Diapausa
Diapausa é un estado fisiolóxico de inactividade, ou letargo, en estado embrionario ou postembrionario, dalgúns seres vivos, especialmente os insectos, produto dunha adaptación da especie a condicións de alimentación ou temperatura adversas, ou para sincronizaren a aparición dos adultos de toda a poboación, o que favorece a coincidencia dos sexos.[1][2]Os seus factores causantes e terminantes son ben específicos.[3] Úsase a miúdo para sobrevivir en condicións ambientais desfavárabeis e predicíbeis, tales como temperaturas extremas, seca ou carencia de alimento.
Etimoloxía
O termo diapausa, que quizais fose cuñado polo entomólogo William Wheeler en 1893, como diapause, en inglés, deriva do termo do grego antigo διαπαύσις diapaúsis, á súa vez derivado do verbo δια-παύομαι diapaúomai, "cesar por algún tempo", "facer pausa".[4]
Definición
Hai varias definicións e pode usarse en diversos contextos, pero úsase máis comunmente en artrópodos, especialmente en insectos. Unha das definiciones máis explícitas que cobre os trazos máis fundamentales é a seguinte:
A diapausa é un estado dinámico de baixa actividade metabólica mediado por neurohormonas. En asociación con isto hai unha redución de morfoxénese, aumento da resistencia aos extremos ambientais e redución ou alteración das actividades. A diapausa ocorre durante un estado do desenvolvemento predeterminado xeneticamente. A súa expresión completa segue un patrón específico para cada especie, xeralmente en resposta a estímulos ambientais que preceden ás condicións desfavorábeis. Unha vez iniciada a diapausa suprímense as actividades metabólicas aínda cando as condicións ambientais favorábeis continúen.[5][6]
Un aspecto moi importante da diapausa é que non só é inducida por estímulos específicos, senón que tamén necesita estímulos específicos para terminar. Isto é esencial para diferenciar a diapausa doutros tipos de dormancia tales como a hibernación.
Os niveis de actividade durante os estadios de diapausa poden variar moito segundo as especies.[5] A diapausa pode ocorrer nun estadio de inactividade completa, como na pupa ou no ovo, ou en estadios moi activos capaces de efectuar migracións considerábeis, tales como a bolboreta monarca, Danaus plexippus.
Noutros grupos
Un fenómeno similar oourre coas sementes e outros estados de repouso de diversas plantas. Nos ovos de certos vertebrados hai un fenómeno coñecido ás veces como diapausa embrionaria ou implantación diferida, que non é directamente equivalente á diapausa dos artrópodos, aínda que en ambos os casos hai unha interrupción da actividade metabólica.