Wååderstuf
 Täkst aw mooringer frasch |
Wååderstuf (de. Wasserstoff) as en kemisch elemänt ma sümbool H (La: Hydrogenium) än atoomnumer 1. Wååderstufgas (Diwååderstuf, H2) as bai rümtämpratur en blailuus, brånbor, döörsichti ai-metal.
| Äinschape | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ålgemiin | |||||||||||||||||||||||||
| Noome, Sümbool, Ordenstål | Wååderstuf, H, 1 | ||||||||||||||||||||||||
| Seerie | Nitmetal | ||||||||||||||||||||||||
| Gruppe, Perioode, Blook | 1, 1, s | ||||||||||||||||||||||||
| Ütsiien | faaweloos Gas | ||||||||||||||||||||||||
| Mase-önjdiilj önj e wrålhüle | 0,88 % | ||||||||||||||||||||||||
| Atomaar | |||||||||||||||||||||||||
| Atommasse | 1,00794 u | ||||||||||||||||||||||||
| Atomradius (beräägned) | 25 (53) pm | ||||||||||||||||||||||||
| Kovalenten Radius | 37 pm | ||||||||||||||||||||||||
| Van-der-Waals-Radius | 120 pm | ||||||||||||||||||||||||
| Elektroonekonfigurasjoon | 1s1 | ||||||||||||||||||||||||
| Elektrone pro Energieniveau | 1 | ||||||||||||||||||||||||
| 1. Ionisierungsenergie | 1312 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||
| Füüsikaalisch | |||||||||||||||||||||||||
| Agregaattustånd | gasfoarmich | ||||||||||||||||||||||||
| Kristallstruktur | neen (Gas) | ||||||||||||||||||||||||
| Tächte | 0,0899 kg · m−3 bei 273 K | ||||||||||||||||||||||||
| Magnetismus | Magn. Suszeptibilität = 8 · 10−9 (diamagnetisk) | ||||||||||||||||||||||||
| Smultpunkt | 14,025 K (−259,125 °C) | ||||||||||||||||||||||||
| Sjoodepunkt | 20,268 K (−252,882 °C) | ||||||||||||||||||||||||
| Molar Volumen | 22,42 · 10−3 m3/mol | ||||||||||||||||||||||||
| Ferdåmpingswårmk | 0,891 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||
| Smultwårmk | 0,117 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||
| Dåmpdrük | 209 · 103 Pa bei 23 K | ||||||||||||||||||||||||
| Schålgauihäid | 1314 m/s bei 298,15 K | ||||||||||||||||||||||||
| Spetsiifisch wårmkkapatsiteet | 14304 J/(kg • K) | ||||||||||||||||||||||||
| Elektrisch liidjefjardihäid | 0 S/m | ||||||||||||||||||||||||
| Wårmkliidjefjardihäid | 0,1815 W/(m • K) | ||||||||||||||||||||||||
| Kemisch | |||||||||||||||||||||||||
| Oksidasjoonstustånde | +1, −1 | ||||||||||||||||||||||||
| Oxide (Basizität) | H2O , H2O2 (amfoteer) | ||||||||||||||||||||||||
| Normåålpotentsjåål | 0 | ||||||||||||||||||||||||
| Elektronegativiteet | 2,1 (Pauling-Skala) | ||||||||||||||||||||||||
| Isotoope | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Mör Isotoope sii Liste foon Isotoope. | |||||||||||||||||||||||||
| Sääkerhäidshaanewisinge | |||||||||||||||||||||||||
| Gefåårstufkåntiikning üt RL 67/548/EWG, Anh. I | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| R- än S-Seetinge | R: 12 | ||||||||||||||||||||||||
| S: (2)-9-16-33 | |||||||||||||||||||||||||
| Süwid möölik än gebrüklik, wårde SI-iinjhäide ferwånd. Wan ai ouers fermårked, jüle da önjjääwene dooten bai ståndardbetängelse. | |||||||||||||||||||||||||
Lüüse atoome Wååderstuf kaame önj fri form bål ai for, wan uk sunt di iinje foon dåt twuntiest iirhunert unersäkinge mååged wörden as önj atomääre wååderstuf. Lüüse atoome foon dåtdeer elemänt san ordi reaktiw än ferbine jam matiinjs ma oudere wååderstufatoome. Heerbai wårt mååsttids wååderstufgas bilied (H2).
Da äinschape da önj dideer artiikel nååmd wårde, jüle dan uk for ålem for dideer stuf, di bai rümtämpratur en gas (H2) as.
Lüüse atoome wååderstuf wårde uk wälj "in statu nascendi" nååmd.
Önjtdäking
Önj dåt iir 1671 beschriif di irisch-änglische keemiker Robert Boyle önj en publikasjoon en brånbor gas dåt fri wörd bai en reaksjoon twasche stälj än ferteende söre. Jarst foole lääser önjtdäkte di britische waasenschaper Henry Cavendish önj 1766, dåt et ham hoonlede am en keemisch elemant, ås hi äksperimänte döörfjard ma kwaksilwer. Wan hi uk foole Äinschape hiilj nau beschriwe köö, miinjd hi duch, dåt önjt stäa foon jü söre, dåt metal jü kwäl foon dåt gas wus. Deeram nååmd hi sin nai önjtdäkt elemänt brånbor gas foon metale. Hu iirnge lääser jäif Antoine Lavoisier wååderstuf di latinsch noome hydrogenium foon diling.
Dåt uurd hydrogenium as en tuhuupeseeting foon da griichische uurde hydor (wååder) än genes (bilie, mååge). Hydrogenium koon ålsü ouerseet wårde ås wåådermååger.
Önjwiinjinge
For industriäle önjwiinjinge san grute mase wååderstuf nüsi önj sünååmde hydrogenasjoon-reaksjoone, uner oudere önj di Haber-Boschprosäs, önj di amoniak produtsiird wårt, dåt hardien foon smeere än ööle än jü produksjoon foon Methanol.
