yana tasowa yayin da guringuntsi ya ɓace kuma ƙashin da ke ciki ya zama abin shafa.[2] Kamar yadda zafi zai iya sa ya zama mai wuyar motsa jiki, asarar tsoka na iya faruwa.[3][6] Ganowa yawanci bisa alamu da alamu, tare da hoton likita da sauran gwaje-gwajen da ake amfani da su don tallafawa ko kawar da wasu matsalolin.[2] Ya bambanta da rheumatoid amosanin gabbai, a cikin osteoarthritis haɗin gwiwa ba sa yin zafi ko ja.[2]
Jiyya ya haɗa da motsa jiki, rage damuwa na haɗin gwiwa kamar ta hutawa ko amfani da sanda, ƙungiyoyin tallafi, da magungunan ciwo.[2][7] Rage nauyi na iya taimakawa ga waɗanda ke da kiba.[2] Magungunan ciwo na iya haɗawa da paracetamol (acetaminophen) da kuma NSAIDs kamar naproxen ko ibuprofen.[2] Ba a ba da shawarar yin amfani da opioid na dogon lokaci ba saboda rashin bayanai kan fa'idodi da kuma haɗarin jaraba da sauran illolin.[2][7] Yin aikin maye gurbin haɗin gwiwa na iya zama zaɓi idan akwai nakasa mai gudana duk da wasu jiyya.[3] Haɗin wucin gadi yawanci yana ɗaukar shekaru 10 zuwa 15.[8]
Osteoarthritis shine mafi yawan nau'in amosanin gabbai, wanda ke shafar kusan mutane miliyan 237, ko kashi 3.3% na al'ummar duniya.[9][10] A Amurka, mutane miliyan 30 zuwa 53 ne abin ya shafa,[11][12] kuma a Ostiraliya, kusan mutane miliyan 1.9 ne abin ya shafa.[13] Yana zama gama gari yayin da mutane suka tsufa.[2] Daga cikin wadanda suka haura shekaru 60, kusan kashi 10% na maza da 18% na mata suna fama da cutar.[3] Osteoarthritis shine sanadin kusan kashi 2% na shekaru suna rayuwa tare da nakasa.[10]
