É o metal máis lixeiro, a súa densidade é tan só a metade da que ten a auga.[4] Ó igual que os demais metais alcalinos é univalente e moi reactivo, aínda que menos que o sodio, polo que non se encontra libre na natureza. Achegado a unha chama tórnaa carmesí pero se a combustión é violenta a chama adquire unha cor branca brillante.
Aplicacións
Pola súa elevada calor específica, o maior de tódolos sólidos, emprégase en aplicacións de transferencia de calor e polo seu elevado potencial electroquímico constitúe un ánodo adecuado para as baterías eléctricas. Ademais ten outros usos:[5]
As sales de litio, particularmente o carbonato de litio (Li2CO3) e o citrato de litio, empréganse no tratamento da manía e a depresión bipolar, aínda que ultimamente, tense estendido o seu uso á depresión unipolar.
O cloruro de litio e o bromuro de litio teñen unha elevada higroscopicidade polo que son excelentes secantes. O segundo emprégase nas bombas de calor de absorción, entre outros compostos como o nitrato de litio.
O estearato de litio é un lubricante de propósito xeral en aplicacións a alta temperatura.
É compoñente común das aliaxes de aluminio, cadmio, cobre e manganeso empregadas na construción aeronáutica, e empregouse con éxito na fabricación de cerámicas e lentes, como a do telescopio de 0,5 m do monte Palomar.
Batería de litioTamén ten aplicacións nucleares. Específicamente, o litio deuterido (LiD) é empregado en dispositivos termonucleares como combustible de fusión.[6]
Historia
O litio (do grego λιθίον, pedra ou pedriña) foi descuberto por Johann Arfvedson no 1817.[7] Arfvedson encontrou o novo elemento na espodumena e lepidolita dun mineral de petalita, LiAl(Si2O5)2, da illa Utö (Suecia) que estaba analizando. No ano 1818 C.G. Gmelin foi o primeiro en observar que os sales de litio tornan a chama dunha cor vermella brillante. Ambos os dous intentaron, sen éxito, illar o elemento dos seus sales, o que finalmente conseguiron W.T. Brande e Humphrey Davy mediante electrólise do óxido de litio.[8]
O nome do elemento provén do feito de ter sido descuberto nun mineral, mentres que o resto dos metais alcalinos foron descubertos en tecidos de plantas.[3]
É un metal escaso na codia terrestre que se encontra disperso en certas rochas, pero nunca libre, dada a súa gran reactividade. Encóntrase en pequena proporción nas rochas volcánicas e sales naturais.
Dende a segunda guerra mundial, a produción de litio tense incrementado enormemente, separándoo das rocas das que forma parte e das augas minerais. Os principais minerais dos que se extrae son lepidolita, petalita, espodumena e ambligonita. En Estados Unidos obtense das salinas de California e Nevada principalmente.[10]
En Boticas, no Norte de Portugal está proxectada e aprobada a mina Barroso Lithium, a maior de Europa a ceo aberto, impulsada pola empresa Savanna Resources, participada por Mário Ferreira.[11][12] A mina ten como obxectivo fornecer o litio para a cadea de valor das baterías. O proxecto recibiu críticas por supostos impactos ambientais e sociais, xa que pode afectar o ecosistema local e as fontes de auga. A empresa presentou varias veces a avaliación de impacto ambiental á Agência Portuguesa do Ambiente (APA), que foi revisada e requiriu modificacións antes da súa aprobación.[13][14] Ademais, hai resistencia da comunidade local en Boticas, preocupada pola posible polución, a perda de terras agrícolas e o impacto na calidade de vida.[15][16]
Isótopos
Os isótopos estables do litio son dous, Li-6 e Li-7, sendo este último o máis abundante (92,5%). Caracterizáronse seis radioisótopos sendo os máis estables o Li-8 cun período de semidesintegración de 838 milisegundos e o Li-9 con 178,3 ms de vida media. O resto de isótopos radioactivos teñen vidas medias menores de 8,5 ms.
Os pesos atómicos do litio varían entre 4,027 e 11,0348 uma do Li-4 e o Li-11 respectivamente. O modo de desintegración principal dos isótopos máis lixeiros que o isótopo estable máis abundante (Li-7) é a emisión protónica (cun caso de desintegración alfa) obténdose isótopos de helio; mentres que nos isótopos máis pesados o modo máis habitual é a desintegración beta, (con algún caso de emisión neutrónica) resultando isótopos de berilio.[17]
O Li-7 é un dos elementos primordiais, producidos por síntese nuclear traloBig Bang. Os isótopos de litio fracciónanse substancialmente nunha gran variedade de procesos naturais, incluíndo a precipitación química e a formación de minerais, procesos metabólicos, e a substitución do magnesio e o ferro en redes cristalinas de minerais arxilosos nos que o Li-6 é preferido fronte o Li-7 etc.[9]
Precaucións
O igual que outros metais alcalinos, o litio puro é altamente inflamable e lixeiramente explosivo cando se expón ó aire e especialmente á auga. É ademais corrosivo polo que require o emprego de medios adecuados de manipulación para evitar o contacto coa pel. Débese almacenar nun líquido hidrocarburo inflamable como nafta. O litio considérase lixeiramente tóxico.[9]
Rol biolóxico
Os sales de litio empréganse no tratamento da depresión e aínda que se descoñece o mecanismo concreto de actuación crese que é por desprazamento do sodio. O rol biolóxico do litio non está ben definido e non hai consenso sobre a súa esencialidade. A pesar de que se descoñece o mecanismo preciso polo cal o litio exerce os seus efectos estabilizadores do humor, hipóteses suxiren que pode inhibir a excitotoxicidade, modular a función de varias proteínas e enzimas, e proporcionar efectos neuroprotectores.[18]
