Modelo nórdico
O modelo nórdico (tamén chamado capitalismo nórdico[1] ou socialdemocracia nórdica)[2] refírese ás políticas económicas e sociais comúns aos países nórdicos (Dinamarca, Finlandia, Noruega, Suecia e Islandia). Este inclúe unha combinación de capitalismo de libre mercado cun exhaustivo estado de benestar e negociación colectiva a nivel nacional.[3][4]
Aínda que hai diferenzas significativas entre os países nórdicos, todos eles comparten algúns trazos comúns. Estes inclúen o apoio a un estado de benestar "universalista" dirixido especialmente á mellora da autonomía individual e á promoción da mobilidade social; un sistema corporativista que implica un acordo tripartito onde representantes dos traballadores e empresarios negocian salarios e políticas laborais coa mediación do goberno;[5] e un compromiso coa propiedade privada xeneralizada, o mercado libre e o libre comercio.[4]
Cada un dos países nórdicos ten os seus propios modelos económicos e sociais, ás veces con grandes diferenzas con respecto aos dos seus veciños.[6] Segundo o sociólogo Lane Kenworthy, no contexto do modelo nórdico, a "socialdemocracia" é unha serie de políticas que promocionan seguridade económica e oportunidade no marco do capitalismo en vez de ser un sistema que o substitúa.[7]
Características
A publicación económica "The Nordic Model - Embracing globalization and sharing risks" caracteriza ao sistema do seguinte xeito:[8]
- Unha elaborada rede de seguridade social ademais de servizos públicos como educación gratuíta e atención sanitaria universal.[8]
- Fortes dereitos de propiedade, cumprimento de contratos, e facilidade xeral para facer negocios.[9]
- Plans públicos de pensións.[8]
- Poucas barreiras ao libre mercado.[10] Isto combínase coa distribución de risco colectivo (programas sociais, institucións do mercado de traballo) que proporcionou unha forma de protección contra os riscos asociados á apertura económica.[8]
- Pouca regulación do mercado de produtos. Os países nórdicos ocupan posicións moi altas na clasificación de liberdade de produtos de mercado da OCDE.[8]
- Baixos niveis de corrupción.[8] No índice de percepción da corrupción de 2015 os cinco países nórdicos están entre os 13 países menos corruptos dunha lista de 176 evaluados, e agás Islandia todos están entre os cinco primeiros postos.[11]
- Alta porcentaxe de traballadores afiliados a un sindicato. En 2010 a densidade sindical era do 69,9% en Finlandia, o 68,3% en Suecia, e o 54,8% en Noruega. En comparación, a densidade sindical era do 12,9% en México e do 11,3% nos Estados Unidos.[12]
- Unha colaboración entre empresarios, sindicatos e o goberno, co cal eses interlocutores sociais negocian as condicións para regular os espazos de traballo entre eles, en vez de que os termos veñan impostos por lei.[13] Suecia descentralizou a coordinación salarial, mentres que Finlandia é menos flexible. As cambiantes condicións económicas aumentaron o medo entre os traballadores, así como a resistencia entre os sindicatos no que respecta á reformas.[8]
- Suecia co 56,6% do PIB, Dinamarca co 51,7%, e Finlandia co 48,6% reflicten un gasto público moi alto.[10] Unha razón clave para o gasto público é a gran cantidade de empregados públicos. Eses empregados traballa en varios campos incluídos educación, sanidade, e o propio goberno. Estes adoitan a ter seguridade laboral permanente e son ao redor dun terzo da forza laboral (máis do 38% en Dinamarca).
- O gasto público en educación e sanidade é significativamente máis alto en Dinamarca, Suecia e Noruega en comparación coa media da OCDE.[14]
- As cargas fiscais totais (como porcentaxe do PIB) están entre as maiores do mundo; Suecia (51,1%), Dinamarca (46% en 2011), e Finlandia (43,3%).
- O Informe Mundial da Felicidade de 2013 das Nacións Unidas amosa que os países máis felices están concentrados no norte de Europa. Os países nórdicos acadan os postos máis altos nos indicadores de PIB real por cápita, esperanza de vida saudable, ter alguén co que contar, liberdade percibida para tomar decisións vitais, xenerosidade e liberdade fronte a corrupción.[15]
- Os países nórdicos están entre os primeiros nos indicadores de dereitos de protección dos traballadores da Confederación Sindical Internacional, sendo Dinamarca o único país que recibe unha puntuación perfecta.[16]