Paul Newman

Fillo de Terézia Fecková, nada en Ptičie, Imperio Austrohúngaro (hoxe Eslovaquia), e Arthur Samuel Newman, estadounidense xudeu, fillo de emigrantes húngaros e polacos, cursa estudos elementais na Malvien Grammar School e na Shaker Heights School. En 1942 ingresa no Kenyon College universitario e ao ano seguinte alístase na Armada.

Cumpriu o servizo militar entre 1943 e 1945, nas bases de Okinawa e Guam. Tras servir na Armada durante a segunda guerra mundial, volveu a Kenyon, onde se graduou en Ciencias Económicas e formou parte do equipo de fútbol americano. Estudou posteriormente artes escénicas en Yale cunha bolsa do exército e o método Stanislavski no Actor´s Studio.

Despois de traballar de figurante e de facer pequenos papeis en diversas series de televisión, proba sorte no cine. O seu primeiro filme foi The Silver Chalice, cinta bíblica de luxosa produción dirixida por Victor Saville con regulares resultados tanto de público coma de crítica. Compartía cartel con Pier Angeli e Virginia Mayo.

O seu primeiro éxito chegoulle dous anos despois cunha película de enorme repercusión a nivel internacional, interpretando ao boxeador Rocky Graziano en Somebody Up There Likes Me de Robert Wise. Ese mesmo ano logra destacar nun filme de ambiente xudicial baseado nunha obra teatral, The Rack, de Arnold Laven. Un ano despois repite con Robert Wise nun melodrama criminal onde comparte cartel con Joan Fontaine e Jean Simmons, Until They Sail. Ese mesmo ano estrea a biografía musical da cantante Helen Morgan, The Helen Morgan Story, dirixida por Michael Curtiz.

En 1958 Newman estreará catro filmes, entre os que destaca sen lugar a dúbidas Cat on a Hot Tin Roof, de Richard Brooks, adaptación teatral da obra homónima de Tennessee Williams. Este filme marcará unha época e lanzará ao actor ao cumio da industria cinematográfica pola súa extraordinaria interpretación do atormentado Brick Pollitt así coma pola indubidable química en pantalla da parella protagonista, que formará xunto a Elizabeth Taylor. Burl Ives, Jack Carson e Madeleine Sherwood completan un grande elenco.

The Left Handed Gun, de Arthur Penn, revisión desmitificadora de Billy o Neno; The Long, Hot Summer primeira película do actor coa que sería a súa dona, Joanne Woodward e cun dos directores cos que máis traballaría ao longo da súa carreira, Martin Ritt; e a comedia Rally 'Round the Flag, Boys!, tamén serían estreados este ano.

En 1959 estrea unha historia sobre as presións da alta sociedade conservadora, The Young Philadelphians, na que interpreta a un xove e talentoso avogado que loita por se abrir camiño. A película, dirixida por Vicent Sherman, está baseada na novela de Richard P. Powell, The Philadelphian. Ao ano seguinte volve a traballar coa súa dona, Joanne Woodward, no melodrama From the Terrace e no drama histórico Exodus, producido e dirixido polo cineasta Otto Preminger, para o que Dalton Trumbo adaptaba o best-séller homónimo de Leon Uris sobre o nacemento do estado de Israel.

1961 parece dar un revés á xove estrela, ao estreares dúas cintas que pasan sen pena nin gloria: por un lado, a hoxe célebre pero no seu momento algo incomprendida O buscavidas, de Robert Rossen; polo outro Paris Blues, a súa segunda película con Martin Ritt, onde encarna a un xove músico de jazz que viaxa a París. Pero, dende 1962 en adiante, Newman vai encadeando un éxito tras outro, en títulos destacados coma Sweet Bird of Youth, nova adaptación dunha obra de Tennessee Williams, que supón o reencontro do actor co director e guionista Richard Brooks; Hemingway's Adventures of a Young Man e Hud de novo baixo a dirección de Ritt; a comedia Samantha onde volve a coincidir coa súa muller; a intriga The Prize con Mark Robson na dirección; e The Outrage, versión do filme de Akira Kurosawa Rashomon, con Martin Ritt na dirección, e onde completa un elenco encabezado por Edward G. Robinson, Laurence Harvey e Calire Bloom.

Na filmografía non se inclúen os cameos, os documentais para os que prestou a súa voz, nin as dobraxes.

• Especial: Paul Newman 1925 - 2008
• Europapress.es (en castelán)