Huub Stapel

Huub Stapel waard yn 1954 berne yn it Limburchske Tegelen. Nei't er de middelbere skoalle trochrûn hie, folge er in oplieding ta learaar. Hy joech dramales oan 4 HAVO foar't er karriêre makke as akteur.

Stapel begûn syn aktearkarriêre omtrint 1970 op it toaniel. Yn 1981 wied er foar it earst yn in film te sjen, doe't er in lyts roltsje as NSB-er hie yn Het Meisje met het Rode Haar, ûnder rezjy fan Ben Verbong, oer fersetsstriidster Hannie Schaft. It jiers dêrop hied in lytse rol yn Van de Koele Meren des Doods, en yn 1983 waard er troch regisseur Dick Maas foar it earst yn in haadrol cast yn 'e Nederlânske horrorfilm De Lift. Dêryn hie Stapel de rol fan 'e nijsgjirrige liftmonteur Felix Adelaar, as tsjinspiler fan Willeke van Ammelrooy. De Lift betsjutte foar him de trochbraak nei in grutter publyk.

Neitiid spile Stapel yn tillefyzjesearjes as Willem van Oranje en De Weg. Op it wite doek spile er yn 1985 in plysje-ynspekteur yn 'e Frysktalige film De Dream, fan regisseur Pieter Verhoeff. Yn 1986 hied er de rol fan Geert yn Op Hoop van Zegen, nei it boek mei deselde namme fan Herman Heijermans. Datselde jiers kaam ek de film Flodder út, fan regisseur Dick Maas, mei fierders û.o. Nelly Frijda en Tatjana Šimić. It gie oer in asosjale arbeidershúshâlding dy't by wize fan sosjaal eksperimint fan 'e gemeente in wente yn in lúkse fillawyk tawiisd kriget. De film ûntjoech him ta in ûnbidich kommersjeel súkses, en syn fertolking fan âldste soan Johnnie Flodder waard fierwei de bekendste rol fan Stapel syn aktearkarriêre.

Hy spile dyselde rol jitris yn 'e ferfolchfilm Flodder in Amerika!, út 1992, mar hy wie him bewust fan it gefaar fan typecasting, dat yn 'e oare ûnderdielen fan 'e Flodder-franchise (de film Flodder 3 en yn 'e tillefyzjesearje Flodder) liet er it spyljen fan Johnnie oer oan Coen van Vrijberghe de Coningh, dy't de rol op masterlike wize oernaam. Van Vrijberghe de Coningh koe Stapel út 'e films Het Nadeel van de Twijfel (1990) en De Onfatsoenlijke Vrouw (1991), dêr't se tegearre yn spilen. Yn 'e searje Flodder hie Stapel ien kear in gastrol as de krimineel Paolo Marquez yn 'e ôflevering Egotrip út it fyfde seizoen, dy't opnommen waard yn 1997, en yn 1998 foar it earst op 'e tillefyzje kaam.

In oare bekende rol hie Stapel yn 1988 yn 'e horrorplysjefilm Amsterdamned, as de plysjeman Eric Visser, dy't op in searjemoardner jaget dy't kear op kear op grouwélige wize taslacht yn 'e Amsterdamske greften. Syn tsjinspylster yn dy film wie Monique van de Ven, wylst syn dochter spile waard troch in piipjonge Tatum Dagelet. Nei de iuwwiksel hie Stapel rollen yn films as Van God Los (2003), De Dominee (2004), Terug naar de Kust (2009) en Sint (2010). Yn 'e tillefyzjesearje Retour Den Haag fertolke Stapel de rol fan politikus Ed van Thijn. Yn 2007 hied er in gastrol yn 'e plysjesearje Flikken Maastricht, en yn 2012 spile er yn 'e dramarige Moeder, Ik Wil bij de Revu. Behalven yn Nederlân wie Stapel ek yn Dútslân en Flaanderen op 'e tillefyzje te sjen. Sa hied er ferskate gastrollen yn Dútske plysjesearjes, lykas Tatort, SOKO Kitzbühel en Alarm für Cobra 11 – Die Autobahnpolizei, en spile er yn 'e Flaamske searje Windkracht 10.

Fierders wie Stapel njonken sjongster Ellen ten Damme te sjen yn reklamespotsjes foar Zwitserleven. Yn 2013 fertolke er de rol fan (de lettere) kening Willem I by in grutskalige neispiling fan 'e Lâning fan de Prins op it strân fan Skeveningen yn 1813, oan 'e ein fan 'e Frânske Tiid nei ôfrin fan 'e Napoleontyske Oarloggen. Dat waard opfierd ta gelegenheid fan 'e fiering fan it twahûndertjierrich bestean fan it Keninkryk fan 'e Nederlannen. Op 16 juny 2014 krige Stapel foar it teäterseizoen 2013/2014 de Johan Kaartpriis takend, dy't útrikt wurdt troch it DeLaMar-teäter yn Amsterdam. Hy krige de priis foar syn rollen yn 'e toanielstikken Mannen Komen van Mars, Vrouwen van Venus en God van de Slachting. Stapel hie yn 2014 ek in rol yn 'e musical Soldaat van Oranje.

Fan jannewaris 2016 ôf wie Stapel wer op 'e Nederlânske tillefyzje te sjen, diskear yn 'e fêste rol fan ofsier fan Justysje Hein Berg yn 'e plysjerige Flikken Rotterdam. Hy spile fierders de rol fan 'e âlde Ruud Lubbers yn 'e fjouwerdielige minysearje Land van Lubbers, dy't yn febrewaris en maart fan datselde jier útstjoerd waard (de jonge Lubbers waard yn deselde rige spile troch Guy Clemens). Yn 2018 wurke Stapel mei oan 'e histoaryske aventoerefilm Redbad, fan regisseur Roel Reiné, oer de achtste-iuwske kening fan 'e Friezen mei deselde namme. Hy fertolke dêryn de rol fan Redbad syn foargonger, kening Aldgillis. Stapel hat ek as stimakteur wurke, û.m. by de Nederlânsktalige neisyngronisearring fan 'e tekenfilm Finding Nemo (2003).

As presintator wie Stapel foar it earst aktyf yn 1998, by it muzykprogramma TAFKAS ("The Artist Formerly Known As Stapel", in ferwizing nei de artystenamme TAFNAP, dy't de Amerikaanske sjonger Prince in skoft brûkte).Mei't er in grut autoleafhawwer is, presintearre er yn 2004 ek de autorubryk Stapel op Auto's. Letter makke er it dêrfan ôflate Stapel in de States, wêryn't er troch de Feriene Steaten reizge en de autokultuer dêr beljochte. Fierders presintearre er yn Foar de TROS en it Belgyske tillefyzjekanaal Eén presintearre er ek it realitytillefyzjeprogramma Oberon. Fan septimber oant ein oktober 2013 presintearre Stapel foar Omrop MAX it programma Max Monumentaal. Yn 2021 died er tegearre mei Wim Daniëls de presintaasje fan 'e seisdielige searje Het Dorp, wêryn't se ferskate doarpen oandiene op 'e siik nei wat der noch oer wie fan it doarpske libben út harren jonkheid. Yn 2020 makke Stapel as presintator en ynsprekker fan in voice-over de dokumintêresearje Langs de Rijn foar Omrop MAX, oer de rivier de Ryn. Dat wie sa'n súkses dat er yn neifolgjende jierren noch trije soartgelikense searjes makke: Langs de Maas (2021), Langs de Kust (2022) en Langs de IJssel (2023).

Ein jierren '80, begjin jierren '90 wie Stapel ek in skoftke aktyf as sjonger. Mei de band Mooder Hellup (in foarrinder fan Minsekinder) naam er in cd op mei it karnavalsferske Och, Was Ik Maar bij Moeder Thuisgebleven. Hoewol't dat earder in lanlike hit wurden wie yn in Nederlânsktalige bewurking fan Johnny Hoes, wie it oarspronklik yn it Limburchsk skreaun troch Thuur Luxembourg en Frans Boermans, as: Och, Waas Ik Maar beej Mooder Toësgebleve. Om't er de Nederlânsktalige ferzje ynstee fan 'e Limburchsktalige songen hie, waard Stapel yn 1993 foar it leagenjen fan syn Limburchsk komôf yn syn berteplak Tegelen feroardiele troch it ludike Kaetelgerich. Mei Gé Reinders song Stapel fierders ek it duët Ja, Ja, Limburgia.

Stapel troude op syn fyftichste jierdei, yn 2004, mar is sûnt wer skieden.

• (in) Offisjele webside fan Huub Stapel
• (in) Folsleine filmografy fan Huub Stapel yn 'e Internet Movie Database (IMDb)

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: Bronnen, noten en/of referenties, op dizze side. Commons  Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Huub Stapel fan Wikimedia Commons.