Satélite (viroloxía)

En viroloxía un satélite é un axente subviral infectivo composto por un ácido nucleico que depende para a súa replicación da coinfección dunha célula xunto cun virus axudante (helper virus) específico. Os dous virus deben infectar á vez para que o satélite funcione. O satélite pode ter a súa propia cápside proteica ou non ter ningunha.

Cando o satélite codifica a proteína da súa cápside recibe o nome de virus satélite, xa que ten os dous compoñentes dun virus normal (cápside e ácido nucleico). Atopouse un virus satélite do mimivirus, chamado Sputnik, que inhibe a replicación do seu mimivirus axudante, polo que a este satélite se lle chama virófago.^[1] Pero o uso do termo virófago é controvertido, porque algúns autores opinan que non hai diferenzas fundamentais entre os virófagos e os virus satélites clásicos.^[2]

Outros satélites carecen de cápside, polo que se denominan ácidos nucleicos satélites, e dentro deles hainos de ADN, ARN, monocatenarios, bicatenarios, grandes, pequenos, liñais ou circulares. Os ARN satélites monocatenarios circulares denomínanse virusoides.

As partículas virais satélites non deben confundirse co ADN satélite obtido por ultracentrifugación do ADN cromosómico.

A maioría dos satélites afectan a plantas. Hai algúns que afectan a animais, como o virus delta da hepatite (hepatite D) humano^[3], que ten un xenoma de ARN monocatenario de sentido negativo con actividade de ribozima, e proteínas propias (antíxeno delta^[4]) asociadas ao seu ARN (o que o diferencia dos virusoides, os cales non teñen proteínas). O seu virus axudante é o virus da hepatite B co cal debe coinfectar ou sobreinfectar. O xenoma do virus delta asociado co antíxeno delta ensámblase utilizando as proteínas de envoltura do virus da hepatite B, que pasan a formar parte da súa envoltura.^[5][6] Este virus delta xa foi secuenciado e estudada a estrutura do seu xenoma.^[7][8]