Nagorno-Karabakh
Is réigiún suite sa Chugas Theas é An Nagarna-Carabaic, nó Nagorno-Karabakh (nó Artsakh mar a thugann na hAirméanaigh ar an réigiún), a chlúdaíonn an stráice thoir theas de shliabhraon na Cugaise Bige. Cuid den réigiún is mó den Charabaic, luíonn sé idir an Charabaic Íochtarach agus Siunic. Is éard atá sa tír-raon go príomha ná sléibhte agus talamh faoi chrainn.
 Nagorno-Karabakh | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Լեռնային Ղարաբաղ (hy) Dağlıq Qarabağ (az)  | |||||
.jpg) | |||||
| Suíomh | |||||
| |||||
| Daonra | |||||
| Iomlán | 148,000 (2019) | ||||
| • Dlús | 33.61 hab./km² | ||||
| Tíreolaíocht | |||||
| Cuid de | Karabakh (en)  | ||||
| Achar dromchla | 4,402.979787 km² | ||||
| Aitheantóir tuairisciúil | |||||
| Lonnaithe i gcrios ama | |||||
Bhí daonra 146,573 ann sa bhliain 2013, agus iamhchríoch Airméanach ba ea í go dtí 2023
.png)
Stair
Is críoch a bhfuil easaontas ann An Nagarna-Carabaic, a aithnítear go hidirnáisiúnta mar chuid den Asarbaiseáin.[1][2]
Bhí an chuid is mó den chríoch á rialú ag 'Poblacht easaontach na hArtsakh', ar a dtugtar Poblacht Nagarna-Carabaic (PNC) freisin - ó dheireadh an chéad Chogaidh Nagarna-Carabaic idir an Airméin agus an Asarbaiseáin i 1994. Rinne an Grúpa OSCE Minsk idirghabháil orthu maidir le stádas díospóide an réigiúin.[3]
Idir 27 Meán Fómhair 2020 - 10 Samhain 2020, ghabh fórsaí armtha ón Asarbaiseáin seilbh ar chuid den réigiún.[4] Maraíodh cúpla míle nó níos mó.[5]
Idir 2022-2023, bhí an réigiún nach mór faoi léigear ag na hAsaraigh agus bhí muintir na háite ar an ngannchuid dá bhíthin ar aon chuma. Ó mhí na Samhna 2022, cuireadh isteach go mór ar ghluaiseacht rialta daoine, feithiclí agus lastais. Cuireadh saol 120 000 Airméanach, a bhí fós ina gcónaí sa Nagarna-Carabaic ag an am sin, i mbaol. Cuireadh bac ar a rochtain ar sholáthairtí úra agus ar shaorghluaiseacht, agus ciorraíodh a soláthairtí gáis agus leictreachais. Ón 12 Nollaig 2022 ar aghaidh, bhí Conair Lachin, an t-aon nasc talún idir an Nagarna-Carabaic agus Poblacht na hAirméine, blocáilte, a bheag nó a mhór, ag an Asarbaiseáin.[6]
I mhí Meán Fómhair 2023, thosaigh an cogadh arís agus ghabh fórsaí armtha ón Asarbaiseáin seilbh go hiomlán ar Nagorno-Karabakh.[7][8] Cuireadh an ruaig ar na hAirméanaigh ar fad a bhí fós ina gcónaí sa Nagarna-Carabaic.
