Tartu
Tartu é a segunda maior cidade de Estonia e capital do condado de Tartu. A cidade de Tartu ten unha poboación de 93.124 habitantes (2017) e unha superficie de 38,8 km². É a segunda cidade máis poboada do país, por detrás da capital Tallin,[1] e a oitava máis poboada no conxunto dos países bálticos.
| |||||||||
| Lema | «Heade mõtete linn» «City of good thoughts»  | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nomeado en referencia a | Taarapita (pt)  | ||||||||
| Localización | |||||||||
| |||||||||
| País | Estonia | ||||||||
| Condados | Condado de Tartu | ||||||||
| City (en) | Tartu City (en) | ||||||||
| Capital de | |||||||||
| Poboación | |||||||||
| Poboación | 97.524 (2023) (2.502,54 hab./km²) | ||||||||
| Xeografía | |||||||||
| Superficie | 38,97 km² | ||||||||
| Bañado por | Emajõgi | ||||||||
| Datos históricos | |||||||||
| Creación | 1262 | ||||||||
Evento clave
| |||||||||
| Organización política | |||||||||
| Membro de | |||||||||
| Identificador descritivo | |||||||||
| Código postal | 50050–51111 | ||||||||
| Fuso horario | |||||||||
| Outro | |||||||||
| Irmandado con | Bærum Hafnarfjörður Veszprém (1969–) Zutphen (pt) (1990–)Hämeenlinna (1991–) Tampere (1992–) Lüneburg (1993–) Kaunas (1993–) Turku (1996–) Frederiksberg (pt) (1996–)Ferrara (1998–) Salisbury (pt) (1999–)Deventer (2004–) Riga (2005–) | ||||||||
| Páxina web | tartu.ee | ||||||||
 | |||||||||
O desenvolvemento de Tartu estivo ligado á propia historia do sur de Estonia. A primeira mención data de 1030 e fai referencia a «Iúriev», unha fortaleza controlada pola Rus de Kíiv.[2] Nas cruzadas bálticas de comezos do século XIII, dita fortaleza foi capturada polos Irmáns Livonios, renomeada «Dorpat» e convertida na capital do bispado de Dorpat (1224-1558). Posteriormente estivo baixo control da República das Dúas Nacións, o imperio sueco e o Imperio ruso, até que Estonia proclamou a súa independencia en 1919 e impuxo o topónimo actual.[3]
Tartu considérase a capital cultural e intelectual do país,[4][5][6] ó posuír a universidade máis antiga e prestixiosa do país, a Universidade de Tartu, fundada en 1632 por Gustavo II Adolfo de Suecia e principal academia do país.[7] Desde a década de 1960 até a súa morte en 1993 foi catedrático desta universidade o semiólogo Iurii Lotman, cofundador da Escola Tartu-Moscova.Durante o nacionalismo romántico, os intelectuais estonianos organizaron a primeira edición do Festival da Canción de Estonia —actualmente en Tallin— e a primeira representación teatral en lingua estoniana. Hoxe en día a cidade acolle o Ministerio de Educación e Investigación, a Corte Suprema, o Museo Nacional de Estonia e o observatorio de Tartu.[3]
Outros nomes históricos da cidade inclúen o alemán Dorpat (do século XIII) e o ruso Yuryev (Юрьев, dende 1030) e Derpt (Дерпт).
Etimoloxía
O topónimo estoniano «Tartu» é oficial desde 1918 e provén do nome que os primeiros nativos lle deron á fortificación sobre o coto do río Emajõgi: Tarbata, Tharbata, Tharbete e incluso Darbete. A súa orixe non está clara: varía entre unha referencia ao touro (en estoniano, tarvas) e outra ao deus mitolóxico Tharapita (en estoniano, Taara).[8] O termo en latín é «Tarbatum».
Tamén ten outros nomes históricos noutras linguas. O máis estendido é o xermano «Dorpat», unha variante do latín actualmente en desuso pero que foi oficial desde 1224 até 1721. En tempos do Imperio ruso utilizouse o topónimo «Derpt» (Дерпт, 1721-1893) e «Iuriev» (Юрьев, 1893-1918), este último recoñecido na primeira mención escrita da vila.[9]
Poboación
Segundo o censo da European Statistical Office no ano 2005, a poboación de Tartu estaba composta por:
- estonianos 80,1 %;
- rusos 15,8 %;
- ucraínos 1,2 %;
- finlandeses 1,1 %;
- Outros 1,8 %.
Cidades irmás
Bærum, Noruega
Deventer, Países Baixos
Ferrara, Italia
Fredriksberg, Dinamarca
Hafnarfjörður, Islandia
Hämeenlinna, Finlandia
Kaunas, Lituania
Lüneburg, Alemaña
Pskov, Rusia
Riga, Letonia
Salisbury, Estados Unidos- Tampere, Finlandia
- Turku, Finlandia
Uppsala, Suecia
Veszprém, Hungría- Zutphen, Países Baixos
