Shih-tzu

O nome shih-tzu provén da palabra chinesa "can león" xa que este tipo de can foi criado para parecerse ao león,^[1] tal e como se representan os leóns gardiáns chineses na arte oriental tradicional.^[2] (Hai outra raza, o pequinés, tamén chamada "can león" en chinés). "Shih-tzu" é a romanización dos caracteres chineses 獅子, que significan león. A romanización Wade-Giles estaba en uso cando a raza foi introducida por primeira vez nos Estados Unidos, pero nos tempos modernos utilízase a romanización Pinyin, facéndoo shīzi. En chinés mandarín a pronunciación é aproximadamente SHIRR|dzə.

Tamén é coñecido como o can "Xi Shi" (西施犬) porque Xi Shi foi considerada como unha das mulleres máis fermosas da antiga China.^[3] O shih-tzu foi alcumado como can crisantemo en Inglaterra durante a década de 1930.^[4] O can tamén podería ser chamado o león Tibetano, aínda que se a raza debe ser referida como "tibetana" ou "chinesa", tal e como afirma, o movemento de independencia tibetana é unha resposta absoluta que "talvez nunca se saiba".^[5]

Durante o século XVII o Dalai Lama obsequiou ao Emperador algúns exemplares desta raza. A finais do século XIX, Ts'eu-hi, emperatriz avoa do último emperador, era unha grande admiradora do shih-tzu polo que tiña máis dun centenar destes animais xunto con cuidadores especializados para os mesmos. Desafortunadamente ao morrer a emperatriz en 1908 a popularidade do shih-tzu viuse drasticamente reducida.

Non foi senón a principios dos anos trinta, cando comezou a introducirse en casas de notables chineses volvéndose un pouco máis común. Foi naquela época cando recibiu algúns nomes do tipo: Lhassa lion dog, tibetano poodle etc. En 1934 fundouse o primeiro club especializado da raza, o Peking Kennel Club. Con todo, a invasión xaponesa na China durante ese mesmo ano ocasionou que a raza se extinguise no seu propio país de orixe.

Afortunamente os europeos afeccionáranse a esta raza e despois da súa aparición no vello continente os Shih-Tzu substituíron os lhasa apso como os cans favoritos de nobres e ricos. Os viaxeiros que durante aquela época visitaban o país oriental trouxeron a moda destes pequenos cans a Europa e, posteriormente, en 1955 esa moda comezou a estenderse polos Estados Unidos, onde causaron unha forte impresión. Na era moderna, a moda dos Shih-Tzu desapareceu gradualmente, e tras a revolución comunista a raza de cans considerouse extinta na China, aínda que xa deixara o seu sinal en Occidente.

Toda a herdanza xenética dos Shih-Tzu provén de sete parellas de cans, un deles pequinés, que grazas ao esforzo de varios historiadores puideron ser identificados.^[6]

O shih-tzu é un can pequeno, algo máis largo que alto; non adoita superar os 26–27 cm de altura á cruz, e o peso oscila entre os 4,5 e os 7,3 kg. A súa cabeza é, á súa vez, reducida en relación co resto do corpo, cun fociño curto e ollos moi grandes e escuros. As orellas, grandes e colgantes, teñen tanto pelo que parecen formar un todo co pelo do colo. Está cuberto por un suave manto de dobre capa. A cola, tamén moi poboada, enróscase sobre o dorso. É chamativa a súa forma de camiñar, como con "distintiva arrogancia". Unha característica moi notable é a mordida prognática, que se require no estándar da raza.^[7]

Con respecto á cor do seu pelo, o Shih-tzu pode presentar unha gama que inclúe varios tons de dourado, branco e marrón. Outras cores son o ouro con máscara negra, branco e negro, negro sólido, fígado, fígado e branco, atigrado, branco con gris, branco e canela.^[8] Aínda que non é tan común, algúns exemplares, locen tamén azul sólido.

A raza ten un temperamento leal, cariñoso e sociable, e adoita manterse alerta. É un can gardián excelente, aínda que non foron criados especificamente para este fin. A diferenza do lhasa apso, que foi criado para ser un can sentinela e, por ende, desconfiado cos estraños, o shih-tzu prefire estar preto dos seus propietarios e con frecuencia ofrécelles afecto a persoas descoñecidas para el. Debido ao seu carácter amigable, o shih-tzu tende a relacionarse ben con outros cans e cos nenos.

Unha enquisa do Kennel Club no Reino Unido estabelece a media de vida dun shih-tzu nos 13 anos e 2 meses, se ben a maioría viven entre 10 e 16 anos.^[9]

Os ollos son sempre enormes, polo cal hai que prestarlles un coidado especial se se queren evitar problemas de saúde nesta zona. O seu pelo é longo e moi denso, pero nunca rizado (permítese un pouco de ondulación). O fouciño é curto e chato, o que ás veces lles produce problemas de respiración; por exemplo, é bastante habitual que ronquen sonoramente.

A tradicional pelaxe longa e sedosa, que lle chega ata o chan, require un cepillado diario para evitar enredos. Debido á súa capa de pelo longo e de rápido crecemento, a preparación regular é necesaria, o que pode ser custoso e débese considerar cando se pensa nesta raza. A miúdo, o pelo recórtase moi curto para simplificar os coidados. Para mostralo nas exposicións de conformación o pelo débese deixar no seu estado natural, aínda que o recorte e a limpeza arredor das patas e o ano se permite.^[10]

Hai que ter coidado, tamén, coa alimentación: son cans de estómago moi delicado, normalmente non aceptan ben outra cousa que non sexa alimento seco, mais se lles pode dar comida sólida moi moderadamente.

• Mal-shi